Ποιος καίγεται στην κουζίνα του Μποτρίνι: Η ιστορία ενός εκκεντρικού σεφ

Εάν κάποια στιγμή στο μέλλον, σε κάποιο δικαστήριο, αποδειχθεί ότι οι φοβερές καταγγελίες ευσταθούν, τότε θα επιβεβαιωθεί ότι το τηλεοπτικό ριάλιτι και η πραγματική ζωή λίγο-πολύ ταυτίζονται. Εάν όμως οι αποκαλύψεις περί φριχτών βασανιστηρίων στην κουζίνα του περίφημου «Etrusco» της Κέρκυρας καταρριφθούν, θα έχουμε άλλη μία περίπτωση όπου η ζωή απέτυχε να αντιγράψει την «τέχνη».

Οπως και να έχει, μολονότι οι κατηγορίες δεν βαρύνουν απευθείας τον ίδιο αλλά τον προϊστάμενο της κουζίνας στο εμβληματικό «Etrusco», το πρόβλημα του Εκτορα Μποτρίνι είναι το χάσμα ανάμεσα στον αληθινό και τον τηλεοπτικό εαυτό του. Και γενικότερα ίσως, το χάσμα ανάμεσα στην τηλεοπτική εκδοχή της κουζίνας ενός εστιατορίου και την καθημερινή της αλήθεια.

Μοιραία, πάντως, η διασημότητα του Μποτρίνι παρεμβάλλει ένα φίλτρο ανάμεσα στα γεγονότα και τον εκάστοτε παρατηρητή, δημιουργώντας προκαταλήψεις, κυρίως εναντίον του σεφ. Αλλοι θεωρούν πως η αναγνωρισιμότητά του λειτουργεί σαν φακός που παραμορφώνει τον πραγματικό του χαρακτήρα, ο οποίος γίνεται εύκολος στόχος επιθέσεων και επί της ουσίας ζει, αδίκως, έναν εφιάλτη. Και όχι μόνο μέσα στην κουζίνα.

Αλλοι πιστεύουν το αντίθετο, ότι το περιστατικό αποκαλύπτει την πιο μελανή πλευρά όχι μόνο του εν λόγω σεφ, αλλά κάθε πολυπροβεβλημένου αστέρα της γαστρονομίας, στην κουζίνα του οποίου επικρατούν απάνθρωπες εργασιακές συνθήκες. Πίσω από τη λάμψη, τα περίτεχνα πιάτα, τους επαίνους και τα βραβεία, υπάρχουν δεκάδες αφανείς εργάτες όπως ο 19χρονος μαθητευόμενος μάγειρας, οι οποίοι σε αρκετές περιπτώσεις αντιμετωπίζονται σαν μοντέρνοι δουλοπάροικοι, δύσμοιροι κωπηλάτες στις γκουρμέ γαλέρες. Υφίστανται διαρκείς εξευτελισμούς, σε ένα περιβάλλον που δεν διαφέρει πολύ από τον ωμό νατουραλισμό των παθημάτων του Ολιβερ Τουίστ και άλλων ηρώων στα μυθιστορήματα του Ντίκενς. Είναι όμως έτσι; Κι αν είναι όλα αυτά αλήθεια, γιατί τόσα χρόνια μένουν κρυφά; Το «Etrusco» λειτουργεί στην Κέρκυρα από το 1992, όταν το ίδρυσε ο πατέρας του Εκτορα, ο Ετρούσκο Μποτρίνι. Ο Εκτορας ανέλαβε την κουζίνα το 2001 και έκτοτε έχει σερβίρει τις σπεσιαλιτέ του σε δεκάδες προσωπικότητες παγκόσμιου βεληνεκούς, από τον πρώην πρόεδρο της Φεράρι, τον Λούκα ντι Μοντετζέμολο, έως τον Ρομάν Αμπράμοβιτς. Είναι απορίας άξιον πώς παρέμεινε κουκουλωμένη η κόλαση στην κουζίνα του «Etrusco» όπως αποτυπώνεται στην καταγγελία του 19χρονου. Και αυτό γίνεται στην εποχή των social media όπου κανείς, πόσο μάλλον ένας επώνυμος όπως ο Εκτορας Μποτρίνι, δεν γλιτώνει τη συμβολική σταύρωση και την κατακραυγή για τυχόν στραβοπάτημά του.

Σύμφωνα με τον 19χρονο καταγγέλλοντα, η μη δημοσιοποίηση ανάλογων περιστατικών γίνεται επειδή «λόγω του νεαρού της ηλικίας τους οι λοιποί εργαζόμενοι στην εν λόγω επιχείρηση έχουν καταληφθεί από φόβο και τρόμο και δεν τολμούν να αρθρώσουν λέξη απειλούμενοι, όπως κι εγώ, ότι όχι μόνο δεν θα πάρουν συστατική επιστολή, αλλά ουδέποτε θα αποκτήσουν υπόσταση τα επαγγελματικά τους όνειρα». Αυτά γράφει ο 19χρονος στην καταγγελία την οποία επέδωσε στο Εργατικό Κέντρο Κέρκυρας, σκιαγραφώντας τη μεσαιωνική κατάσταση που βίωσε κυριολεκτικά στο πετσί του. Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη άποψη. Ο Τάσος Στεφάτος, άλλοτε αρχιμάγειρας στο «Botrini’s» του Χαλανδρίου, καλεί συχνά τον Εκτορα Μποτρίνι για να μαγειρέψουν μαζί στο εστιατόριο όπου εργάζεται σήμερα, το «Canaves Oia», στη Σαντορίνη. Ο Τάκης Παναγάκης, πλέον ιδιοκτήτης και σεφ του «Elea» στην Ολλανδία, είναι ένας από τους πάμπολλους μάγειρες που θήτευσαν δίπλα στον Εκτορα Μποτρίνι. «Δυστυχώς κάτι άκουσα γι’ αυτή την υπόθεση», λέει ο κ. Παναγάκης στο «ΘΕΜΑ». Και τονίζει: «Από την Κέρκυρα έχω τις καλύτερες αναμνήσεις. Η οικογένεια Μποτρίνι μάς φέρθηκε σαν να ήμασταν παιδιά της. Ημασταν πάντα ευπρόσδεκτοι για ένα πιάτο ζεστό φαΐ. Τον Εκτορα τον είχαμε σαν τον μεγάλο αδελφό μας. Δεν θα ξεχάσω το ψαροντούφεκο, τις ατελείωτες ώρες μπάσκετ, τις νυχτερινές εξόδους. Ηταν υπόδειγμα για μας, τόσο ως άνθρωπος όσο και ως επαγγελματίας. Ελπίζω, λοιπόν, όπως μας έμαθε κι εμάς να δείχνουμε σεβασμό στη δουλειά και στις μεταξύ μας σχέσεις, έτσι να έχουν παραδειγματιστεί και οι επόμενες γενιές που πέρασαν από την κουζίνα του. Τo “Εtrusco” για μένα ήταν, είναι και θα παραμείνει μία από τις πιο όμορφες εμπειρίες της ζωής μου».

Μελιτζάνες και λιαστό παπούτσι

Η περιγραφή του κ. Παναγάκη απέχει ένα ολόκληρο σύμπαν από τις καταγγελίες του 19χρονου. Οπως και οι απόψεις που καταθέτουν για τον Μποτρίνι άνθρωποι που τον γνωρίζουν καλά: «Ο Εκτορας πολλές φορές γίνεται οξύς και επιθετικός. Εκτίθεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, άλλωστε, όταν καταφέρεται ενάντια στις διάφορες μόδες που, κατά τη γνώμη του, αλλοτριώνουν την έννοια της σωστής μαγειρικής, υψηλής και μη», δηλώνει γνωστή δημοσιογράφος-κριτικός εστιατορίων. Η ίδια όμως διευκρινίζει ότι «ο Μποτρίνι μπορεί να σου πει το χειρότερο πράγμα με τον πιο γλυκό τρόπο. Και με απίθανο χιούμορ. Τις προάλλες σε ένα post στο Facebook έγραφε για κάποιους δήθεν προχωρημένους σεφ ότι “από τον κατάλογό τους δεν λείπει καμία από τις μοντέρνες τεχνικές. Θα βρείτε οπωσδήποτε ‘χειροποίητα ζυμαρικά με μηλογαλακτική ζύμωση καρότου’ και ‘μελιτζάνες με γάρο από λιαστό παπούτσι’ . Αν θα τρώγονται κιόλας, δικό σας θέμα”. Κάνοντας πλάκα, στηλίτευε την ανοησία που τείνει να επικρατήσει. Ο Μποτρίνι είναι χαρισματικός και αυτά που κάνει στην τηλεόραση είναι απλώς μια μάσκα». Μετά το επεισόδιο στο «Etrusco» δημοσίως πήραν θέση υπέρ του Μποτρίνι, μεταξύ άλλων, ο Ηλίας Μαμαλάκης και ο σεφ Ηλίας Σκουλάς.

Παρ’ όλα αυτά, το σκεπτικό που έχει οδηγήσει ήδη στην άτυπη ετυμηγορία εις βάρος του διάσημου σεφ προκύπτει αβίαστα ως εξής: ο Μποτρίνι στον «Εφιάλτη στην Κουζίνα» και τα υπόλοιπα παρεμφερή σόου στα οποία υπήρξε πρωταγωνιστής δεν υποδυόταν απλώς τον ανικανοποίητο, δύστροπο, αθυρόστομο, υπερβολικά αυστηρό σεφ. Δεν ήταν η περσόνα του που έκανε σκουπίδι τους παίκτες περιγελώντας μέχρις έσχατης ταπείνωσης τα πιάτα τους («αυτός δεν είναι πουρές, είναι κόλλα για πλακάκια», «θα σκοτώσεις 40 ανθρώπους αν σερβίρεις αυτό το πιάτο», «ένας καλός κτηνίατρος θα το επανέφερε στη ζωή το κρέας που μαγείρεψες, τόσο άψητο είναι», «σαν να έφαγα σπορτέξ λιωμένα στη σχάρα» κ.λπ.). Ολες αυτές οι εκρήξεις που μαύριζαν τη ζωή των υποψήφιων σεφ σε κάθε επεισόδιο, καταρράκωναν την ψυχολογία τους και τους εξευτέλιζαν πανδήμως δεν ήταν σκηνοθετημένος ρόλος - ή δεν ήταν μόνο αυτό. Ηταν εν μέρει ο αληθινός εαυτός του Μποτρίνι, κάτι που άλλωστε έχει παραδεχθεί και ο ίδιος σε παλαιότερες συνεντεύξεις του. «Αυτά που βλέπατε στην TV ήταν ήπια, γίνονται πολύ χειρότερα πράγματα στην κουζίνα», δήλωνε το 2016. Και περαιτέρω εξηγούσε ότι «έτσι φωνακλάς και αυστηρός είμαι στην κουζίνα, έτσι πρέπει. Εχουμε να κάνουμε με αδρεναλίνη, κούραση, ένταση - λογικό είναι να βγαίνει ένας κακός εαυτός, αλλά αυτό τελειώνει στη δουλειά. Με τους συνεργάτες μου έχουμε άψογη συνεργασία, είναι κι αυτοί πωρωμένοι με το φαγητό. Δεν νομίζω ότι με βλέπουν με φόβο, έχω τις ιδιοτροπίες μου, αλλά μέχρι εκεί. Αυτά που βλέπατε στην τηλεόραση με τις φωνές γίνονται και στο δικό μου εστιατόριο, αλλά έχω βοηθούς που είναι πολύ πιο αυστηροί και φωνακλάδες από μένα».

Ενοχος λόγω τηλεόρασης

Συνεπώς, για κάποιους που τον γνωρίζουν μόνο από την τηλεόραση ο 50χρονος διεθνώς αναγνωρισμένος, βραβευμένος, επιτυχημένος σεφ και εστιάτωρ δεν μπορεί παρά να είναι ο «κακός» της υπόθεσης. Ακόμη και αν δεν ήταν ο φυσικός αυτουργός των όσων υπέστη ο καταγγέλλων. Η τηλεοπτική σταδιοδρομία είναι ένα επιπλέον επιβαρυντικό στοιχείο για τον Μποτρίνι, ασχέτως του εάν δεν ήταν όλες του οι εκπομπές επιτυχημένες - μάλλον το αντίθετο: μόνο ο «Εφιάλτης στην Κουζίνα» και αναλόγως το «Η μαμά μου μαγειρεύει καλύτερα από τη δική σου» απέσπασαν υψηλή τηλεθέαση. Τα «Hell’s Kitchen» και το «Botrini’s Project» διέγραψαν μια ελάχιστα φαντασμαγορική πορεία. Παρ’ όλα αυτά, ο Μποτρίνι εντάχθηκε στο star system των τηλεμαγείρων, κάτι που συνεπάγεται συνειρμικά, προβολή, δόξα και χρήμα.

Ο 19χρονος μαθητευόμενος μάγειρας, πήγε ανύποπτος στην επιχείρηση του Μποτρίνι, όπου, αντί να ολοκληρώσει με πρακτική εξάσκηση την επαγγελματική του εκπαίδευση, υποβλήθηκε, κατά τα λεγόμενά του, στα μαρτύρια του Ταντάλου. Ο νεαρός ισχυρίζεται ότι του έριξαν καυτό λάδι στα γυμνά του χέρια. Τον μάρκαραν, λες και ήταν ζώο σε κοπάδι, με πυρακτωμένη σπάτουλα. Τον χτύπησαν ακόμη και στο τραυματισμένο του πόδι. Τον έλουζαν διαρκώς με τις χειρότερες βωμολοχίες. Κυρίως όμως τον μείωναν και τον απαξίωναν, προσβάλλοντας με κάθε τρόπο την αξιοπρέπεια και την προσωπικότητά του. Ο δικηγόρος που συνέταξε την αναλυτική καταγγελία για λογαριασμό του 19χρονου δεν παρέλειψε να παραλληλίσει την περίπτωσή του με εκείνη του Βαγγέλη Γιακουμάκη. Υπενθύμισε έτσι ότι η όλη υπόθεση δεν είναι κάτι αστείο. Αν έσπαγε ο πελάτης του, αν η ψυχική του ισορροπία διαταρασσόταν υπερβολικά από τον αδιάκοπο εκφοβισμό (bullying), θα μπορούσε να έχει το τραγικό και άδικο τέλος του Γιακουμάκη. Από τα καψόνια στα παρασκήνια του «Etrusco» να καταλήξει στο νεκροτομείο.

Η συγκεκριμένη καταγγελία δημοσιοποιήθηκε σε τοπική συνέντευξη Τύπου από το Εργατικό Κέντρο της Κέρκυρας. Μέσω αυτής της προβολής, το θέμα του «Etrusco» απασχολεί το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας και την Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Κέρκυρας, τοπικούς και μη συνδικαλιστικούς φορείς, καθώς και τον πολιτικό κόσμο: αναφορές στην υπόθεση έγιναν ακόμη και κατά τη διάρκεια αγορεύσεων από βουλευτές της αντιπολίτευσης ενώπιον της Ολομέλειας του Ελληνικού Κοινοβουλίου.

Τα... εφιαλτικά σενάρια

Κανείς δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη Δικαιοσύνη, στην οποία ενδέχεται ότι θα καταλήξει η υπόθεση. Η πλευρά Μποτρίνι απορρίπτει τις καταγγελίες του νεαρού μαθητευόμενου και αρνείται συλλήβδην τις κατηγορίες, επισημαίνοντας ότι δημιουργούνται σκοπίμως αρνητικές εντυπώσεις εις βάρος του Εκτορα Μποτρίνι, οι οποίες τον πλήττουν προσωπικά και επαγγελματικά. Ο σεφ, ένας από τους κορυφαίους στην Ελλάδα, διακεκριμένος με αστέρι Μισελέν, με διεθνείς συνεργασίες υπό διάφορες ιδιότητες κ.ο.κ., δηλώνει βέβαιος ότι η αλήθεια θα λάμψει και η υπόληψη του ίδιου και των επιχειρήσεών του θα αποκατασταθεί πλήρως. Την ίδια στιγμή συνεργάτες του Εκτορα Μποτρίνι αφήνουν υπόνοιες ότι υπάρχουν χειροπιαστά στοιχεία που διαψεύδουν τις κατηγορίες του νεαρού, ενδεχομένως με βιντεοσκοπημένο υλικό από τις κάμερες ασφαλείας. Επίσης, ο υπεύθυνος της κουζίνας στο «Etrusco» και βασικός κατηγορούμενος, σύμφωνα με την αναφορά του θιγόμενου, έχει απομακρυνθεί από το εστιατόριο επ’ αόριστον ή τουλάχιστον έως ότου διαλευκανθεί η υπόθεση. Τα πιθανά σενάρια για ό,τι έχει συμβεί δεν είναι άπειρα. Είναι μόλις τρία: είτε έχει δίκιο ο 19χρονος, είτε έχει δίκιο ο Εκτορας Μποτρίνι. Είτε δηλαδή ο 19χρονος υπέστη καψόνια που θυμίζουν τη χειρότερη, την πιο σαδιστική και μαύρη εκδοχή του ελληνικού στρατού, είτε «όλα αυτά είναι ψέματα», όπως ισχυρίζεται ο σεφ Μποτρίνι, κάνοντας λόγο για δόλο και συκοφαντίες. «Από τα 14 άτομα στην κουζίνα όλοι γελάνε με αυτά που ακούνε. Είμαστε στο 2019, είμαστε η καλύτερη επιχείρηση αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, έχουμε την καλύτερη κουζίνα και ομάδα και λειτουργούμε σαν οικογένεια» είναι εν περιλήψει η άποψη του σεφ.

Το τρίτο σενάριο δεν μπορεί παρά να είναι ένας συνδυασμός των δύο προηγουμένων: ο υπεύθυνος της κουζίνας και ο νεαρός μαθητευόμενος είναι αμφότεροι Κερκυραίοι. Πιθανώς η οικειότητα που αρχικά αναπτύχθηκε μεταξύ τους να εκτροχιάστηκε. Να χάθηκαν τα όρια. Κάπου μεταξύ φιλικού πειράγματος και επίπληξης από τον προϊστάμενο προς τον υφιστάμενο, από τον αρχαιότερο προς τον νεοφώτιστο κ.λπ. να ακούστηκαν ανάρμοστες και προσβλητικές εκφράσεις πιθανώς σε «βαριά γαλλικά». Κακώς, κάκιστα, αλλά σε ένα εργασιακό περιβάλλον υψηλών απαιτήσεων όπως η κουζίνα σε εστιατόριο περιωπής, αυτού του είδους η συμπεριφορά μπορεί να είναι απαράδεκτη, αλλά δεν είναι πρωτάκουστη. Ιδιαίτερα στις στιγμές της ακραίας πίεσης και έντασης. Εξάλλου πρώτος από όλους ο Εκτορας Μποτρίνι έβγαλε τα άπλυτα της κουζίνας στην τηλεόραση με την ελληνική εκδοχή του «Hell’s Kitchen» και του «Εφιάλτη», ακολουθώντας το ύφος του πρώτου διδάξαντος και περιβόητου για τον εκρηκτικό του χαρακτήρα Γκόρντον Ράμσεϊ. Από εκεί και πέρα, όμως, υπάρχουν οι φωτογραφίες από τα εγκαύματα, τους μώλωπες κ.λπ. τις οποίες ο μαθητευόμενος επισυνάπτει στην αναφορά του ως πειστήρια. Επ’ αυτών μόνο οι ίδιοι οι άμεσα εμπλεκόμενοι γνωρίζουν την αλήθεια. Πότε και πώς έγιναν οι τραυματισμοί, πότε ο παθών πήγε στον γιατρό κ.ο.κ. Επιπλέον, συναφές με τα προηγούμενα είναι το εξής ενδιαφέρον στοιχείο: ο νεαρός που στράφηκε εναντίον του «Etrusco» είχε ενημερώσει ο ίδιος τον Εκτορα Μποτρίνι ότι σκόπευε να εγκαταλείψει την πρακτική του στο εστιατόριο, πριν από τη λήξη της σύμβασής του. «Κουράστηκε και θέλει να φύγει» ήταν τα λόγια του μαθητευόμενου, όπως τα μεταφέρει ο Μποτρίνι.

Οπως αναλύει στο «ΘΕΜΑ» βετεράνος αρχιμάγειρας, «προφανώς δεν ήμουν παρών σε αυτά τα επεισόδια και δεν ξέρω το τι πραγματικά συνέβη. Ούτε έχω πάει ποτέ στην κουζίνα του “Etrusco”. Με όλα αυτά τα σόου στην τηλεόραση, ο κόσμος νομίζει πως τα εστιατόρια είναι κάτι σαν ατελιέ. Καμία σχέση. Η κουζίνα είναι ένα πολύ δύσκολο εργασιακό περιβάλλον. Πέρα από τις υψηλές θερμοκρασίες, τις μυρωδιές, τον συνωστισμό πολλών ανθρώπων σε πολύ μικρό χώρο κ.λπ. είναι η ένταση. Και η ευθύνη. Πρέπει ο καθένας να κάνει ακριβώς αυτό που του έχει ζητηθεί, να εκτελέσει τυφλά εντολές, να κάνει πάντα το ίδιο, όχι του κεφαλιού του.

Λάθη δεν συγχωρούνται. Καλώς ή κακώς, η οργάνωση είναι ιεραρχική, όπως στον στρατό. Δεν γίνεται αλλιώς. Και δεν είναι όλοι οι μάγειρες λεπτεπίλεπτοι, με γαλλικά και πιάνο. Οι συνθήκες είναι σκληρές και πολλοί δεν αντέχουν. Βγαίνουν τα παιδιά από τις σχολές με τον αέρα του “σεφ”, τους φουσκώνουν τα μυαλά ότι με το πτυχίο τους είναι ένα βήμα πριν πάρουν αστέρι Μισελέν. Κι όταν πάνε για πρακτική τρώνε το μεγάλο χαστούκι, γιατί καταλαβαίνουν ότι στην πράξη όχι σεφ δεν είναι ακόμη, αλλά ούτε για λάντζα δεν κάνουν οι περισσότεροι. Ομως η δουλειά πρέπει να βγει. Οι πελάτες πρέπει να μείνουν ικανοποιημένοι και το μαγαζί να διατηρήσει τη φήμη του. Κι εκεί αρχίζουν τα νεύρα, οι φωνές, τα μπινελίκια κ.λπ. Δεν λέω ότι καλώς γίνεται. Λέω απλώς ότι έτσι γίνεται. Τώρα για το συγκεκριμένο συμβάν στην Κέρκυρα, χωρίς να ξέρω ούτε τον νεαρό ούτε τον Μποτρίνι προσωπικά, δεν αποκλείω τίποτα. Θα μου φαινόταν όμως πιθανό κάποιος στη θέση του πιτσιρικά, επειδή ίσως είχε αποφασίσει να παρατήσει τη μαγειρική βλέποντας πόσο δύσκολη είναι, να υπερβάλλει κάπως. Πώς αλλιώς θα πείσεις τους δικούς σου που πλήρωσαν τις σπουδές σου, τους καθηγητές στη σχολή που αξιολογούν την πρακτική εξάσκηση, πώς θα πείσεις τον εαυτό σου στο κάτω-κάτω ότι δεν θα γίνεις σεφ όπως ονειρεύτηκες εσύ και οι άλλοι για σένα; Πρέπει να κάνεις μια ηρωική έξοδο. Προσοχή, δεν λέω ότι όντως αυτό έγινε στο “Etrusco”. Λέω όμως ότι έχω δει πολλές ανάλογες περιπτώσεις με παιδιά που φεύγουν τρέχοντας από την κουζίνα. Και μετά ψάχνουν να ρίξουν σε οποιονδήποτε άλλον την ευθύνη για τη δική τους κακή επιλογή ή την αποτυχία τους».