Μυστική δράση και υπηρεσίες πληροφοριών

Τη δύσκολη σχέση που, εξ ορισμού, υπάρχει ανάμεσα στις υπηρεσίες πληροφοριών και τη Δημοκρατία, τη «δαιδαλώδη ιστορική διαδρομή» της ΚΥΠ- ΕΥΠ, που «συμβάδισε με ανώμαλες πολιτικές περιόδους της χώρας μας» και τη διοικητική διάρθρωση της υπηρεσίας- η οποία παρουσιάζει τις «παθογένειες της ελληνικής διοίκησης», με την πρόσθετη επιβάρυνση αλλεπάλληλων κυβερνητικών παρεμβάσεων- περιέγραψαν σήμερα οι ομιλητές της εκδήλωσης με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου «Μυστική Δράση, Υπηρεσίες Πληροφοριών στην Ελλάδα» (εκδ. Παπαζήσης).

Ο συγγραφέας του, Παύλος Αποστολίδης- «μια εξέχουσα προσωπικότητα της διπλωματικής υπηρεσίας, με συνθετική ικανότητα, βάθος στη σκέψη, επαγγελματισμό, ετοιμότητα και εντιμότητα», όπως υπογράμμισε σχετικά ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Ευ. Βενιζέλος, έχει ασχοληθεί με το θέμα που βιβλίου, αφενός από τις θέσεις ευθύνης που κατείχε στο υπουργείο Εξωτερικών και αφετέρου από τη Διοίκηση της ΕΥΠ, που ανέλαβε στην περίοδο 1999- 2004.

Ανατρέχοντας στις περιόδους, όπου «το άκουσμα της ΚΥΠ» προκαλούσε φόβο και αποστροφή, λόγω της «σκοτεινής και ανώμαλης πολιτικά περιόδου της χώρας», ο δημοσιογράφος Γιάννης Καρτάλης υπογράμμισε ότι το βιβλίο αποτελεί μια «εξαιρετικά τεκμηριωμένη καταγραφή, σε συναρπαστική γραφή, με εκτενή βιβλιογραφία και πρωτότυπες πηγές, χωρίς σκοτεινά σκάνδαλα, που παρακολουθεί μια δαιδαλώδη ιστορική διαδρομή».

Την «πολύ λεπτή ισορροπία» που υπάρχει στη σχέση «ασφάλειας και δημοκρατίας», υπογράμμισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Ευ. Βενιζέλος. Αναφερόμενος στην «ανησυχία που υπάρχει στην κοινωνία από την πιθανότητα παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -μολονότι είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη η προστασία του ιδιωτικού απορρήτου και του τηλεφωνικού απορρήτου- και ιδιαίτερα από την πιθανότητα να θιγούν οι συγκεκριμένες ατομικές ελευθερίες από το ίδιο το κράτος, μέσω μηχανισμών, που τελικά μπορεί να είναι ανεξέλεγκτοι», ο κ. Βενιζέλος τόνισε πως «σε ένα κράτος δικαίου δεν μπορούν να υπάρχουν ανεξέλεγκτες περιοχές». Εξάλλου, σημείωσε, «η παροχή πληροφοριών χωρίς σύνθεση, μπορεί να οδηγήσει σε τραγικά λάθη».

Αναφερόμενος, επίσης, στην εξίσου μικρή απόσταση ανάμεσα στις δραστηριότητες εξωτερικής ασφάλειας και εσωτερικής πολιτικής ζωής, ο κ. Βενιζέλος παρατήρησε ότι αυτή αποτελεί απόρροια της νοοτροπίας πως «ο εσωτερικός εχθρός είναι πάντα παρών», αλλά ως αποτέλεσμα μπορεί να επηρεαστεί από τον «κίνδυνο ενός υπηρεσιακού πατριωτισμού».

Οι αδυναμίες της «προβληματικής οργάνωσης και στελέχωσης της ΚΥΠ, που βρισκόταν υπό στρατιωτική ή αστυνομική επίβλεψη» και που ήταν παραδοσιακά «φίλα προσκείμενη στην εκάστοτε κυβέρνηση», το μόνιμο προσωπικό της οποίας «είχε καθαρά διακοσμητικό ρόλο» και «ο ρόλος της οποίας διογκωνόταν σε περιόδους ανασφαλών και αυταρχικών ηγετών», όπως ακριβώς καταγράφεται στο βιβλίο, μνημονεύθηκαν από τον καθηγητή Θ. Κουλουμπή.

Ο δημοσιογράφος Αλέξης Παπαχελάς αναφέρθηκε στον ρόλο της ΚΥΠ στη διαμόρφωση του κλίματος που οδήγησε στην εδραίωση του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών το 1967 και στην ενημέρωση που παρείχε το 1974 για τις τουρκικές κινήσεις στην Κύπρο -μολονότι ο τότε διοικητής «δεν επιβεβαίωσε τις πληροφορίες»- για να υπογραμμίσει τελικά την ανάγκη μιας προσεκτικής ανασυγκρότησης της Υπηρεσίας, έτσι ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο νέας κρίσης.

Ο ίδιος ο συγγραφέας, πρέσβης επί τιμή Παύλος Αποστολίδης -στη θητεία του οποίου εξαρθρώθηκε η 17Ν και διαφυλάχθηκε η ασφάλεια των Ολυμπιακών Αγώνων- παρατήρησε πως τελικά, «μικρό ρόλο παίζουν οι πληροφορίες των Μυστικών Υπηρεσιών γενικά στον κόσμο» αναφέροντας ενδεικτικά ότι στο Κυπριακό, η ΕΥΠ είχε μια «συγκροτημένη και ενεργό παρουσία» μετέδωσε σωστές πληροφορίες αλλά δεν ανεστάλη ο ρους των εξελίξεων.