Κακοποίηση ζώων: Το ψυχολογικό προφίλ των ενήλικων και των ανήλικων δραστών

Η κακοποίηση ζώων συνιστά ένα πολύ σοβαρό φαινόμενο το οποίο απασχολεί τη διεθνή επιστημονική κοινότητα,  με την εκπόνηση ερευνών και μελετών που επιχειρούν να σκιαγραφήσουν το προφίλ των δραστών αλλά και να εντοπίσουν συσχετισμούς με άλλες βίαιες συμπεριφορές.  Η κακοποίηση ζώων αποτελεί ένα από τα θέματα που η κυρία Αγγελική Καρδαρά διερευνά στο νέο, υπό έκδοση βιβλίο της. Μία πολύ σημαντική διαπίστωση που εξάγεται από μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε διεθνές επίπεδο και θα μπορούσαμε να αναφέρουμε στο παρόν άρθρο αφορά τη συσχέτιση της κακοποίησης ζώων με υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας. Δηλαδή ο βασανιστής ενός ζώου μπορεί,  βάσει μελετών,  να ασκεί βία και να υιοθετεί εκφοβιστικές συμπεριφορές στο πλαίσιο της οικογένειας ή της σχέσης του,  πρωτίστως σε βάρος της συζύγου/ συντρόφου, σε βάρος των παιδιών αλλά και ηλικιωμένων μελών της οικογένειας. Επίσης, το ενήλικο άτομο που κακοποιεί ζώα μπορεί το ίδιο να υπήρξε θύμα βίας από τη δική του οικογένεια, ως παιδί ή ως έφηβος, ή ακόμα μπορεί μέλη της οικογένειάς του (πατέρας,  παππούς κ.λπ.) να κακοποιούσαν ζώα και αυτές οι εικόνες βασανισμού να έχουν «εντυπωθεί» στο μυαλό του και ουσιαστικά να τις αντιγράφει στην ανήλικη αλλά και αργότερα στην ενήλικη ζωή του.  

Η σκιαγράφηση του προφίλ του ατόμου που βασανίζει ζώα βρίσκεται σε άμεση συσχέτιση και με τα κίνητρα της πράξης του, τα οποία βάσει ερευνών διαφοροποιούνται. Μία σημαντική παράμετρος αφορά το ζώο που αποτελεί στόχο τους, εάν πρόκειται δηλαδή για το δικό τους κατοικίδιο, ή για ζώο άλλου προσώπου, όπως κάποιας πρώην σχέσης που θέλουν να εκδικηθούν, ή ζώα γειτόνων στο πλαίσιο αντιποίνων ή επιβολής της εξουσίας τους κ.λπ. Οι δράστες μπορεί να έχουν έλλειψη ενσυναίσθησης, απάθεια στον πόνο του ζώου που υποφέρει, μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες, αδυναμία διαχείρισης θυμού, να διέπονται από συναισθήματα ανεπάρκειας και ανασφάλειας. Συνεπώς, κάθε υπόθεση έχει τα δικά της ειδικά χαρακτηριστικά που πρέπει με προσοχή να εξετάζονται. Σε κάθε περίπτωση όμως η βία προβληματίζει εντόνως.

Ως προς το προφίλ του ανήλικου που κακοποιεί ζώα, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η ακόλουθη τυπολογία που περιλαμβάνει τρεις μεγάλες ομάδες ανήλικων που κακοποιούν ζώα.  Να σημειωθεί ασφαλώς ότι οι τυπολογίες δεν ακολουθούνται κατά γράμμα.

Ο πειραματιστής (The Experimenter): Εδώ εντάσσονται ανήλικοι ηλικίας 1-6 ετών. Κατά κανόνα πρόκειται για παιδιά προσχολικής ηλικίας που δεν έχουν ακόμα αναπτύξει τη γνωστική τους ωριμότητα ώστε να κατανοήσουν ότι τα ζώα έχουν αισθήματα, ότι πονάνε και ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν παιχνίδια. Επίσης, μπορεί να είναι το πρώτο κατοικίδιο του παιδιού ή το παιδί να μην έχει την εμπειρία λόγω ηλικίας και λόγω έλλειψης εκπαίδευσης να φροντίσει το ζώο και να αντιληφθεί τις ανάγκες του. Μπορεί, από την άλλη πλευρά, ο ανήλικος να «αντιγράφει» κακοποιητικές συμπεριφορές ενηλίκων. Επομένως, η εκπαίδευση του ανηλίκου είναι αναγκαία από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, και μάλιστα από την προσχολική ηλικία, προκειμένου να υπάρξει έγκαιρα ευαισθητοποίηση για τα ζώα και τα δικαιώματά τους.

Ο δράστης που «κραυγάζει για βοήθεια» ("The "Cry-for-Help" Abuser): Πρόκειται για ανήλικους ηλικίας 6 με 7 έως και 12 ετών. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα παιδιά έχουν την ωριμότητα να κατανοήσουν τη σοβαρότητα της πράξης τους και ότι το να βλάψουν τα ζώα δεν είναι μία κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά. Συνεπώς, η κακοποιητική συμπεριφορά που υιοθετεί απέναντι στα ζώα ο δράστης αυτού του τύπου, δεν είναι απόρροια της  έλλειψης εκπαίδευσης, όπως στην προηγούμενη περίπτωση, αλλά είναι μία «κραυγή» βοήθειας, μία «κραυγή» για την έλλειψη προσοχής και φροντίδας που στερούνται οι ανήλικοι και είναι πιθανότερο να αποτελεί η εν λόγω κακοποιητική συμπεριφορά το σύμπτωμα ενός βαθύτερου προβλήματος που αντιμετωπίζει ο ανήλικος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνεπώς, είναι αναγκαίο να ζητηθεί η βοήθεια του ειδικού.

Ο δράστης με αποκλίνουσα συμπεριφορά (TheConduct-DisorderedAbuser): Αφορά εφήβους 12 ετών και άνω, οι οποίοι πέρα από την κακοποίηση ζώων εμπλέκονται και σε άλλες αντικοινωνικές και αποκλίνουσες συμπεριφορές, όπως ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε χρήση ουσιών, κατάχρηση αλκοόλ, συμμετοχή σε συμμορίες, σύγκρουση με τον ποινικό νόμο κ.λπ. Σε ορισμένες από αυτές τις περιπτώσεις η κακοποίηση των ζώων είναι απόρροια ή γίνεται συνδυαστικά με τη συμμετοχή στην αποκλίνουσα ομάδα ομηλίκων -είτε ως ένα είδος ιεροτελεστίας μύησης, είτε ως ένας τρόπος για να  ικανοποιηθούν βαθύτερες ψυχολογικές ανάγκες του ανήλικου, όπως ανακούφιση της ανίας του και επίτευξη μίας αίσθησης ελέγχου. Επομένως, εδώ η κακοποίηση ζώων είναι μόνο ένα μέρος μίας ευρύτερης αποκλίνουσας ή και παραβατικής συμπεριφοράς.

Συνοψίζοντας, κάθε πράξη βίας ανήλικου που διαπράττεται σε βάρος ενός ζώου δεν συνεπάγεται, με τρόπο νομοτελειακό, ότι το ανήλικο άτομο θα οδηγηθεί στην ενήλικη ζωή του στην εγκληματική δράση. Ιδιαίτερα με τα παιδιά πολύ μικρών ηλικιών, κυρίως στο ηλικιακό εύρος 1-6 έτη, η περιέργεια και η έλλειψη εκπαίδευσης και ενημέρωσης από τους ενήλικους δύναται να αποτελέσουν επιβαρυντικούς παράγοντες για την υιοθέτηση μίας ακραίας συμπεριφοράς απέναντι στο ζώο. Εν τούτοις, μία επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά και μία συμπεριφορά που υιοθετείται για μεγάλο χρονικό διάστημα προβληματίζει. Συνεπώς, τόσο για την ασφάλεια των ζώων όσο και για την αντιμετώπιση αποκλινουσών συμπεριφορών των ανήλικων, είναι αναγκαίο να μην εθελοτυφλούμε μπροστά σε αυτές τις συμπεριφορές, αλλά να αντιμετωπίζονται έγκαιρα, από την πρώτη κιόλας στιγμή που παρατηρείται μία βίαιη συμπεριφορά σε βάρος του ζώου, ακόμα κι όταν ο ανήλικος βρίσκεται σε προσχολική ηλικία. Στο σημείο αυτό ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου είναι πολύ σημαντικός, όπως και ο ρόλος των ΜΜΕ ως προς την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού. Από την πλευρά της Πολιτείας, σημαντικά θεωρώ τα προγράμματα για τους δράστες, όπως για παράδειγμα προγράμματα διαχείρισης θυμού, στο πλαίσιο ολιστικής προσέγγισης του φαινομένου, ώστε να μην επαναλάβουν στο μέλλον την ειδεχθή πράξη της κακοποίησης ζώων.

Ειδήσεις σήμερα: 

Επιδείνωση του καιρού με βροχές και καταιγίδες στη μισή Ελλάδα

Ανάμεσα σε Ικαρία και Μύκονο πέρασε το τουρκικό γεωτρύπανο Κανουνί

«Kάναμε ταξίδι στην κόλαση»: Οι πρώτες καταθέσεις στη δίκη για το Norman Atlantic