Μακάρι όλες και όλοι να έκαναν σινεμά με το πάθος της Ανιές Βαρντά

Συνέχισε να εξερευνάτηφύσητουσινεμάμετουςδικούςτηςόρους – και τα δικάτης γούστα. Έκανε ντοκιμαντέρ στα όρια με τη μυθοπλασία, έβγαλε φωτογραφίες, δημιούργησε art installations, παντρεύτηκε τον Ζακ Ντεμί,έζησε μια κινηματογραφική ζωή. Και συνεχίζει να κάνει σινεμά με το ίδιο πάθος. 

Τι να λέμε τώρα, είναι η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης, στην οποία η Ακαδημία έδωσε τιμητικό Όσκαρ! Στα 89 της! Ο χορός που έκανε παραλαμβάνοντάς το από την Αντζελίνα Τζολί ήταν μόνο μια μικρή ένδειξη του ζαμαν φού της. Κι όλα αυτά λίγους μήνες προτού ξαναπερπατήσει το κόκκινο χαλί των Όσκαρ (με τις Gucci πυζάμες να κάνουν παρασάγγας την καλύτερη εμφάνιση): ήταν υποψήφια για Καλύτερο Ντοκιμαντέρ με το πιο πρόσφατο, ίσως και τελευταίο της, πρότζεκτ. Συν-σκηνοθετημένο με τον καλλιτέχνη JR, το «Πρόσωπα & ιστορίες» είναι ένα ντοκιμαντέρ-απόλαυση, το οποίο ακολουθεί τους δυο τους καθώς ταξιδεύουν στη γαλλική επαρχία, συνομιλούν με ανθρώπους και ανανεώνουν τα κτίρια της εκάστοτε περιοχής επικολλώντας τα τεράστια πορτρέτα που φτιάχνουν στο δρόμο. 



Είναι η πρώτη φορά που η (ελληνικής καταγωγής, να το πούμε κι αυτό) Βαρντά συν-σκηνοθετεί ταινία. Αλλά με το που πήγε ο JR να την επισκεφτεί σπίτι της μια μέρα έγινε γρήγορα σαφές πως ήθελαν να κάνουνένα ντοκιμαντέρ μαζί.Η Βαρντά αντιλήφθηκε πως το συνήθειο του JR να βάζει «μεγάλες εικόνες ανθρώπων πάνω σε τοίχους, δίνοντάς τους δύναμη διαμέσου του μεγέθους, και η συνήθειά μου να τους ακούω και να αναδεικνύω όσα λένε, θα οδηγούσε σε κάτι».

Αυτό που προέκυψε ήταν ένα road-movie στη γαλλική επαρχία, με το φορτηγό-σκοτεινό θάλαμο του JR. «Η Ανιές ήθελε να με βγάλει από τις πόλεις», λέει ο JR. «Σωστά, γιατί είσαι ένας αστικός καλλιτέχνης στην πραγματικότητα», του απαντά η Βαρντά. «Κι εγώ αγαπώ την εξοχή. Η ιδέα των χωριών μας ήρθε πολύ σύντομα. Εκεί θα συναντούσαμε τους ανθρώπους, κι έτσι έγινε. Ξεκινήσαμε με το υπέροχο φωτογραφικό φορτηγό σου. Το διασκεδάσαμε πολύ να οδηγάμε με αυτό το φορτηγό στην επαρχιακή Γαλλία».





Η επιλογή των χωριών ήταν αυτο σχεδιαστική.“Κάποιες φορές κάποιος από μας ήξερε κάποιον σε ένα χωριό, ή είχε κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό του. Οπότε θα πηγαίναμε εκεί. Όπως πάντα, στα ντοκιμαντέρ – κι έχω κάνει πολλά – έχεις μια ιδέα, αλλά πολύ γρήγορα η τύχη μπαίνει στο παιχνίδι. Ποιον συναντάς και ποιον γνωρίζεις. Ξαφνικά τα πράγματα συγκλίνουν για να εστιάσεις σε ένα συγκεκριμένο άτομο ή μέρος. Για την ακρίβεια, αγκαλιάζουμε την τύχη, την προσλαμβάνουμε ως βοηθό μας!»

Η «τύχη» τους έφερε αρχικά σε κάτι παλιά ορυχεία. “Τα ορυχεία δεν υπάρχουν πια”, εξηγεί η Βαρντά, “αλλά συναντήσαμε μια γυναίκα, τηΤζανίν, η οποία είναι η τελευταία κάτοικος στα σπίτια των εργατών. Μας μίλησε για τον πατέρα της που δούλευε σε ορυχείο, αλλά και οι άλλοι πρώην εργάτες μοιράστηκαν μαζί μας όμορφες ιστορίες για έναν κόσμο για τον οποίο γνωρίζουμε λίγα. Είχε ενδιαφέρον που τους ακούσαμε να μιλάνε με τέτοια ζέση. Μας συγκίνησε η Τζανίν».


Θα ήταν αδύνατογ ια μια φεμινίστρια δημιουργό όπως η Βαρντά να μη δώσει λόγο στις γυναίκες -ήταν σημαντικό και για τους δυο τους. Όταν ο JR της έδειξε φωτογραφίες λιμενεργατών, η Βαρντά αναρωτήθηκε που είναι όλες οι γυναίκες. Κι έτσι ήρθαν οι σύζυγοί τους για πρώτη φορά στο λιμάνι. «Τρεις πολύ ενδιαφέρουσες γυναίκες με πράγματα να πουν, ήταν φανταστικό. Χάρηκα που τις είδα στο προσκήνιο, «έστω και μια φορά», όπως είπε μια τους».




Οι λιμενεργάτες τους βοήθησαν φέρνοντάς τους κοντέινερ για να τα χρησιμοποιήσουν. “Τα χρησιμοποιήσαμε σαν λέγκο για να φτιάξουμε πύργους, σαν τοτέμ. Πρέπει να το δείτε, οι λέξεις το αδικούν.Τι περιπέτεια!” Και πράγματι, το αποτέλεσμα είναι συγκλονιστικό και συγκινητικό ταυτόχρονα.Δυνατές εικόνες, δυνατό συναίσθημα.Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότιοι εργάτες βρίσκονταν εν μέσω απεργίας. “Έχει να κάνει με το πώς η τέχνη είναι για όλους. Συμφώνησαν να μας βοηθήσουν γιατί ήθελαν να συμμετάσχουν σε ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ”.

Έχει κάτι γλυκόπικρο η ταινία. Από τη μία, ευφραίνεσαι με την κατάθεση ψυχής, από την άλλη στεναχωριέσαι γιατί πρόκειται πιθανώς για την τελευταία ταινία της Βαρντά. Τι απληστία! Το πνεύμα της όμως σε βάζει στη θέση σου γρήγορα: «Αυτό είναι που αγαπώ ανέκαθεν με τα ντοκιμαντέρ. Περνάς μερικές μέρες με κάποιους ανθρώπους και μετά χάνεις επαφή, όπως [ο JR] τους αποτυπώνει σε μεγάλες εφήμερες εικόνες που εξαφανίζονται σταδιακά από τους τοίχους. Ξέρουμε ότι αυτές οι στιγμές είναι μαγικές. Η στιγμή της γνωριμίας με ανθρώπους, η στιγμή του γυρίσματος, της επικόλλησης και voilà! Το αγαπώ πραγματικά». Ε, voilà, αγάπη.