Η «Βιαστική περιπλάνηση» του Λεονάρδου Π. Χατζηανδρέου

Aπό μια συλλογή, όπου δεσπόζουν τα καθολικά ερωτήματα και η ουσιαστική αναζήτηση του προορισμού, δεν θα μπορούσε να λείψει και το βιωματικό στοιχείο. Εν προκειμένω ο Λεονάρδος Π. Χατζηανδρέου εντάσσει με τρόπο εναρμονισμένο με το μεταφορικό, ποιητικό περιβάλλον τα προσωπικά του βιώματα.

Εχοντας ως προμετωπίδα τον Μπέρτολτ Μπρεχτ ο Λεονάρδος Π. Χατζηανδρέου ξεκαθαρίζει εξαρχής με σαφήνεια τις προθέσεις του: η ποίησή του είναι καθολική, συμπαντική, οντολογική. Αποκτά χαρακτηριστικά υπέρβασης και συλλογικότητας καθώς στρέφεται προς αυτό που τον/μας ξεπερνά. «Στην αρχή του Συλλογισμού», όπως τιτλοφορείται και το πρώτο πεζο-ποίημα της συλλογής με τον αντιπροσωπευτικό και αρκούντως ειρωνικό τίτλο «Βιαστική περιπλάνηση» από τις εκδόσεις Στοχαστής τίθενται με ακρίβεια οι αρχές της ποίησης και του στοχασμού, με τον νου να κατακλύζεται από σκηνές φαντασιακής δημιουργίας και με τις ενδεχόμενες απαντήσεις να αφορούν όχι το συγκεκριμένο και το συγκείμενο, αλλά «το μέγα ερώτημα του ορισμού της ζωής».

Αναζητώντας την υπαρξιακή απάντηση ο ποιητής αρχίζει να περιπλανιέται σαν άλλος Δον Κιχώτης στις ατραπούς της σκέψης, παρασυρμένος από τη δίνη της διαλεκτικής κίνησης - τόσο ξεκάθαρης στην «Ενότητα των Αντιθέτων» αλλά και σε κάθε του ποίημα που εμφορείται από το παιχνίδι εν δυοίν.

Η λειτουργική αντίφαση, όπως και όλες οι εννοιολογικές μορφές της δημιουργίας και της κίνησης, φαίνονται να απασχολούν κατά κόρον τον ποιητή ενόσω αναρωτιέται «Σε περιβάλλον διιστάμενο, ακραία αντιφατικό / πώς θα μπορούσε / το βασικό δημιούργημα να μείνει αλώβητο;» ή όταν επισημαίνει στην «Υποκρισία» πως «Στην αντίπερα όχθη / το εξουσιαστικό στοιχείο / επιδεικνύει αδυναμία/στη δική του εσωτερική αντίφαση».

Εντονο ως εκ τούτου το ηρακλείτιο στοιχείο, με τη γνωστή μεταφορά του ποταμού, που δεσπόζει στο ποίημα «Τίποτα δεν χάνεται». Και ο ίδιος προφανώς βιώνει ως ποιητής -άλλωστε ποιητής δεν ήταν και ο μάστορας του σύμπαντος;- αυτή τη δίνη της δημιουργίας από τη μια και της σταθερότητας από την άλλη.

Από τη μια ο άνθρωπος ως ευεπίφορος προς το αίσθημα και προς τα ίδια λάθη -η αθέατη πλευρά της ύπαρξης- και από την άλλη εκείνος που άνω θρώσκει που έχει την τάση προς την υπέρβαση, την ηθική συνείδηση και τη σταθερότητα. «Αν και, ίσως / μπορούσες να μείνεις παρατηρητής σταθερός και νηφάλιος», γράφει στην «Ελλειψη βαρύτητας», «γοητεύεσαι στην ιδέα / υπέρβασης του βαρυτικού πεδίου / στη δίνη της περιστροφής αφήνεσαι» και «ίσως» εδώ υπερέχει η ειρωνική χρήση του ίσως. Οι βεβαιότητες εξάλλου υπάρχουν για να καταρρίπτονται αφού η προϋπόθεση της διερώτησης διαπερνά και εμπνέει όλη τη συλλογή.

«Η σκέψη καταβάλλει φιλότιμη προσπάθεια», γράφει και πάλι ειρωνικά ο ποιητής απέναντι στις βεβαιότητες, αλλά στο τέλος είναι η ίδια η σκέψη που φαντάζει ανεπαρκής απέναντι στη λειτουργία της με τη γνωστή υπεροχή της αμφισημίας: «Της είπαν ότι πρέπει / να ιεραρχήσει τα ζητούμενα / να αξιολογήσει προτεραιότητες / να λειτουργήσει συστηματικά». Πώς μπορεί, άλλωστε, να είναι κανείς βέβαιος -και αυτό το γράφει ένας ποιητής με έντονη πολιτική σκέψη- αφού «στη ζωή παραμονεύει ανερμήνευτο το τυχαίο» (αμφισβήτηση των υπολογισμών); Εκεί πάντως που πραγματικά η ψυχή φαίνεται να αφήνεται είναι στο συναίσθημα, στη συντριπτική δύναμη της αγάπης όπου καταρρίπτονται όλες οι αντιστάσεις. Και είναι εδώ που προκύπτει η αναζήτηση του θεϊκού στοιχείου: «Ζητείται εσωτερική στήριξη» διατρανώνει ο ποιητής ως «Ανήμπορος οδοιπόρος των παθών / Στον ίλιγγο ανταριασμένης θάλασσας / στην ανατριχίλα της αβύσσου / σε πλήρη αδυναμία διαχείρισης / Μη καταφλέξεις με, πλαστουργέ μου / Ζητείται εσωτερική στήριξη».

Εννοείται βέβαια ότι από μια συλλογή, όπου δεσπόζουν τα καθολικά ερωτήματα και η ουσιαστική αναζήτηση του προορισμού δεν θα μπορούσε να λείψει και το βιωματικό στοιχείο. Εν προκειμένω ο Λεονάρδος Π. Χατζηανδρέου εντάσσει με τρόπο εναρμονισμένο με το μεταφορικό, ποιητικό περιβάλλον τα προσωπικά του βιώματα που είναι τόσο οι πολιτικές του αγωνίες -με περίσσειες αναφορές σε Μπρεχτ και Αναγνωστάκη- αλλά και με αναφορές στα παιδικά χρόνια και στον τόπο καταγωγής. Ολα αυτά συγχωνεύονται με κραταιή την πίστη στην ουτοπία και στην αγάπη σε ποιήματα όπως «Τα Χρόνια της Αθωότητας» όπου δεσπόζουν η καθαρότητα, η αθωότητα και η ξεγνοιασιά: «Αναζητούνται / στις παλιές γειτονιές / στα συντροφικά χρόνια / στην πρώτη αγάπη».

Οπως γράφει χαρακτηριστικά το μίνι βιογραφικό του ποιητή, «τα χρόνια του περνούν από μια βιαστική περιπλάνηση από την Αθήνα στο Δερβένι Κορινθίας, το Αίγιο των πρώτων μαθητικών αναμνήσεων και πάλι στην Αθήνα. Επιλέγει σε ως σημείο αναφοράς τον τόπο καταγωγής του, τη Νάξο, τόπο γέννησης του πατέρα του». Στο περήφανο και ένδοξο αυτό νησί των Κυκλάδων αφιερώνει, άλλωστε, και το ποίημα «Ιδανική Σύζευξη»: «Η αρμονία στο απόλυτο / κι ο ήλιος ενορχηστρωτής / να κρατάει το μέτρο / της ερωτικής συμφωνίας / Βυθίστηκε βαθιά / από άκρου εις άκρον/στο πρωταρχικό στοιχείο της ζωής / σε μια ιδανική σύζευξη». Παρότι πρόκειται για πρώτη ποιητική συλλογή είναι έντονα τα στοιχεία της βαθιάς επισκόπησης και της ενδελεχούς χρήσης των λεκτικών υλικών που είναι και τα απτά υλικά του ποιητή.