Ένα «καθρέφτισμα» του σύγχρονου πολίτη, η έκθεση Terrapolis στη Γαλλική Σχολή

Είναι πολλές οι φορές που η πόλη αυτή σε εκπλήσσει, αλλά σπάνιες και αξέχαστες αυτές που σε μαγεύει. Στις 26 Μαΐου άνοιξε η έκθεση που διοργάνωσαν από κοινού Whitechapel και Οργανισμός ΝΕΟΝ,σε επιμέλεια Iwona Blazwick. Η έκθεση άνοιξε σε έναν μαγικό τόπο, αυτόν του κήπου της Γαλλικής Σχολής Αθηνών.

Είναι ένας από τους ομορφότερους κήπους της Αθήνας, και ως τώρα δεν ήταν ανοιχτός στο ευρύ κοινό. Ο ΝΕΟΝ όπως και με την Γεννάδιο βιβλιοθήκη πέρσι, δίνει μια εξαιρετική ευκαιρία, μια εμπειρία πραγματική, στους πολίτες της Αθήνας να γνωρίσουν έναν μυστικό της κήπο που είναι γεμάτος εξαιρετικά έργα.  Και είναι οι πολίτες στην πραγματικότητα που είναι το θέμα αυτής της έκθεσης.

Είναι πολύ σπάνιο να βλέπει κανείς μια επιμελήτρια του βεληνεκούς της Iwona Blazwick, διευθύντριας της βρετανικής γκαλερί-μουσείου Whitechapel, να αφιερώνει τόσο πολύ χρόνο και τόσο προσεκτικό λόγο για να εξηγήσει το κάθε ένα έργο στους καλεσμένους. Παθιασμένη με τις δουλειές και με πολύ καλά λόγια για τους Έλληνες καλλιτέχνες που συμμετέχουν. 

Η έκθεση είναι μια όαση μέσα στο κέντρο της πόλης, και δεν ήταν τυχαίο που ο Guardian σε άρθρο του για την έκθεση,  αναρωτήθηκε εάν μπορεί μια έκθεση να φέρει την ελπίδα στην Αθήνα. Μπορεί είναι το μόνο βέβαιο, όχι μόνο για την υψηλή ποιότητα αυτής της έκθεσης και την εξαιρετική επιλογή έργων, αλλά για την ενθύμηση μιας ελληνικής πραγματικότητας που προϋπήρχε και μπορεί να ξανά-υπάρξει. Μια ελληνική πραγματικότητα της συνεργασίας και του πολιτισμού, που προσφέρει σε ντόπιους και επισκέπτες πραγματικά ερεθίσματα, μια πραγματικότητα αισθητικής αρμονίας και ομορφιάς σε αρχιτεκτονική και αστικό τοπίο. 

Η Γαλλική Σχολή που ξεκίνησε να λειτουργεί το 1846, δεν είναι μόνο το παλαιότερο ξένο ινστιτούτο που ιδρύθηκε στην Αθήνα, μα επίσης το πρώτο ακαδημαϊκό γαλλικό ινστιτούτο εκτός Γαλλίας. Η ίδρυση του συνδέεται με το γαλλικό φιλελληνισμό, αλλά και με την πολιτική της Γαλλίας στην ανατολική μεσόγειο, την εποχή εκείνη.
Λειτουργεί ανελλιπώς εδώ και δεκαετίες, έχει συμμετάσχει σε πάρα πολλές  ανασκαφές. Το κτίριο και ο κήπος της στην οδό Διδότου, είναι μια πραγματική όαση στην πόλη. Ένας υπέροχος κήπος, με πανέμορφη διάταξη, ψηλά κυπαρίσσια στο κέντρο της πόλης, μακριά από όλη την λύπη και την στεναχώρια των ημερών. 

Και σε αυτό το περιβάλλον, παρέχεται το υπόβαθρο για μια βαθιά αρχαιοελληνική έκθεση με 37 καλλιτέχνες, πέντε εξ αυτών Έλληνες που παρουσιάζουν νέα έργα σε παραγωγή του ΝΕΟΝ. 

Και λέω αρχαιοελληνική διότι η έκθεση πραγματεύεται με εξαιρετικό τρόπο την έννοια του ατόμου στην κοινωνία, παρουσιάζει μια προοπτική ενός πολίτη του κόσμου, ενός πολίτη της γης (εξού και το terrapolis το οποίο η επιμελήτρια δανείστηκε από την θεωρία της φιλοσόφου Donna Haraway) (terra=γη και πόλη). Οι φιγούρες κάποιων γλυπτών, είναι οι “terraπολίτες” όπως είπε χιουμοριστικά η Βρετανίδα επιμελήτρια.

Έργα τέχνης, που επανασυνδέουν το ανθρώπινο με το ζώο. Απηχώντας τις εικόνες με σύμβολα όπως είναι οι σάτυροι, οι σφίγγες και οι Κένταυροι της ελληνικής γλυπτικής, σύγχρονα γλυπτά, εγκαταστάσεις και ταινίες αντλούν από τον μύθο, το δράμα και το ζωικό βασίλειο για να υποδείξουν μια «βιοηθική» για τον 21ο αιώνα.

Εξαιρετικά και ιστορικά έργα στην έκθεση αυτή, από γίγαντες του παγκόσμιου εικαστικού στερεώματος όπως η Yayoi Kusama, ο Richard Long, ο Lynn Chadwick και η Sarah Lucas δίπλα με νέους Έλληνες καλλιτέχνες.

Οι Huma Bhabha και Lynn Chadwick δημιουργούν τοτέμ θεών που συμβολίζουν την ανιμιστική δύναμη, δίνοντας σύγχρονη φόρμα στη μυθολογία. Oι κεραμικές μάσκες της Caroline Achaintre ανακαλούν πρωταρχικές φόρμες και ορμές. Το Hope Hippo των Allora και Calzadilla (2005), ένα γλυπτό από λάσπη που απεικονίζει έναν ιπποπόταμο όπου επάνω του κάθεται ένας άνθρωπος (performer) που διαβάζει εφημερίδα και σφυρίζει με τη σφυρίχτρα του κάθε φορά που εντοπίζει μια ιστορία κοινωνικής αδικίας. Ο performer είναι το κοινό για τον Αθανάσιο Αργιανά που καλεί τους επισκέπτες να χρησιμοποιήσουν διάφορα αντικείμενα ως όργανα παραγωγής ήχου.

Οι μπρούτζινες φιγούρες της Sarah Lucas μεταμορφώνουν αρσενικά και θηλυκά γεννητικά όργανα σε μία νέα οντότητα. Με διαστρωματώσεις από ρετσίνι, ξύλο, ύφασμα και δέρμα ο Κώστας Σαχπάζης δημιουργεί τομάρια, επιφάνειες δέρματος τα οποία λειτουργούν σαν απομεινάρια ζώων, δέρματα φιδιών ή κέλυφη από έντομα -ο καλλιτέχνης παρακινεί να τα μετακινούμε. Η Ελένη Καμμά αναβιώνει το wunderkammer (δωμάτιο θαυμάτων) της Αναγέννησης, παρουσιάζοντας το δικό της ιδιότυπο «cabinet of curiosities», που αποτελείται από οργανικές φόρμες σε ένα αμάλγαμα με το πολιτιστικό σύμπαν της σύγχρονης Αθήνας, γεμάτο με αγαλματίδια από κοχύλια και άλλα κιτς ευρήματα.  Η Αλίκη Παλάσκα (φώτο) φτιάχνει δεκάδες γλυπτά από εκμαγεία γύψου από τις κοιλιές φίλων και οικείων της προσώπων, από διαφορετικά φυσικά υλικά που "κουβαλούν" μαζί τους διαφορετικούς τόπους, παρουσιάζοντας ένα πραγματικά πολύ δυνατό έργο. 

Καθοριστικό έργο όμως αυτής της έκθεσης, είναι το τεράστιο γλυπτό του αδικοχαμένου Angus Fairhurst, ένας μαύρος γορίλλας που κοιτά σιωπηλός και ακίνητος τον εαυτό του στον καθρέφτη. Ο Fairhurst που απασχολούνταν με ζητήματα που αφορούσαν την θέση του σύγχρονου ανθρώπου στην κοινωνία, την έννοια της αρρενωπότητας αλλά και την “γελοιότητα” του γορίλα ως σύμβολο ανδρισμού αλλά και ανοησίας, ή ακόμα ως σύμβολο του πρώιμου/πρωτόγονου ανθρώπου, παρουσιάζει την ευάλωτη ανθρώπινη υπόσταση με έναν βαθιά συγκινητικό τρόπο: της αυτοαναφοράς αλλά και της αυτοκριτικής. Και είναι εδώ που κρύβεται η ουσία αυτής της έκθεσης: ας κοιταχτούμε καλά καλά στον καθρέφτη και ας αποφασίσουμε πια να γίνουμε ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες αυτής της γης -και στην περίπτωση μας αυτής της χώρας- για να προχωρήσουμε μπροστά. 

Μην χάσετε αυτήν την καταπληκτική έκθεση.

Γαλλική Σχολή Αθηνών, Διδότου 6, Αθήνα


Ημερομηνία: Εγκαίνια 26 Μαΐου 2015
Διάρκεια έκθεσης: 27 Μαΐου – 26 Ιουλίου 2015
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη-Σάββατο: 10πµ-9µµ
Κυριακή: 12µµ-6µµ
Δευτέρα: Κλειστά