Κανόνες παιχνιδιού για τα ιδιωτικά αρχεία!

Η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Τεκμηρίων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς «Αρχείων Τάξις» ιδρύθηκε το 2011 και αποτελεί ένα συλλογικό εγχείρημα το οποίο φιλοδοξεί να συμβάλλει ενεργά στη διάσωση, την ανάδειξη και την αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, δίνοντας έμφαση στα ιστορικά τεκμήρια και ιδιαίτερα στα ιστορικά αρχεία- με αφορμή την δημόσια διαβούλευση σχετικά με το Νόμο για τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.)- προχωρά σε σημαντικές επισημάνσεις που φέρνουν στο προσκήνιο ένα κρίσιμο θέμα για την ιστορική έρευνα και την πολιτιστική/ πολιτισμική κληρονομιά της χώρας.

Πιο συγκεκριμένα, στο άρθρο 1 του συγκεκριμένου νομοσχεδίου η «Αρχείων Τάξις» προτείνει να προστεθεί μια παράγραφος για τη σημασία διάσωσης και διατήρησης των αρχείων. Πιο συγκεκριμένα: «Η διάσωση και η διατήρηση των αρχείων οργανώνεται για το δημόσιο συμφέρον για τους σκοπούς τεκμηρίωσης της λειτουργίας, των αναγκών, των ελευθεριών και των δικαιωμάτων των φυσικών ή νομικών προσώπων, δημόσιων ή ιδιωτικών, όπως και για την έρευνα και την ιστορική τεκμηρίωση».

Στο άρθρο 3 οι παρατηρήσεις της είναι σημαντικές: «Άρθρο 03 – Προστασία δημοσίων αρχείων

Το κράτος είναι αναγκαίο να μεριμνά όχι μόνο για την προστασία των δημοσίων αρχείων, αλλά και για το ιδιωτικό αρχειακό υλικό, το οποίο αποτελεί εθνικό πλούτο για επιστημονικούς και πολιτιστικούς λόγους. Είναι αναγκαίο η νομοθεσία να ενθαρρύνει την προστασία, τη διάσωση, την επικοινωνία και τη συνεργασία για τη διαφύλαξη ιδιωτικών αρχείων εθνικής, περιφερειακής και τοπικής σημασίας ιδιωτικών φορέων με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.). Πρέπει να υπάρξει η δυνατότητα σε υπαλλήλους των Γενικών Αρχείων του Κράτους (Γ.Α.Κ.) να μπορούν χωρίς αντίρρηση να προβούν σε ελέγχους αρχείων ιδιωτικών φορέων που είναι σημαντικά για το δημόσιο συμφέρον και την έρευνα ειδικά σε περιπτώσεις ανακοινώσεων πτώχευσης, συγχώνευσης ή κατάργησης. Επίσης, σε περιπτώσεις πώλησης ιδιωτικών αρχείων δημοσίου συμφέροντος ή εθνικής πολιτιστικής σημασίας να μπορούν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) να προμηθευτούν αντίγραφα του υλικού χωρίς κόστος και τα ίδια τα υλικά, αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, κατά προτεραιότητα και σε ειδική τιμή. Προτείνεται η προσθήκη σχετικών άρθρων και η τροποποίηση του τίτλου σε: “Προστασία δημοσίων και ιδιωτικών αρχείων”.Επιπλέον, είναι αναγκαίο να προβλέπεται συγκεκριμένη ποινή για τη μη τήρηση του άρθρου».

Ως προς το άρθρο 07 – Φορείς φύλαξης και διαχείρισης ιδιωτικών αρχείων η τοποθέτηση της θα προκαλέσει μια μεγάλη συζήτηση για τα υπέρ και τα κατά, μια συζήτηση όμως που οφείλει να γίνει. Η τoποθέτηση της έχει ως εξής: «Το άρθρο είναι γενικό και ασαφές. Είναι αναγκαίες συγκεκριμένες διατυπώσεις για τη φυσιογνωμία και τις δυνατότητες των ιδιωτικών αρχείων και τη σχέση τους με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.). Πιο συγκεκριμένα προτείνεται η διάρθρωση του άρθρου στις εξής παραγράφους:

1. Φορείς φύλαξης και διαχείρισης ιδιωτικών αρχείων («Ιδιωτικά Αρχεία») νοούνται οι υπηρεσίες ή οι οργανισμοί μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με νομική υπόσταση, που αποκτούν, δέχονται, φυλάσσουν, συντηρούν, καταγράφουν, τεκμηριώνουν, ευρετηριάζουν ιδιωτικό αρχειακό υλικό – ιδιωτικών νομικών ή φυσικών προσώπων - και παρέχουν την απρόσκοπτη πρόσβαση του κοινού σε αυτό.
2. Για την ίδρυση και λειτουργία Ιδιωτικών Αρχείων εγκρίνεται αίτημα σύστασης, μετά από γνωμοδότηση της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους (Γ.Α.Κ.), από τον Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, εφόσον διασφαλίζονται οι λειτουργίες και οι σκοποί της προηγούμενης παραγράφου. Για την ίδρυση απαιτείται, μεταξύ άλλων, η ύπαρξη μίας ή περισσότερων ιδιωτικών αρχειακών συλλογών, η επάρκεια και η επιστημονική εγκυρότητα του προσωπικού, η καταλληλότητα των εγκαταστάσεων και των υπόλοιπων μέσων για την επίτευξη των στόχων του ιδιωτικού αρχείου.
3. Τα ιδιωτικά αρχεία υποχρεούνται να είναι ανοιχτά στο κοινό σε προκαθορισμένες ημέρες και ώρες και να διαθέτουν πρόσβαση στο κοινό στο αρχειακό υλικό. Η πρόσβαση περιορίζεται μόνο σε αρχειακό υλικό σύμφωνα με τις περιπτώσεις του άρθρου 37.
4. Τα αρχεία που φυλάσσονται στα Ιδιωτικά Αρχεία καταχωρούνται υποχρεωτικά στο Εθνικό Ευρετήριο Αρχείων με ευθύνη της Διοίκησης των Ιδιωτικών Αρχείων.
5. Τα Ιδιωτικά Αρχεία διέπονται από εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας, ο οποίος καταρτίζεται από τη Διοίκησή τους και κοινοποιείται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.).

6. Το αρχειακό υλικό των Ιδιωτικών Αρχείων δεν υπόκειται σε κατάσχεση για οποιοδήποτε λόγο.
7. Σε περιπτώσεις λήξης λειτουργίας των υπηρεσιών των Ιδιωτικών Αρχείων, οι αρχειακές συλλογές μεταβιβάζονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) μετά από τεκμηριωμένη εισήγηση της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους (Γ.Α.Κ.) και απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
8. Μετά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου είναι αναγκαία η διαπίστευση των ιστορικών αρχείων σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα επόμενα τρία χρόνια.
9. Δύναται η δυνατότητα μετά από τεκμηριωμένη απόφαση της Εφορείας των Γ.Α.Κ. και με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων να γίνει άρση της έγκρισης λειτουργίας Ιδιωτικού Αρχείου.

Επιπροσθέτως είναι αναγκαία η παροχή κινήτρου για την ίδρυση αναγνωρισμένου αρχείου. Ενδεχομένως, αν ένας ιδιωτικός αρχειακός οργανισμός δεν έχει έγκριση σύμφωνα με τις διαδικασίες του νόμου να αποκλείεται ρητά από την πρόσβαση σε δημόσια ή κοινοτική χρηματοδότηση».