Τα ψηφιακά λαγωνικά των αρχείων και τα εργαλεία τους

Παλιά, ένα αρχείο ήταν ένας σωρός απο ξεχασμένα έγγραφα γεμάτα σκόνη παραπεταμένα σε κάποια αποθήκη. Σήμερα, αν ρωτήσεις έναν φοιτητή για το τι είναι ένα αρχείο, θα σου μιλήσει για πράγματα και συνήθειες της καθημερινότητάς του - τις φωτογραφίες που έχει αποθηκεύσει εκείνος και οι φίλοι του στο facebook, τις μουσικές που έχει αποθηκεύσει κλπ. 

Η έννοια του αρχείου, αλλά και οι πιθανές του χρήσεις από εποχή σε εποχή αλλάζει διαμορφώνοντας και τις ανάλογες συμπεριφορές. Η παραπάνω σκέψη έχει να κάνει με μια κουβέντα του έμπειρου αρχειακού, του καθηγητή Γιώργου Γιαννακόπουλου (Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του ΤΕΙ Αθηνών) στην παρουσίαση του πρότζεκτ Archive Alert σε αίθουσα κεντρικού βιβλιοπωλείου στο κέντρο της Αθήνας, το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου. 

Το Archive Alert (www.archivealert.gr) είναι ένα καινοτόμο εργαλείο για τη διάσωση των ιστορικών αρχείων και άλλων πολιτιστικών υλικών. Στην ουσία αποτελεί μια διαδικτυακή πλατφόρμα στην οποία υπάρχει η δυνατότητα δήλωσης αρχειακού και άλλου πολιτιστικού υλικού (οπτικοακουστικό υλικό, χάρτες, φωτογραφίες, έντυπα, εφημερίδες αφίσες κά.) που κινδυνεύει με καταστροφή. Μετά τη δήλωση, αυτόματα διαχέεται η πληροφορία στους αρμόδιους φορείς για τη διάσωσή του. Παράλληλα, υπάρχει η δυνατότητα σε όσους/όσες εγγραφούν στην πλατφόρμα και κατέχουν αρχειακό υλικό και ιστορικά τεκμήρια είτε απλώς να τα δηλώσουν προς ενημέρωση των αρχειακών φορέων, είτε να προσκαλέσουν ειδικό προσωπικό για την καταγραφή, ταξινόμηση, διάσωση και αξιοποίησή του.



Ο Γιώργος Γάσιας, εκπρόσωπος της Αρχείων Τάξις, που πήρε την πρωτοβουλία για το Archive Alert και συμμετέχει σε μια καλοδουλεμένη ομάδα που κάλλιστα θα μπορούσε να ονομασθεί «ψηφιακά λαγωνικά των αρχείων» σημείωσε: «συνδυάσαμε τις ακαδημαϊκές μας γνώσεις, την ερευνητική και επαγγελματική μας εμπειρία με τις νέες τεχνολογίες, με σκοπό να φτιάξουμε ένα ψηφιακό εργαλείο που θα συμβάλει στη διάσωση των ιστορικών αρχείων και θα αποτελέσει σημείο ευαισθητοποίησης των πολιτών, βοήθημα στους αρχειακούς φορείς και μηχανισμός άσκησης πίεσης στην Πολιτεία για θέματα που άπτονται της διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς. Πρόκειται για μια καινοτόμα δράση που αντίστοιχή της δεν υπάρχει σε ευρωπαϊκό επίπεδο».

Την τεχνική υποστήριξη της πλατφόρμας έχει αναλάβει ο Βασίλης Πουλόπουλος από το εργαστήρι επιχειρηματικού πολιτισμού Ματαρόα, ο οποίος ανέφερε: «Θεωρώ πρωτοποριακό το γεγονός ότι σε μια πλατφόρμα συγκεντρώνεται το σύνολο των ανθρώπων που εμπλέκονται με τη διάσωση των αρχείων, ενώ παράλληλα το κοινό -που επίσης συμμετέχει στη διαδικασία- ευαισθητοποιείται για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να εισάγουμε την τεχνολογία στο ευρύτερο πεδίο της πολιτιστικής διαχείρισης». 

Η δράση χρηματοδοτήθηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση στο πλαίσιο του Προγράμματος Στήριξης Επιστημονικών Εταιρειών το 2016. Ο εκπρόσωπος του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, Ράλλης Κιράνης, ανέφερε στον χαιρετισμό του: «το Archive Alert είναι η απόδειξη ότι οι ανθρωπιστικές επιστήμες μπορούν να έχουν ένα σύγχρονο πρόσωπο και να ικανοποιούν ανάγκες της σημερινής κοινωνίας. Το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση έχει λάβει τα τελευταία χρόνια τη στρατηγική απόφαση να κατευθύνει τις χρηματοδοτήσεις του, που εμπίπτουν στον τομέα της επιστήμης, προς τις ανθρωπιστικές επιστήμες, ένα πεδίο το οποίο συστηματικά πλέον υποχρηματοδοτείται».



Ο Γιώργος Γιαννακόπουλος, καθηγητής του Τμήματος Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του ΤΕΙ Αθηνών, σχολίασε: «Το αρχείο κάθε φυσικού ή νομικού προσώπου χρησιμεύει για τη διαχείριση των υποθέσεων του, την απόδειξη των ενεργειών του και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του, ενώ σε δεύτερη φάση ενδέχεται να αποδειχτεί χρήσιμο για τον μελλοντικό ερευνητή. Το αρχείο είναι σύμφυτο με την ανθρώπινη ζωή και η Αρχείων Τάξις υποδεικνύει αυτή την αλήθεια υποκινώντας το ενδιαφέρον όλων για τα αρχειακά τεκμήρια. Πρόκειται για μια έξυπνη ιδέα που θα συμβάλει στη διαμόρφωση αρχειακής συνείδησης στη χώρα μας».

Την παρουσίαση έκλεισε ο Χρήστος Λούκος, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος, αφού ανέφερε συγκεκριμένες περιπτώσεις απώλειας ή διάσωσης αρχειακών τεκμηρίων, τόνισε: «είναι εξαιρετικά σημαντική η επιχειρούμενη προσπάθεια της Αρχείων Τάξις να συμβάλει μέσω του Archive Alert με καινοφανή τρόπο σε μια διεύρυνση της αρχειακής συνείδησης, ώστε να κινητοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες να συμμετάσχουν κι αυτοί στη διαφύλαξη της ιστορικής κληρονομιάς».

Ουσιαστική ήταν η παρουσία εκπροσώπων της διοίκησης και του προσωπικού των Γενικών Αρχείων του Κράτους που είναι ο βασικός φορέας συνεργασίας, καθώς και εκπρόσωποι των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) που ήδη συμμετέχουν ενεργά, μέσω της πλατφόρμας, στη διαδικασία διάσωσης αρχειακού υλικού. Την παρουσίαση παρακολούθησαν και εκπρόσωποι άλλων αρχειακών φορέων που ελπίζουμε να συμμετάσχουν στο εγχείρημα στο αμέσως επόμενο διάστημα. 



Το Archive Alert σχεδίασαν οι ιστορικοί Παναγιώτης Ανδριανόπουλος, Στέφανος Βαμιεδάκης, Γιώργος Γάσιας, Γιάννης Γονατίδης, και Χρήστος Χρυσανθόπουλος μέλη του συλλογικού εγχειρήματος Αρχείων Τάξις. Η τελευταία δραστηριοποιείται από το 2011 στη διάσωση, καταγραφή, τεκμηρίωση και ανάδειξη ιστορικών αρχείων και άλλων πολιτιστικών αγαθών. Το εργαστήρι επιχειρηματικού πολιτισμού Ματαρόα με έδρα την Καλαμάτα υποστηρίζει τεχνικά την πλατφόρμα. Η υλοποίηση του έργου χρηματοδοτήθηκε από το Κοινοφελές Ιδρυμα Ιωάννη Λάτση στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης επιστημονικών εταιρειών 2016.

Info
Μπορείτε να βρείτε την Αρχείων Τάξις:
Facebook: facebook.com/arxeiontaxis
Web: arxeiontaxis.gr