Χρ. Ι. Στεφανάδης

Ο πρωθυπουργός, χωρίς να αιφνιδιασθεί, απάντησε θετικά. Παράλληλα όμως πρόσθεσε, ότι θα πρέπει, προκειμένου να σχηματίσει κάποιος αντικειμενική γνώμη, να διαβάσει και ό,τι άλλο έχει γραφτεί για τα γεγονότα εκείνης της περιόδου…

Πρόκειται για την ταινία του βραβευμένου σκηνοθέτη, που είναι βασισμένη στο βιβλίο του υπουργού οικονομικών της πιο κρίσιμης περιόδου της πρόσφατης Ελληνικής ιστορίας. Της περιόδου, που η χώρα μας έφθασε ένα βήμα από την αποπομπή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το οικονομικό χάος.

Αλήθεια, γιατί ο καταξιωμένος σκηνοθέτης, αποφάσισε να μεταφέρει στην οθόνη, ένα αφήγημα καταγραμμένο μόνο από τον αμφιλεγόμενο, εκ του αποτελέσματος , πρωταγωνιστή;

Πώς αποφάσισε να βασίσει το σενάριο της ταινίας , μόνο στον προφορικό και τον γραπτό λόγο του πρωταγωνιστή, και ακόμα περισσότερο, στις παράνομες ηχογραφήσεις των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Γιατί ο Κώστας Γαβράς, διάλεξε έναν καθηγητή οικονομικής επιστήμης που έγινε ευρέως γνωστός στην χώρα μας από τηλεοπτικές εκπομπές ευρείας θεαματικότητας όπου σχεδόν καθημερινά εκκαλείτο, γιατί προφανώς αύξανε την τηλεθέαση με τον «αντιμνημονιακό» του λόγο;

Αυτόν που με όχημα την εφήμερη αναγνωρισιμότητα, μεταπήδησε στην πολιτική, του ανατέθηκε από την προηγούμενή κυβέρνηση η ευθύνη της οικονομίας και τελικά οδήγησε την χώρα στην φτώχια, τα capital controls, την ανεργία και την περιθωριοποίηση.

Που φόρτωσε την ήδη παραπέουσα οικονομία της χώρας μας, με ένα αχρείαστο μνημόνιο, και που με την προκλητική παρουσία στα Ευρωπαϊκά όργανα, δημιούργησε επιπλέον αρνητική εικόνα για την χώρα που εκπροσωπούσε.

Αυτόν που πίστευε ότι θα νικήσει την Ευρώπη μόνος του.

Ίσως μια δικαιολογία να είναι, ότι ο Κώστας Γαβράς δεν ζούσε στην ταλαίπωρη πατρίδα μας εκείνη την τραγική περίοδο για να έχει παρακολουθήσει από κοντά τα κωμικοτραγικά γεγονότα που παρακολουθούσαν οι Έλληνες με πρωταγωνιστή ένα καθηγητή οικονομικών και νεόκοπο πολιτικό, αλλά και τον τότε πρωθυπουργό, που τον στήριζε με πάθος!...

Ίσως μια άλλη δικαιολογία της ετεροβαρούς προσέγγισης των γεγονότων από τον Κώστα Γαβρά, να είναι ότι και οι δύο, αν και αντικειμενικά προνομιούχοι και ευνοημένοι από το αστικό σύστημα, ανήκουν σε μια αριστερή ελίτ.

Ο Κώστας Γαβράς βέβαια, έχει κάνει και πολιτικές ταινίες. Ως καλλιτέχνης, δουλεύει με τις ιδέες, τα αισθήματα και τα συναισθήματα. Η νέα ταινία του επομένως, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως έργο τέχνης και να κριθεί ως τέτοιο. Ακόμα και αν παραποίει ή κακοποιεί τα πραγματικά γεγονότα. Γιατί , “Η τέχνη, με την ευρύτερη έννοια, είναι η έκφραση της ανθρώπινης δημιουργικότητας και φαντασίας”.

Και ο κινηματογράφος, από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης του, στις 28 Δεκεμβρίου του 1895 όταν οι αδελφοί Lumière οργάνωσαν την πρώτη προβολή με εισιτήριο, αποτέλεσε κοινωνικό φαινόμενο και εντάχθηκε, ως έβδομη τέχνη, στις παραδοσιακές τέχνες που καθιερώθηκαν από την αρχαία Ελλάδα. Την μουσική, την ποίηση, την ζωγραφική, την αρχιτεκτονική, τον χορό και την γλυπτική. Ο κινηματογράφος επομένως, ως μορφή τέχνης, δεν πρέπει να περιορίζεται σε κοινωνικοπολιτικά και συντηρητικά πλαίσια. Μπορεί να υπάρχει καλή και κακή τέχνη, αλλά το «καλό» και το «κακό» ως έννοιες, αν και αρκετές φορές είναι υποκειμενικά, δεν πρέπει να επηρεάζουν την καλλιτεχνική αξία ενός έργου. Γιατί η τέχνη δεν αποτελεί απλή καταγραφή ή αναπαράσταση γεγονότων, αλλά κινείται και δημιουργεί εναλλακτικούς κόσμους και ιδέες, παραμορφώνοντας πολλές φορές την πραγματικότητα, μέσα από το ταλέντο και την ψυχοσύνθεση του δημιουργού.

Επομένως, στο ερώτημα εάν δω την νέα ταινία του Κώστα Γαβρά, η απάντηση είναι ναι.

Αλλά προηγουμένως, θα ξαναμελετήσω όλα τα στοιχεία που έχουν γραφεί ή λεχθεί σχετικά με τα γεγονότα εκείνης της σκοτεινής περιόδου.

Της περιόδου, που μια ανεύθυνη κυβέρνηση, ένας πρωθυπουργός και ένας υπουργός οικονομικών, έσυραν την πατρίδα μας σε απίστευτες περιπέτειες και κινδύνους.

Και θα κρίνω την ταινία, όχι μόνο ως καλλιτεχνικό δημιούργημα-, αλλά και ως πολιτικό αφήγημα…

Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε, αυτό που είπε ο μέγας Πάμπλο Πικάσο:

“Η τέχνη είναι ένα ψέμα που μας βοηθάει να ανακαλύψουμε την αλήθεια!»

Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
Είναι καθηγητής καρδιολογίας