Τίνα Μανδηλαρά

Κάθε τόσο έχω το συναίσθημα πως κατέχει μια άλλη ψυχή» γράφει ο Γιώργος Σεφέρης για τη μοναδική δύναμη που μπορεί να ρημάζει και να κατατρώει την ανθρώπινη ψυχή-αυτή της απώλειας και του πόνου. Με τα δυο αυτά συστατικά-την απώλεια και τον πόνο-ο Παντελής Βούλγαρης καταθέτει την καλύτερη ελληνική ταινία που έχει βγει στις ελληνικές αίθουσες τα τελευταία χρόνια καμωμένη θαρρείς από τα πρωτογενή υλικά της Μεγάλης-μιας άλλης ίσως-Ελλάδας. Μιας Ελλάδας που ζει, πονάει, πάσχει, διεκδικεί και ερωτεύεται μετατρέποντας τα πρωτογενή της υλικά-τη γη και την αλμύρα-σε ανεξάντλητη ψυχή.

Οι κινηματογραφικοί ήρωες του Βούλγαρη, όπως προηγουμένως οι «χάρτινοι» ήρωες της Καρυστιάνη είναι «μεγάλοι» ακριβώς επειδή βαδίζουν πάνω στα ίχνη των ηρώων των Αρχαίων Τραγικών: μάταια πασχίζουν να αλλάξουν το ριζικό που τους καθόρισε απαράλλαχτα ο έρωτας κι η μοίρα αποδεικνύοντας το μέγεθος της μεγαλοπρέπειας τους.  Όσο κι αν η Όρσα προσπαθεί να μπει στο πετσί του ρόλου της ως σύζυγος, μητέρα ή θυγατέρα, αυτό που ουσιαστικά την ορίζει-όπως στις αρχαίες τραγωδίες-είναι το αρχέγονο υλικό της φύσης της-ο έρωτας. Αντίστοιχα πάλι, όσο κι αν ο Σπύρος θέλει να ξεχάσει την ένωση με την Όρσα φτιάχνοντας καριέρες και αγοράζοντας βαπόρια, το μόνο που λυτρώνει την ακυρωμένη αντρική του καρδιά είναι η δύναμη του θανάτου.

Συγκλονιστικά τοπία με βασικά υλικά την πέτρα και τη θάλασσα συνομιλούν ιδανικά με το πάθος των ηρώων σε μια ταινία που επιστρέφει από μια άλλη Ελλάδα για να μας θυμίσει ο,τι θέλουμε να ξεχνάμε: ότι διαθέτουμε τον δικό μας μεγαλειώδη πολιτισμό βασικά ριζωμένο στην ανθρώπινη ψυχή. Αυτή η ψυχή είναι που κατάφερε να υπερβεί τις δυσκολίες, αυτή είναι που μας έβγαλε από τόσες συγκρούσεις και πολέμους, αυτή είναι η μοναδική μας περιουσία σε περιόδους απόλυτης κρίσης, όπως μας θυμίζει με τον πιο όμορφο και απτό τρόπο η νέα ταινία του Βούλγαρη. «Ψυχή βαθιά» έλεγε μια άλλη κινηματογραφική εκδοχή του ίδιου σκηνοθέτη, ψυχή βαθιά φαίνεται να έχει ο Έλληνας μακριά από ταμπέλες και με μοναδική σφραγίδα τον έρωτα, το πάθος και την αλμύρα. Η Ελλάδα μπορεί τελικά, όταν συναισθάνεται και νιώθει.