Στέφανος Τζανάκης

Όπως είναι γνωστό, όταν ανεβαίνει ο πληθωρισμός, οι πολίτες γίνονται φτωχότεροι. Το ευρώ χάνει μέρος της αξίας του – και μάλιστα, για τους περισσότερους, το πραγματικό επίπεδο της απώλειας αγοραστικής δύναμης είναι υψηλότερο από αυτό που δείχνουν οι επίσημοι δείκτες.

Οι υπουργοί χαρακτήρισαν «γενναία» τα μέτρα – και είναι, τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως. Να «κάψεις» πέντε δις ευρώ για να αντιμετωπίσεις την ενεργειακή κρίση όταν έχεις ήδη «κάψει» πολύ περισσότερα για την πανδημία, δεν το λες και «ψίχουλα». Και μάλιστα σε ένα περιβάλλον όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση συζητά, αλλά δεν αποφασίζει να κάνει κάτι για αυτό που καίει όλες τα κράτη – μέλη της, ανεξαρτήτως ενεργειακού προφίλ, αφού η ακριβή ενέργεια δημιουργεί πληθωρισμό που φτωχαίνει τους πάντες και απειλεί την ανάπτυξη.

Όταν η Ευρώπη διστάζει, τα κράτη οφείλουν να δράσουν – και αυτό έκανε η κυβέρνηση. Φυσικά, τίποτε δεν είναι δωρεάν – τα χρήματα για τα μέτρα προς το παρόν βγαίνουν από τον προϋπολογισμό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον.

Ωστόσο, υπάρχει ένα πρόσθετο πρόβλημα: ακόμα κι αν όλα πάνε «καλά» στην αγορά της ενέργειας – δηλαδή ακόμα κι αν δεν επιβεβαιωθούν οι φόβοι για πετρέλαιο στα 150 δολάρια το βαρέλι και φυσικό αέριο στα 300 ευρώ ανά μεγαβατώρα - οι πολίτες δεν πρόκειται να δουν σημαντική διαφορά στους λογαριασμούς του ρεύματος πριν από τον Σεπτέμβριο, αφού η «εξάλειψη» της ρήτρας αναπροσαρμογής πρόκειται να ξεκινήσει από την 1η Ιουλίου.

Στην πραγματικότητα, το μόνο από τα μέτρα που έχει ορίζοντα εφαρμογής κάποιες ημέρες και όχι μήνες, είναι η επιστροφή έως 600 ευρώ για τις «ζημιές» των προηγούμενων λογαριασμών.

Και βέβαια, η συνολική αποτελεσματικότητα των μέτρων θα κριθεί μέσα στο καλοκαίρι: όχι τόσο στους «έναντι» λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά στην αγορά. Θα «περάσει» στις τιμές η ελάφρυνση στους λογαριασμούς; Θα υπάρξει μείωση των τιμών των προϊόντων και των υπηρεσιών; Ή θα επιχειρηθεί «να βγουν τα σπασμένα» της ενεργειακής κρίσης μέσα σε ένα καλοκαίρι;

Και από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και εκείνοι που αδυνατούσαν να πληρώσουν τους φουσκωμένους λογαριασμούς των τελευταίων μηνών. Είναι προφανές ότι κάποιου είδους ρύθμιση πρέπει να γίνει προκειμένου τα νοικοκυριά αυτά να μπορέσουν να πληρώσουν σε πολύ περισσότερες δόσεις από εκείνες που παρέχονται με τους τρέχοντες διακανονισμούς. Και επειδή οι πολίτες αυτοί είναι πολλοί – είναι χιλιάδες – θα μειωθεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων, αν αφεθούν να μπουν στον φαύλο κύκλο των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Το κυριότερο είναι ωστόσο να ξεκινήσει μία καμπάνια για την εξοικονόμηση ενέργειας. Όταν το φυσικό αέριο έχει ανέβει 6-7 φορές σε σχέση με πέρυσι, είναι προφανές ότι οι συνήθειες πρέπει να αλλάξουν – τόσο στα νοικοκυριά, όσο και στις επιχειρήσεις.

Ουδείς γνωρίζει πότε θα ομαλοποιηθεί η αγορά της ενέργειας, από την στιγμή που η Ευρώπη έχει ως διακηρυγμένο στόχο την ακόμα πιο σύντομη απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Αυτό μπορεί να γίνει πραγματικότητα μόνον με την «πράσινη ενέργεια» - και απαιτεί χρόνια. Ενδεχομένως λιγότερα από δέκα, αλλά πάντως αρκετά.

Ως τότε, είναι εξαιρετικά πιθανό ολόκληρη η Ευρώπη να βρεθεί αντιμέτωπη με υψηλές ενεργειακές τιμές. Ίσως όχι τόσο υψηλές όσο σήμερα, αλλά πολύ υψηλότερες σε σχέση με 10 – 12 μήνες νωρίτερα. Χωρίς επενδύσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας, τα πράγματα θα γίνουν πολύ δύσκολα.