Η πανδημία ανάγκασε εκατομμύρια εργαζομένους να απομακρυνθούν από τον χώρο δουλειάς τους και τους εργοδότες τους.
Παναγιώτης Βλάχος
Την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο, ο Τζο Μπάιντεν φαίνεται ότι θα είναι ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ. Είναι όμως εξίσου πιθανό ο διχασμός που καταγράφηκε στην κάλπη να συνεχιστεί και στα δικαστήρια, παράγοντας αβεβαιότητα στο εξωτερικό και βαθαίνοντας τον διχασμό μέσα στην Αμερική. Η αναμέτρηση όμως αυτή προσφέρεται για μια σειρά από ενδιαφέροντα πρώτα συμπεράσματα, με τις αναγκαίες αναλογίες, αφού ούτε η αμερικανική κοινωνία ούτε το πολιτικό της σύστημα έχουν σημαντικές ομοιότητες με την ελληνική πραγματικότητα. Βοηθούν όμως να αντιληφθούμε τάσεις που ενδεχομένως βρήκαμε ή θα βρούμε μπροστά μας ή να μας επιβεβαιώσουν αλήθειες που συχνά προσπερνάμε μέσα στον κατακλυσμό πληροφοριών που καταναλώνουμε.
Αν οι εικόνες από τον Θεσσαλικό Κάμπο συγκλονίζουν, η πραγματικότητα από κοντά είναι ακόμη πιο τρομακτική. Ζωές χάθηκαν, σπίτια και επιχειρήσεις πλημμύρισαν. Δρόμοι και γέφυρες κόπηκαν και παρασύρθηκαν. Χιλιάδες στρέμματα μετατράπηκαν σε λίμνη, η βαμβακοκαλλιέργεια έχασε περίπου το 15% της σοδειάς. Τόνοι από φερτά υλικά και λάσπη θα χρειαστεί να απομακρυνθούν για να γίνουν ξανά καλλιεργήσιμες οι εκτάσεις. Το δυστοπικό τοπίο συμπληρώνουν εκατοντάδες νεκρά ζώα γύρω από κατεστραμμένες κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Παρόμοιες καταστάσεις ζουν η Δυτική Ελλάδα, τα νησιά του Ιονίου, η Φθιώτιδα και η πολύπαθη Εύβοια, που σχεδόν σε κάθε φυσική καταστροφή μετράει νεκρούς.
«Εκεί που τα πράγματα πάνε να βελτιωθούν, ξαφνικά όλα παγώνουν και γυρίζουμε πίσω». Ισως είναι η καλύτερη δυνατή φράση για να περιγράψει το συναίσθημα των σημερινών 40άρηδων, αρκετοί από τους οποίους μίλησαν στους «New York Times» σε πρόσφατο αφιέρωμα για τη «γενιά της καθοδικής κινητικότητας» μέσα στην πανδημία.
Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα το Ινστιτούτο της ΓΣΕΒΕΕ παρουσίασε μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη για τις δυνατότητες των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων να ανέβουν στο τρένο της ψηφιακής εποχής. Χωρίς να ανακαλύπτει την πυρίτιδα, η μελέτη αποτύπωσε αλήθειες που οι επιχειρηματίες και οι ερευνητές γνωρίζουν καλά, αλλά οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών δεν θέλουν να αναμετρηθούν μαζί τους.
Στα χρόνια της μεγάλης κρίσης η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς κατέρρευσε - ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους, ισοπεδώνοντας πρόσωπα, μνήμες και έργα. Οποια κυβέρνηση και αν ψήφισαν, η λιτότητα έβρισκε τρόπο να σβήνει τα άρθρα και τους νόμους που θα καταργούσαν τα μνημόνια, όπως υπόσχονταν σε πλατείες και Ζάππεια οι κύριοι Σαμαράς, Μητσοτάκης και Τσίπρας.
Η εργασία είναι από τα πρώτα θύματα της πανδημικής κρίσης. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, 42 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν ενταχθεί σε προγράμματα στήριξης. Περίπου το 1/4 έχασε τη δουλειά του ή μπήκε σε αναστολή. Στην Ελλάδα οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ανεργία από 18% έως 22% για το 2020. Μέσα σε μία χρονιά, δηλαδή, θα χαθούν περίπου όσες δουλειές κερδήθηκαν την τελευταία τριετία.
Η πανδημία αφήνει το αποτύπωμά της στις εθνικές δημοκρατίες. Λίγο-πολύ, το δίκαιο της ανάγκης μεταβάλλει τη λειτουργία των θεσμών και δοκιμάζει τις δικλίδες ασφαλείας κάθε πολιτεύματος. Σύμφωνα με το Κέντρο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα που εδρεύει στη Γενεύη, 84 χώρες έχουν κηρύξει βασικές δημοκρατικές τους λειτουργίες σε κατάσταση ανάγκης.