Παντελής Καψής

Την προηγούμενη εβδομάδα ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA, τα οποία, για μια ακόμα χρονιά, ήταν απογοητευτικά για τους έλληνες μαθητές. Την ίδια στιγμή έχει γίνει γνωστό ότι το πρώτο νομοσχέδιο που θα φέρει ο νέος υπουργός παιδείας θα αφορά τη δυνατότητα ξένων πανεπιστημίων να αποκτήσουν παρουσία στην Ελλάδα.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι και θέμα προτεραιοτήτων. Αντί για τον μεγάλο ασθενή, τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η κυβέρνηση μοιάζει να ενδιαφέρεται περισσότερο για τις εντυπώσεις, να προβάλλει τα χτυπητά ονόματα μεγάλων πανεπιστημίων που θέλει να προσελκύσει. Στο παρελθόν βέβαια έγιναν επανειλημμένες απόπειρες σχολικών μεταρρυθμίσεων, εντός ή εκτός εισαγωγικών, οι επιδόσεις των μαθητών όμως παραμένουν πεισματικά κολημμένες στον πάτο. Ντροπιαστικό αποτέλεσμα για μια χώρα που θέλει να κοροϊδεύει τον εαυτό της, επιμένοντας πως το πιο σημαντικό προϊόν της είναι ο πολιτισμός.

Το μόνο ελαφρυντικό είναι πως δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Οι μαθητικές επιδόσεις εξαρτώνται σε τελευταία ανάλυση από τους γονείς και τους καθηγητές. Τη συμπεριφορά τους, τις ικανότητες και τις γνώσεις τους και κυρίως ίσως το ενδιαφέρον που δείχνουν οι τελευταίοι για τη δουλειά τους. Κι αυτά δεν αλλάζουν, τουλάχιστον δεν αλλάζουν εύκολα.

Η περίφημη αξιολόγηση για παράδειγμα, βοηθά ενδεχομένως κάποιους οι οποίοι κρίνονται ανεπαρκείς, να βελτιωθούν. Αν το θέλουν, γιατί κατά τα λοιπά παραμένει γράμμα κενό. Όπως μου εξηγούσε πεπειραμένος εκπαιδευτικός, ο διευθυντής δεν μπορεί να αξιολογήσει αρνητικά συναδέλφους του, επειδή θέλει να έχει το κεφάλι του ήσυχο και επειδή θα έβαζε σε κίνδυνο τις σχέσεις του με το σύνολο των καθηγητών. Έτσι παραμένει ζήτημα τύχης αν ο μαθητής θα πέσει σε καλό καθηγητή ή όχι. Γιατί, να το πούμε κι αυτό, ένα μεγάλο μέρος των καθηγητών κάνει τη δουλειά του τελείως γραφειοκρατικά χωρίς την παραμικρή επίπτωση στην καριέρα τους.

Δεν είναι μόνο ζήτημα επιδόσεων ωστόσο. Σε άμεση συνάρτηση είναι και το ζήτημα της βίας. Σε πολλές περιπτώσεις το εκκολαπτήριο είναι στο σχολείο. Και στο πρόβλημα μπαίνουν καθοριστικά οι γονείς. Φίλος καθηγητής μου έλεγε ότι στο σχολείο τους εμφανίστηκε στην τελευταία τάξη μαθητής παρελθόντων ετών, με την πρόθεση, υποτίθεται, να τελειώσει και να πάρει το απολυτήριο. Γρήγορα ανακάλυψαν ότι το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να στρατολογήσει μαθητές για τον οπαδικό σύνδεσμο στον οποίο ήταν μέλος. Την περίοδο της κρίσης, μου εξηγούσε, η κόντρα ήταν ανάμεσα σε «αναρχικούς» και «φασίστες». Τώρα τον πρώτο ρόλο τον έχουν οι αντιπαραθέσεις συνδέσμων ομάδων. Κάποια στιγμή ένας από τους μαθητές επέδειξε εξαιρετικά βίαιη συμπεριφορά. Προσπάθησαν να επικοινωνήσουν με τον γονιό του, μόνο και μόνο ωστόσο για να ανακαλύψουν ότι είναι επαγγελματίας της νύχτας και μάλλον επιδοκίμαζε την συμπεριφορά του γιού του. Ο γιος, ειρήσθω εν παρόδω, είχε ως μοναδικό ενδιαφέρον τις πολεμικές τέχνες και στόχο να ακολουθήσει το δρόμο του πατέρα.

Και σε αυτά τα ζητήματα ωστόσο η κυβέρνηση δείχνει αμηχανία και μια ροπή στον εντυπωσιασμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι χθες ανακοίνωσε για μια ακόμα φορά μέτρα για την οπαδική βία τα οποία έχουν ανακοινωθεί ξανά στο παρελθόν, όπως οι κάμερες και ο ηλεκτρονικός έλεγχος όλων των φιλάθλων. Πρόσθεσε όμως και το κλείσιμο των γηπέδων για δύο μήνες. Δεν είναι κατανοητό το γιατί, πέρα από το να μας πείσει ότι αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά, τα μέτρα θα εφαρμοστούν με αυστηρότητα.

Η αυστηρότητα βλέπετε, είναι γενικότερα η λέξη κλειδί για την πολιτική της κυβέρνησης. Χαρακτηριστικό, με κάποιες θετικές εξαιρέσεις, το νομοσχέδιο του υπουργείου δικαιοσύνης. Αν εφαρμοστεί, θα αυξήσει τις ποινές και τον πραγματικό χρόνο φυλάκισης για μια σειρά αδικήματα. Αφήνοντας κατά μέρος τον ήδη εκρηκτικό υπερπληθυσμό στις φυλακές, το ερώτημα που ενδιαφέρει είναι: θα λύσει το πρόβλημα; Η καθηγήτρια ποινικού δικαίου στο ΑΠΘ, η κ. Συμεωνίδου Καστανίδη, έδωσε μερικά πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία σε χθεσινό της άρθρο. Σύμφωνα με αυτά το 79,5% των εγκλημάτων κατά της περιουσίας, συμπεριλαμβανομένων και των ληστειών, παραμένουν ανεξιχνίαστα. Ανάλογα ποσοστά ισχύουν και για ορισμένες άλλες κατηγορίες εγκλημάτων. Όπως επισημαίνει , είναι γνωστό ότι αποτρεπτικά δεν λειτουργεί τόσο το ύψος των ποινών, όσο η βεβαιότητα ή όχι της επιβολής τους. Και επειδή με τόσα ανεξιχνίαστα εγκλήματα, δεν πετυχαίνουμε το τελευταίο, τα ρίχνουμε στο πρώτο. Διότι και σε αυτή την περίπτωση, πρωταρχικός στόχος είναι οι εντυπώσεις.

Η αμηχανία της κυβέρνησης και στον τομέα της δικαιοσύνης, είναι και αυτή κατανοητή. Γιατί θα πετύχει εκεί που όλοι οι άλλοι απέτυχαν; Ίσως όμως θα έπρεπε να επανεξετάσει την προσέγγιση της. Το να πουλά φύκια για μεταξωτές κορδέλες κάποια στιγμή αρχίσει να κουράζει και βγάζει και κακό όνομα για τις μεταρρυθμίσεις. Σε κάποια θέματα τουλάχιστον, η σοβαρότητα μπορεί να είναι πιο αποδοτική.