Νίκος Φελέκης

Παρά το τρίτο lockdown, τις βλαβερές συνέπειες στην οικονομία και την ένταση -εντός και εκτός Βουλής- για τον νόμο Κεραμέως, η δημοσκοπική αντοχή της κυβέρνησης Μητσοτάκη προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα στην Κουμουνδούρου. Στα περισσότερα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ είναι έντονος ο προβληματισμός και η ανησυχία για το «τις πταίει» και η αξιωματική αντιπολίτευση εμφανίζεται με καθηλωμένα ποσοστά, και μάλιστα να υπολείπεται σημαντικά από το 31,53% που πήρε στις τελευταίες εκλογές.

Προβληματισμένος είναι και ο Αλέξης Τσίπρας, αλλά όχι ανήσυχος. Θεωρεί ότι η πανδημία σκεπάζει τις διεργασίες που συντελούνται στο κοινωνικό υπόστρωμα, ενώ εμφανίζεται σίγουρος ότι «η κανονικότητα στην οποία θα επιστρέψει η χώρα δεν θα είναι αυτή της φωτεινής εξόδου από το τούνελ που προβλέπει ο Μητσοτάκης, αλλά ζοφερή και μάλιστα τόσο που δεν θα μπορούν, ακόμη και να θέλουν, να την αποκρύψουν τα συστημικά μίντια». Καταφεύγει δε στον Μπρεχτ για να καταστήσει πιο γλαφυρή την πρόβλεψή του για τα επερχόμενα και την τύχη της κυβέρνησης: «Η μεγάλη Καρχηδόνα ξεκίνησε τρεις πολέμους. Μετά τον πρώτο, ήταν ακόμα ισχυρή. Μετά τον δεύτερο, ήταν ακόμα κατοικήσιμη. Μετά τον τρίτο, ήταν αδύνατο να την εντοπίσεις». Οι τρεις πόλεμοι, κατά τον Αλέξη Τσίπρα, δεν είναι μόνο τα τρία κύματα της πανδημίας του COVID-19 και ο τρόπος που τα χειρίστηκε η κυβέρνηση, είναι και τα τρία μέτωπα στα οποία δοκιμάζεται -και προσεχώς θα δοκιμαστεί περισσότερο- ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Εκτός της πανδημίας, τα άλλα δύο είναι τα Ελληνοτουρκικά και η οικονομία. Οσο κι αν φαντάζει παράξενο, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι της γνώμης ότι παρά το πλήγμα που δέχτηκε η κυβέρνηση δεν είναι η υγειονομική κρίση αυτή που θα την καταστήσει ανίσχυρη. «Τα όσα έρχονται στην οικονομία», λέει, «είναι το μεγάλο της πρόβλημα». Εκεί θα δοκιμαστεί αν θα συνεχίσει να είναι... κατοικήσιμη. Ενώ η καταστροφή της θα επέλθει «εάν υπάρξει εθνική ήττα στα Ελληνοτουρκικά», κάτι που πάντως, όπως λέει στους συνομιλητές του, δεν θέλει να το πιστεύει και σε κάθε περίπτωση το απεύχεται.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Αλέξης Τσίπρας, παρά τη δριμεία κριτική που ασκεί στην κυβέρνηση, εμφανίζεται μάλλον αισιόδοξος για την εξέλιξη της πανδημίας. Είναι της γνώμης ότι μέχρι το καλοκαίρι θα έχει χτιστεί το επιδιωκόμενο τείχος ανοσίας. Και δεν θα είναι αποτέλεσμα μόνο του εμβολιασμού, αλλά και των φυσικών αντισωμάτων που έχουν αναπτύξει (και θα αναπτύξουν τους επόμενους 4-5 μήνες) όσοι έχουν προσβληθεί από τον ιό. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, κοινωνός των οποίων εμφανίζεται να είναι και ο τέως πρωθυπουργός, τα κρούσματα δεν είναι περίπου 200.000 που αναφέρονται στην επίσημη ενημέρωση, αλλά ενδεχομένως να φτάνουν ή και να ξεπερνούν το 1.500.000, αν υπολογιστούν οι ασυμπτωματικοί και όλοι όσοι δεν καταγράφηκαν από τον ΕΟΔΥ είτε επειδή είχαν ήπια συμπτώματα, είτε γιατί απέφυγαν να το δηλώσουν. Εάν λοιπόν μέχρι το καλοκαίρι εμβολιαστούν περίπου 3.000.000 πολίτες, τότε (μαζί με τους περίπου 2.000.000 -όπως είναι η τάση- που θα έχουν αναπτύξει φυσικά αντισώματα) η πανδημία μπορεί να ελεγχθεί. Σημειώνουμε ότι το 60%-70% που λέγεται ότι χρειάζεται για να χτιστεί το τείχος ανοσίας υπολογίζεται όχι στα 10.000.000 του πληθυσμού, αλλά στα 7.500.000, αφού από τον εμβολιασμό εξαιρούνται τα περίπου 2.500.000 νεαρά άτομα, ηλικίας κάτω των 18 ετών. Συμπέρασμα: παρά τα λάθη που έκανε, ιδίως στο δεύτερο πανδημικό κύμα, η κυβέρνηση δεν έχει απολέσει την πολιτικο-εκλογική ηγεμονία.

Αστάθμητοι παράγοντες
Για την οικονομία, πάντως, όπως παραδέχονται ο Αλέξης Τσίπρας και οι επί των οικονομικών στενοί του συνεργάτες, δεν είναι εύκολο να γίνουν ακριβείς προβλέψεις καθώς είναι πολλοί οι αστάθμητοι παράγοντες: εμβόλια, πορεία τουρισμού, απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων, πιθανές πολιτικές εξελίξεις. Γι’ αυτό άλλωστε όλοι οι διεθνείς οργανισμοί μεταβάλλουν τις εκτιμήσεις τους διαρκώς. Οσο για την κυβέρνηση, είχε ξεκινήσει στην αρχή της πανδημίας από εκτίμηση ύφεσης «κοντά στο 0% για το 2020, για να φτάσει τώρα σε διψήφιο αριθμό». Για την Κουμουνδούρου, το πλέον κρίσιμο είναι «η σχέση συνολικής ύφεσης και χρόνου ανάκτησης των απωλειών». Εκτιμούν ότι «το 2020 θα κλείσει τελικά στο -10% (ίσως λίγο πιο κάτω) και το α’ τρίμηνο του 2021 σε ύφεση-ρεκόρ, ίσως πάνω από -15%». Επίσης, εκτιμούν ότι «η επιστροφή στα επίπεδα του 2019 δεν θα γίνει πριν από το β’ εξάμηνο του 2023». Αυτός είναι και ο λόγος που ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης στις συνομιλίες που έχει υποστηρίζει ότι πρέπει να υπάρξει «πανευρωπαϊκός συντονισμός» προκειμένου οι δημοσιονομικοί περιορισμοί να μην ισχύσουν ούτε για το 2022 και ταυτόχρονα να υπάρξει διαγραφή τμήματος του χρέους, τουλάχιστον γι’ αυτό που δημιούργησε η πανδημία. «Τώρα ξέρουμε ότι δεν ισχύουν για το 2021. Για το 2022, που είναι η τελευταία χρονιά που έχουμε δέσμευση για πλεονάσματα 3,5%, δεν ξέρουμε ακόμη. Αν ισχύσει, καήκαμε», μας λέει στενός συνεργάτης του Αλέξη Τσίπρα και προσθέτει: «Γι’ αυτό πιέζουμε την κυβέρνηση να πάρει ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για να μην επανέλθουν οι περιορισμοί μετά την πανδημία».

Εκ παραλλήλου, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ συζητά με τους συνεργάτες του για το ποιες διεθνείς πρωτοβουλίες πρέπει να αναληφθούν ώστε το οξύ οικονομικό και δημοσιονομικό πρόβλημα να τεθεί στο κέντρο του προβληματισμού των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων (Σύνοδος Κορυφής, Eurogroup, ΕΚΤ, Ευρωκοινοβούλιο κ.ά.) ώστε να ληφθούν έγκαιρα και θεραπευτικές για το πρόβλημα αποφάσεις. Προσώρας, και μέσα από κατάλληλους διαύλους, προσπαθεί να οικοδομήσει σχέσεις με ηγετικά στελέχη της Αριστεράς, των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων στην Ευρώπη, καθώς και με προοδευτικούς οικονομολόγους, όπως οι 100 (μεταξύ των οποίων και ο Τομά Πικετί, με τον οποίο ο Αλέξης διατηρεί επαφές) που με κείμενό τους ζητούν να διαγραφούν τα δημόσια χρέη που διακρατά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ώστε να διευκολυνθεί η κοινωνική και οικολογική ανοικοδόμηση μετά την πανδημία του COVID-19. Ο φόβος του είναι ότι «οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών το πιθανότερο είναι να μην έχουν διδαχθεί τίποτε από την κρίση και να προσπαθήσουν να αλυσοδέσουν εκ νέου την Ε.Ε. με περιοριστικές πολιτικές και μνημόνια, τα οποία η χώρα μας είναι σίγουρο ότι δεν θα αντέξει. Ο Αλέξης Τσίπρας, σύμφωνα με συνομιλητές του, θεωρεί ότι η διαχωριστική γραμμή Αριστεράς - Δεξιάς θα φανεί καθαρά από τις θέσεις απέναντι στο Σύμφωνο Σταθερότητας. «Η Αριστερά και οι προοδευτικές δυνάμεις θα παλέψουν να αντιτάξουν ένα Κοινωνικό και Πράσινο Συμβόλαιο (Social and Green Deal) καταργώντας το Fiscal Compact (Σύμφωνο Σταθερότητας) της λιτότητας, που μας οδήγησε στα τραγικά αποτελέσματα της σημερινής Ευρώπης», υποστηρίζεται. Και καταπώς λένε συνεργάτες του Αλέξη Τσίπρα, αυτή θα είναι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην Αριστερά και τη Δεξιά και φυσικά ο σηματωρός της νέας στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ για την επόμενη, μετά την πανδημία, ημέρα στην Ευρώπη. Μια πρώτη γεύση των εξελίξεων θα πάρουμε τον Μάρτιο, όταν η Κομισιόν θα καταθέσει την πρότασή της για την επιστροφή του Συμφώνου, τις μεταρρυθμίσεις και την ενσωμάτωση του Green Deal.

Η μητέρα των μαχών
Στην Κουμουνδούρου λένε ότι αυτή είναι «η μεγάλη εικόνα», και εκεί θα πρέπει να δοθεί «η μητέρα όλων των μαχών». Επειδή, όπως σημειώνουν, «ο ευρωπαϊκός Βορράς, με την καθοδήγηση της Γερμανίας, θέλει επιστροφή νωρίτερα στους κανόνες αυστηρής πειθαρχίας», ενώ «η νεοφιλελεύθερη Δεξιά είναι θιασώτης των ανισοτήτων και της μείωσης της δημοκρατίας». Φέρνουν δε ως παράδειγμα την πρόσφατη τοποθέτηση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος ζητάει μνημόνιο για το Ταμείο Ανάκαμψης, κάτι με το οποίο συμφωνεί και ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόφσκις, και το οποίο, μην ξεχνάμε, απαιτούσαν εξαρχής οι αποκαλούμενοι «Frugal» του Βορρά (Αυστρία, Δανία, Ολλανδία, Σουηδία και Φινλανδία). Κάποιοι μάλιστα στην αξιωματική αντιπολίτευση διατείνονται ότι από το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών τον προσεχή Οκτώβριο και τη θέσπιση ή μη μνημονίου θα εξαρτηθούν ο χρόνος και το περιεχόμενο της εκλογικής αναμέτρησης και στην Ελλάδα, την οποία πάντως οι περισσότεροι δεν τοποθετούν νωρίτερα από τον Οκτώβριο του 2022. Εξυπακούεται ότι σε περίπτωση που επικρατήσει το «μαύρο σενάριο» και η χώρα αναγκαστεί να περάσει, εκ νέου, από τα καυδιανά δίκρανα των μνημονίων και μάλιστα από τον επόμενο χρόνο, δηλαδή το 2022, ουδείς μπορεί να προβλέψει μετά βεβαιότητος τις συνθήκες στις οποίες θα διεξαχθεί η επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Πάντως, τα «τέρατα» που μπορεί να γεννήσουν η φτωχοποίηση, τα λουκέτα, η ανεργία, οι πλειστηριασμοί, η ανημπόρια εκπλήρωσης στοιχειωδών οικονομικών συναλλαγών και υποχρεώσεων κ.ά. δεν είναι σίγουρο ότι θα ευνοήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ κάποιοι στην Κουμουνδούρου τρομάζουν ακόμη και στην ιδέα να κληθούν να διαχειριστούν, όπως και το 2015, ακραίες καταστάσεις και να κυβερνήσουν πάλι υπό το καθεστώς μνημονίων. «Θα καταντήσουμε να γίνουμε η Αριστερά της φτώχειας, των περιορισμών και των μνημονιακών απαγορεύσεων. Δεύτερη φορά κυβέρνηση της Αριστεράς σε ναρκοθετημένο και πάλι περιβάλλον ισοδυναμεί με το τέλος της Αριστεράς», αποφαίνεται επίλεκτο στέλεχος της «Ομπρέλας».

«Κλειδί» η Σύνοδος Κορυφής
Πάντως, στον «τρίτο πόλεμο της Καρχηδόνας», αυτόν που διεξάγεται στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ο Αλέξης Τσίπρας και οι συνεργάτες του δεν βλέπουν άμεσες εξελίξεις. Παρότι ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα στηρίξει «μια έντιμη συμφωνία στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, είτε διμερώς είτε με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης», δεν είναι σίγουρος ότι τα σημερινά δεδομένα θα είναι ίδια αφενός μετά την 25η Μαρτίου, όταν στη Σύνοδο Κορυφής θα συζητηθεί η σχέση της Ε.Ε. με την Τουρκία και αφετέρου από την κατάληξη του διαλόγου ανάμεσα σε Αγκυρα και Ουάσινγκτον για τη μετά Τραμπ εποχή. Θα περιμένει, λοιπόν, τουλάχιστον μέχρι τον Απρίλιο για να δει τις εξελίξεις που δρομολογούνται, συμπεριλαμβανομένης και της πενταμερούς για το Κυπριακό, προκειμένου να αποφασίσει αν θα στηρίξει έναν έντιμο συμβιβασμό ή θα αποδοκιμάσει τους κυβερνητικούς χειρισμούς σε περίπτωση που κινούνται εκτός του λεγόμενου «εθνικού πλαισίου» και απεμπολούν κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας. Ο τέως πρωθυπουργός μπορεί να δηλώνει ότι δεν θα πολιτευτεί «όπως ο Μητσοτάκης στο Μακεδονικό», όμως «δεν πρόκειται και να αφήσει τον πατριωτισμό των Ελλήνων είτε να τον καπηλεύονται οι ακροεθνικιστές της Δεξιάς, είτε να εξελιχθεί σε σημείο τριβής με το ΚΙΝ.ΑΛ. και το λεγόμενο “πατριωτικό ΠΑΣΟΚ”, σημαντικό κομμάτι του οποίου μετά το 2012 ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ», μας λέει συνεργάτης του, που προσθέτει: «Ο Αλέξης δεν θα ψηφοθηρήσει σε ένα εθνικό θέμα, όπως έκανε ο Κυριάκος, αλλά και δεν θα επιτρέψει να το κάνουν άλλοι και μάλιστα σε βάρος του».

Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι στην Κουμουνδούρου είναι ελάχιστοι αυτοί που πιστεύουν ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα προχωρήσει σε μείζονες υποχωρήσεις. Δεν θα μπορούσε, λένε, να τις αντέξει η δεξιά πτέρυγα του κόμματός του, με συνέπειες καταλυτικές στη συνοχή της συμπολίτευσης και την κυβερνητική σταθερότητα, αλλά και ευρύτερα στον δημόσιο βίο και το κομματικό σύστημα. Και είναι αλήθεια ότι εκτεταμένη ήττα στον τρίτο της πόλεμο, τα Ελληνοτουρκικά, η... Καρχηδόνα δεν θα μπορέσει να την αντέξει. Οπως λέγεται χαρακτηριστικά: «Θα ψάχνεις να εντοπίσεις τη Ν.Δ. και δεν θα τη βρίσκεις», αφού το πιθανότερο είναι να έχουν φτιαχτεί νέα κόμματα, με επικεφαλής άλλους επίδοξους αναμορφωτές, που θα πλήξουν και τον ΣΥΡΙΖΑ. «Ανέμελο» τον Μητσοτάκη μπορεί να τον λέει ο Τσίπρας, όμως το ένστικτο αυτοσυντήρησης του πρωθυπουργού, όπως έχει δείξει τουλάχιστον μέχρι τώρα η κυβερνητική του θητεία, δεν μπορεί να του το αμφισβητήσει. Κάθε άλλο. Γι’ αυτό έχουν δίκιο όσοι λένε ότι θα πρέπει να ψάξει να βρει άλλα πεδία αντιπαράθεσης μαζί του. Και αυτά δεν βρίσκονται στην Ακαμάτρα και τον Να της Ικαρίας. Ενδεχομένως ούτε στα Προπύλαια, αφού ακόμη και η μετριοπαθής προσέγγισή του στο θέμα της φύλαξης των πανεπιστημίων παρεξηγήθηκε από κάποιους, έστω λίγους, συντρόφους του της αριστερής μειοψηφίας...