Νανά Παπαδογεωργάκη

Τα τραπεζικά δάνεια που είχαν τεθεί σε αναστολή επανέρχονται σε κανονική αποπληρωμή από τις αρχές του 2022, το πρόγραμμα «Γέφυρα» που επιδοτούσε τη δόση στεγαστικών δανείων και η παράταση του χρόνου διάρκειας του, ολοκληρώνεται το επόμενο διάστημα. Όσοι δεν έχουν χαρακτηριστεί πληγέντες της πανδημίας, δεν θα μπορέσουν καν να ενταχθούν και στη νέα ρύθμιση των 36 έως 72 δόσεων.

Είναι αναμενόμενο λοιπόν ότι οι επιχειρήσεις αλλά και τα νοικοκυριά πολύ σύντομα θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις δυσκολίες εξυπηρέτησης του συνόλου των οφειλών τους.

Τα τελευταία δύο χρόνια η οικονομία κινήθηκε με ρυθμίσεις χρεών – που δυστυχώς δεν εντάσσονται όλες οι περιπτώσεις δανειοληπτών – με επιδόματα στήριξης εργαζομένων, με επιστρεπτέες προκαταβολές και με αναστολές δανείων. Σε όλα αυτά τα δύσκολα που βιώνουμε προστίθεται τώρα η ενεργειακή κρίση και η ακρίβεια των καταναλωτικών αγαθών.

Πως άραγε θα επιστρέψει η κουλτούρα των πληρωμών, όταν ακόμα το πρόβλημα των κόκκινων δανείων δεν έχει λυθεί οριστικά; Όταν από τις αρχές του 2022 θα πρέπει να εξυπηρετούνται πλήρως όλες οι υποχρεώσεις (τράπεζες, εφορία, ταμεία) και όλα αυτά στον ίδιο χρόνο; Δεν ισχύει φυσικά ούτε το σενάριο ότι η μεταφορά των δανείων στις εταιρείες διαχείρισης δημιούργησε αισιοδοξία για το μέλλον των κόκκινων δανείων αλλά και την ελληνική αγορά συνολικά.

Εξηγώ το γιατί:
Έχει αποδειχτεί σε πολλές περιπτώσεις η απροθυμία και οι άσχημες τακτικές των εταιρειών διαχείρισης να προβούν σε ουσιαστικές ρυθμίσεις για τους δανειολήπτες. Οι εταιρείες αυτές δεν τηρούν τους κανόνες που έχουν τεθεί με βάση και τον κώδικα δεοντολογίας των τραπεζών και ακολουθούν επιθετικές πρακτικές κατά των δανειοληπτών αλλά και των εγγυητών. Για το λόγο αυτό πρόσφατα και το δικηγορικό σώμα απείχε από τους πλειστηριασμούς ακίνητων ευάλωτων νοικοκυριών.

Η σημασία της μεταβίβασης ενός δανείου από την τράπεζα σε ένα fund είναι αποτελεσματική μόνο εάν τα funds προχωρήσουν σε ουσιαστικές και γενναίες ρυθμίσεις αλλά και κουρέματα για τους δανειολήπτες, ώστε η υπόλοιπη οφειλή - μετά το όποιο κούρεμα - να είναι βιώσιμη και να μπορεί να εξυπηρετηθεί. Στη πραγματικότητα όμως αυτό δεν ισχύει. Τα funds αγόρασαν τα κόκκινα δάνεια από τις τράπεζες πολύ χαμηλότερα από τη αξία τους και απαιτούν από τους δανειολήπτες κέρδος που στις περισσότερες φορές ανέρχεται σε πολύ παραπάνω από το 100%.

Αποδεικνύεται δηλαδή στη πράξη ότι η πώληση των κόκκινων δανείων στα funds όχι μόνο δεν βοήθησε την οικονομία, αλλά αντιθέτως δημιούργησε ένα τοπίο με υπερβολικές απαιτήσεις των εταιρειών αυτών που καταλήγει να επιβαρύνει το δικαστικό σύστημα, στο οποίο αναγκάζεται τελικά να προσφύγει ένα δανειολήπτης για να μπορέσει να διαπιστώσει ποιο είναι το ύψος της οφειλής του και εάν είναι σύννομες οι πρακτικές που ακολουθήθηκαν για το δάνειο του.

Χρειάζεται όμως στ΄αλήθεια να επιληφθεί το δικαστικό σύστημα σε αυτές τις περιπτώσεις; Με την υπερφόρτωση των δικαστηρίων από υποθέσεις που δεν μπορούν να επιλυθούν με άλλο τρόπο, παρά μόνο δικαστικά, μήπως υπάρχει για τα κόκκινα δάνεια και εναλλακτικός τρόπος αναδιάρθρωσης τους;

Σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση του τεράστιου όγκου των κόκκινων δανείων είναι η διαμεσολάβηση (ν. 4640/2019) και δη η τραπεζική διαμεσολάβηση. Μέχρι σήμερα την υιοθέτησε μόνο μία συστημική Τράπεζα, η Eurobank, και πλέον συνεχίζεται από την εταιρεία DoValue, με την ευχή να ακολουθήσουν το παράδειγμα της και να προχωρήσουν σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες και άλλα πιστωτικά ιδρύματα.

Ποιος εκκινεί το αίτημα για διαμεσολάβηση; Συνήθως ο οφειλέτης με απλή αίτηση στη Τράπεζα ή το Fund, που δηλώνει ότι επιθυμεί να προσφύγει σε τραπεζική διαμεσολάβηση.

Η Tράπεζα ή το Fund τι απαντά στα αιτήματα διαμεσολάβησης; Ζητά από τον οφειλέτη να στείλει συγκεκριμένα οικονομικά στοιχεία, ώστε να εκτιμήσει την οικονομική του κατάσταση και να εξετάσει εάν θα προχωρήσει.

Που βρίσκουμε έναν διαμεσολαβητή; Στο Μητρώο του Υπουργείου Δικαιοσύνης υπάρχουν σήμερα περισσότεροι από 2.500 διαπιστευμένοι διαμεσολαβητές, ανεξάρτητοι και ουδέτεροι, στα βιογραφικά μερικών εκ των οποίων αναφέρεται η εξειδίκευση τους στο θεσμό της χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης.

Η συμφωνία που προκύπτει από την διαμεσολάβηση έχει ισχύ; Με την κατάθεση της στο αρμόδιο Πρωτοδικείο, αποκτά εκτελεστότητα, έχει δηλαδή την ισχύ μίας δικαστικής απόφασης.

Με λίγα λόγια, η διαμεσολάβηση μπορεί να βοηθήσει τους οφειλέτες και τους πιστωτές στην εξεύρεση μίας αμοιβαίας ωφέλιμης αλλά και συμβιβαστικής λύσης. Ο οφειλέτης πετυχαίνει μία μόνιμη λύση και όχι πρόσκαιρη και προστατεύεται έτσι η ακίνητη περιουσία του ενώ η Τράπεζα ή το Fund εξασφαλίζει μία ικανοποιητική επιστροφή των κεφαλαίων που έχει διαθέσει.
Συμπερασματικά, αυτό που λείπει σήμερα από το τοπίο των κόκκινων δανείων είναι η πρωτοβουλία των πιστωτικών ιδρυμάτων να δοκιμάσουν τη χρησιμότητα της τραπεζικής διαμεσολάβησης.


*Νανά Παπαδογεωργάκη, είναι Δικηγόρος Αθηνών, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια & Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών