Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Από έναν αυταρχικό ηγέτη που ξεκίνησε έναν εγκληματικό πόλεμο με την παράνομη εισβολή στην Ουκρανία, προφανώς δεν θα περίμενε κάποιος κάτι διαφορετικό.

Το ζήτημα είναι τι έχει κάνει η Ευρωπαϊκή Ενωση για να αποφύγει το ενεργειακό κραχ με το οποίο απειλείται και τι προετοιμασίες είχαν γίνει για την περίφημη απεξάρτηση από τα ρωσικά ενεργειακά αγαθά.

Διότι μπορεί μεν να έγιναν καταρχήν κάποιες συμφωνίες για προμήθεια εναλλακτικών στο ρωσικό αέριο καυσίμων, όπως το LNG από τις ΗΠΑ και άλλους προμηθευτές, αλλά η πραγματικότητα της αγοράς είναι ότι τέτοιες λύσεις δεν είναι άμεσα εφικτές, χρειάζονται μακροχρόνιο σχεδιασμό, επενδύσεις και βέβαια έχουν υψηλότερο κόστος.

Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες διχάστηκαν και δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν άμεσα ούτε σε ένα στοιχειώδες πακέτο αντιμετώπισης της ενεργειακής ακρίβειας, η οποία προϋπήρχε, αλλά παροξύνεται με τον πόλεμο. Μια γενική αναφορά και μάλιστα σε εθελοντική βάση για κοινές προμήθειες αερίου δεν είναι ασφαλώς δραστική αντιμετώπιση, τη στιγμή που διεξάγεται «ενεργειακός πόλεμος».

Αλλα και στο πεδίο της άμυνας τα βήματα είναι ακόμη νηπιακά, καθώς φαίνεται ότι οι μόνες ουσιαστικές κινήσεις γίνονται στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ που βρίσκεται υπό αμερικανική ηγεμονία.

Λέγεται συχνά ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση προχωρά μέσα από κρίσεις, καθώς όταν εμφανίζεται ένα πρόβλημα οι ηγεσίες αναγκάζονται να λάβουν αποφάσεις οι οποίες υπό άλλες συνθήκες θα ήταν πολιτικά ανέφικτες. Υποτίθεται ότι κάτι τέτοιο έγινε με τη δημιουργία του ESM για την κρίση χρέους, με την κοινή προμήθεια εμβολίων, αλλά και με τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης η οποία βασίζεται σε κοινό δανεισμό, ένα είδος ευρωομολόγων. Τα βήματα αυτά ήταν ατελή, προκάλεσαν νέους διχασμούς, αλλά... εν πάση περιπτώσει ήταν κάποια βήματα.

Υπό τις συνθήκες που δημιουργεί ο πόλεμος, ο «πήχης» έχει ανέβει ακόμα ψηλότερα, καθώς είναι πλέον αναγκαία «άλματα» προς τα εμπρός, ώστε να κατοχυρώσει η Ε.Ε. θέση αυτόνομου παίκτη στις νέες γεωπολιτικές ισορροπίες και όχι εξαρτώμενου ακόλουθου, είτε αυτό αφορά την ενέργεια, είτε την άμυνα.

Ομως οι ευρωπαϊκές ηγεσίες απεμπολούν και το μόνο «όπλο» που ήδη διαθέτει η Ε.Ε., το οποίο εδράζεται στο οικονομικό μέγεθος και την ισχύ που δίνει το ευρώ, ως διεθνές ανερχόμενο αποθεματικό νόμισμα.

Για άλλη μία φορά προβάλλει η αναγκαιότητα κοινού δανεισμού με ευρωομόλογα για να χρηματοδοτηθούν επενδύσεις στην ενέργεια, στην άμυνα, αλλά κυρίως σε αναπτυξιακές και και κοινωνικές πολιτικές, καθώς και σε μεταφορές πόρων από τις πλουσιότερες προς τις φτωχότερες χώρες.

Είναι ο μόνος τρόπος να αποτραπεί η φτωχοποίηση των Ευρωπαίων πολιτών από τον πληθωρισμό, αλλά και από το άνοιγμα του χάσματος μεταξύ των χωρών-μελών. Πρόκειται για οικονομική αναγκαιότητα, αλλά και για ζήτημα πολιτικής επιβίωσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Εάν τα προβλήματα δεν αντιμετωπιστούν, σύντομα θα χαθεί (ξανά) η εμπιστοσύνη στις πολιτικές ηγεσίες, αλλά και στο «ευρωπαϊκό πρότζεκτ».
Ομως κάποιες χώρες, όπως κατεξοχήν η Γερμανία, σπεύδουν να κλείσουν τη συζήτηση για ευρωομόλογα και κοινές πολιτικές, προτού καν αυτή ανοίξει.

Παρόλο που το ζητούμενο είναι να δημιουργηθεί ένα νέο Ταμείο Ανάκαμψης, ακόμα μεγαλύτερο από το προηγούμενο, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ -που κάποιοι χαρακτήρισαν «νέο Σόιμπλε»- ζητά τα χρήματα του πρώτου Ταμείου να ανακατευθυνθούν στις επενδύσεις που επιβάλλει η νέα πραγματικότητα. Λεπτομέρεια με σημασία: η Γερμανία είναι από τις πλέον ενεργειακά εξαρτημένες χώρες από τη Ρωσία και έχει ανακοινώσει 100 δισ. ευρώ νέων αμυντικών δαπανών.

Δεν χωράνε όμως πλέον «νέοι Σόιμπλε» στην Ε.Ε., διότι αντιμετωπίζει υπαρξιακό πρόβλημα λόγω του πολέμου. Εάν τα αναγκαία βήματα δεν γίνουν τώρα, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα γίνουν ποτέ.