Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δηλώνει ότι είναι έτοιμη να το συζητήσει, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος εμαφνίστηκαν Κίνα και Ρωσία. Η Γερμανία, πάντως, δήλωσε ότι διαφωνεί.

Ασφαλώς η εκπρόσωπος του Αμερικανού προέδρου δηλώνει ότι πρόκειται για έκτακτα μέτρα, μια εξαίρεση, αλλά η όλη υπόθεση δείχνει ότι πρόκειται για άλλη μια αλλαγή που επιβάλλει η πανδημία στο σύστημα της αγοράς και του καπιταλισμού.
Αλλωστε οι φαρμακευτικές ανέπτυξαν τα εμβόλια χάρη στις τεράστιες παραγγελίες που έκαναν τα κράτη λόγω της πανδημίας. Δεν ήταν η ελεύθερη αγορά που λειτούργησε, αλλά το κρατικό χρήμα.

Τον τελευταίο χρόνο σημειώθηκε η μεγάλη επιστροφή του κράτους παγκοσμίως, με πρωτοφανείς δημόσιες δαπάνες για στήριξη των επιχειρήσεων, της αγοράς και των πολιτών. Πρόσφατα στις ΗΠΑ, τη Μέκκα του καπιταλισμού και της ελεύθερης αγοράς, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι προωθεί αύξηση της φορολογίας των πλουσίων και των επιχειρηματικών κερδών.

Πρότεινε μάλιστα διεθνή συμφωνία για ελάχιστη φορολογία στα επιχειρηματικά κέρδη, με στόχο να περιοριστεί η φοροδιαφυγή στην οποία επιδίδονται συστηματικά οι μεγάλες πολυεθνικές, κατεξοχήν δε τα ψηφιακά τεχνολογικά μονοπώλια, σχεδόν όλα αμερικανικά, που εύκολα ξεπερνούν τα σύνορα και τις εθνικές νομοθεσίες.

Μοιάζει αντιφατικό το γεγονός ότι μια αμερικανική κυβέρνηση «χτυπάει» τις μεγάλες αμερικανικές εταιρείες, αλλά η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη.

Ο Τζο Μπάιντεν, που αρχικά λοιδορήθηκε από τους αντιπάλους του ως ανεπαρκής, ακόμα και ως «κοιμισμένος», συγκρίνεται τώρα με τον Ρούσβελτ και διεκδικεί θέση ανάμεσα στους προέδρους που άλλαξαν την Ιστορία της χώρας τους, προκαλώντας ταυτόχρονα αλλαγή σκηνικού παγκοσμίως.

Στο όνομα της «ελευθερίας της αγοράς» τα τελευταία 40 χρόνια οι ανισότητες αυξήθηκαν παντού, ενώ δημιουργήθηκαν πανίσχυρες πολυεθνικές που ξέφευγαν από τον πολιτικό έλεγχο των εθνικών κυβερνήσεων.

Μια πολυεθνική μπορεί να έχει τις μετοχές της σε κάποια ανεπτυγμένη χρηματιστηριακή αγορά των ΗΠΑ ή της Ευρώπης, να κρύβει τα κέρδη της από τις εθνικές φορολογικές αρχές και ταυτόχρονα να καταπατά την εργασιακή και περιβαλλοντική νομοθεσία, ακόμα και τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα σε κάποιες αναπτυσσόμενες χώρες.

Η κατάσταση έχει φτάσει στα άκρα με τα παγκόσμια ψηφιακά μονοπώλια, που όχι μόνο από ουδένα ελέγχονται, αλλά έχουν φτάσει στο σημείο να ελέγχουν τους πάντες. Οι περίφημες GAFA (Google, Amazon, Facebook, Apple) αλλά και άλλες έχουν στην κατοχή τους τα προσωπικά στοιχεία για τις συναλλαγές, τη συμπεριφορά, την οικονομική δράση όλων μας. Η έννοια της ελεύθερης αγοράς και ενός «καλού κράτους» που έχει ρόλο ρυθμιστή έχει πάψει να υφίσταται.

Ουδείς έχει ελευθερία οικονομικής -κάποια στιγμή ίσως και πολιτικής- δράσης σε έναν κόσμο όπου οι πολιτικές, οικονομικές, προσωπικές και αισθηματικές προτιμήσεις είναι αντικείμενο επεξεργασίας των περίφημων αλγορίθμων που ελέγχονται από τους τεχνολογικούς κολοσσούς. Οι τελευταίοι δεν «πιάνονται», ούτε λογοδοτούν σε κάποιον πέρα από τους μετόχους τους - οι οποίοι κατά τεκμήριο ανήκουν στο περίφημο 0,1% των ανθρώπων που ελέγχουν τη συντριπτική πλειονότητα του παγκόσμιου πλούτου.

Στην ουσία ο καπιταλισμός δεν λειτουργεί πια και εξελίσσεται σε ένα νέο είδος φεουδαρχίας, τη λεγόμενη «τεχνοφεουδαρχία», σε έναν κόσμο όπου μια χούφτα εταιρείες ελέγχουν τα πάντα, ακόμα και τις κυβερνήσεις. Ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να περάσει στην Ιστορία ως ο χειρότερος πρόεδρος των ΗΠΑ, αλλά η «σίγασή» του από τις πλατφόρμες των social media είναι ενδεικτική της πολιτικής ισχύος που έχουν τα νέα μέσα επικοινωνίας, τα οποία ελέγχονται από δυο-τρία παγκόσμια μονοπώλια...

Η πανδημία έδειξε με μεγάλη ένταση τα προβλήματα και τις αντιφάσεις της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης και, απ’ ό,τι φαίνεται, η κυβέρνηση Μπάιντεν επιχειρεί μια καπιταλιστική μεταρρύθμιση για να αποσοβήσει τις αυξανόμενες εντάσεις που απειλούν να φέρουν την έκρηξη.