Δρ Θεοδώρα Παπαδοπούλου Χαμουζά

Αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να μεταφραστούν σε μια σειρά συναισθηματικών αντιδράσεων όπως δυσφορία ή ψυχιατρικές καταστάσεις, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές όπως υπερβολική χρήση ουσιών και μη συμμόρφωση με τις οδηγίες για τη δημόσια υγεία όπως ο περιορισμός στο σπίτι και ο εμβολιασμός ατόμων που νοσούν. Η εκτεταμένη έρευνα για την ψυχική υγεία σε ανάλογες καταστάσεις απέδειξε ότι η συναισθηματική δυσφορία είναι πανταχού παρούσα στους πληγέντες πληθυσμούς - ένα εύρημα που έχει ισχύ και σε πληθυσμούς που πλήττονται από την πανδημία Covid-19. Ανατρέχοντας σε παλαιότερες έρευνες, οι άνθρωποι κατάφεραν να αναπτύξουν άμυνες απέναντι στη ψυχοπαθολογία μετά από καταστροφές.

Αναγκάστηκαν να κινητοποιήσουν όλο τον ψυχικό τους μηχανισμό για να αντέξουν το φόβο, τις αλλαγές και το κίνδυνο. Ωστόσο, σε «συμβατικές» φυσικές καταστροφές, πρωταρχικό μέλημα είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) που προκύπτει από την έκθεση του ατόμου σε τραύμα. Ιατρικές καταστάσεις από φυσικές αιτίες όπως η απειλητική για τη ζωή ιογενή λοίμωξη δεν πληρούν τα τρέχοντα κριτήρια για τραύμα που απαιτείται για τη διάγνωση του μετατραυματικού στρες (PTSD) αλλά είναι πιθανόν να προκύψουν άλλες ψυχοπαθολογίες, όπως κατάθλιψη και άγχος. Ορισμένες ομάδες μπορεί να είναι πιο ευάλωτες από άλλες στις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις των πανδημιών. Συγκεκριμένα, τα άτομα που προσβάλλονται από την ασθένεια, όσοι έχουν αυξημένο κίνδυνο συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων, των ατόμων με μειωμένη ανοσοποιητική λειτουργία, ατόμων που ζουν σε μονάδες φροντίδας και άτομα με προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας ή χρήσης ουσιών είναι σε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης ψυχικής νόσου.

Οι ιατροί, νοσηλευτές και γενικότερα τα άτομα που εργάζονται στον τομέα της υγείας είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στη συναισθηματική δυσφορία στην τρέχουσα πανδημία, δεδομένου του κινδύνου έκθεσής τους στον ιό, ανησυχίας σχετικά με τη μόλυνση και τη φροντίδα των αγαπημένων τους, έλλειψη εξοπλισμού ατομικής προστασίας, αυξημένο ωράριο εργασίας και συμμετοχή σε συναισθηματικά και ηθικά διλλήματα σε ότι αφορά αποφάσεις κατανομής ιατρικών πόρων. Οι προσπάθειες πρόληψης, όπως ο έλεγχος για προβλήματα ψυχικής υγείας, η ψυχο-εκπαίδευση και η ψυχοκοινωνική υποστήριξη θα πρέπει να επικεντρώνονται σε αυτές και σε άλλες ομάδες που διατρέχουν κίνδυνο για δυσμενή ψυχοκοινωνικά αποτελέσματα.

Οι μαζικές οδηγίες περιορισμού στο σπίτι, καραντίνας και απομόνωσης είναι νέες για τους περισσότερους ανθρώπους και εγείρουν ανησυχία για το πώς οι άνθρωποι θα αντιδράσουν ατομικά και συλλογικά. Μια πρόσφατη ανασκόπηση των ψυχολογικών επακόλουθων σε δείγματα ατόμων σε καραντίνα αποκάλυψε πολλά συναισθηματικά προβλήματα, όπως άγχος, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, αϋπνία, φόβο, σύγχυση, θυμό, απογοήτευση, η πλήξη από το στίγμα που σχετίζεται με την καραντίνα. Το πιο σημαντικό εύρημα είναι ότι μερικά από αυτά τα ψυχολογικά επακόλουθα επιμένουν ακόμα και μετά την άρση της καραντίνας. Μια μελέτη που διεξήχθη σε κοινότητες που επλήγησαν από το αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) στις αρχές της δεκαετίας του 2000 αποκάλυψε ότι παρόλο που τα μέλη της κοινότητας, τα άτομα που επηρεάστηκαν και οι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη είχαν κίνητρα να συμμορφωθούν με την καραντίνα για να μειώσουν τον κίνδυνο μόλυνσης άλλων και για να προστατεύσουν την υγεία της κοινότητας , η συναισθηματική δυσφορία που ανέπτυξαν τους ώθησε να παραβιάσουν τις οδηγίες.

Οι ευκαιρίες παροχής ψυχικής στήριξης εν μέσω πανδημίας έχουν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό. Η τηλεϊατρική και η τηλεψυχιατρική βοηθά τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τόσο τα σωματικά όσο και τα ψυχικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Η ψυχική θωράκιση είναι άκρως σημαντική. Τα άτομα που αισθάνονται πίεση και άγχος θα πρέπει να αναζητήσουν στήριξη από ειδικούς προκειμένου να μην αναπτύξουν ψυχική νόσο στη πορεία της ζωής τους. Η στήριξη από ειδικό θα πρέπει να σταματήσει να αποτελεί στίγμα για το σύγχρονο άνθρωπο. Η ποιότητα της ζωής μας διασφαλίζεται τόσο από τη σωματική όσο και τη ψυχική μας υγεία και η πρόληψη και στις δυο περιπτώσεις είναι άκρως απαραίτητη. Είναι τιμωρητικό και άκρως καταστροφικό να απαιτούμε από τους ανθρώπους να αυτοθεραπευτούν σε περιπτώσεις ανάπτυξης ψυχολογικής δυσφορίας και στρες και να τους κρίνουμε ανίκανους εάν δεν μπορούν να τα καταφέρουν.

Υπό το φως της οικονομικής κρίσης και πολλών αβεβαιοτήτων γύρω από αυτήν την πανδημία, μπορεί να προκύψει σε αρκετά άτομα αυτοκτονικός ιδεασμός και απαιτείται άμεση παρέμβαση από επαγγελματία ψυχικής υγείας για να αποφευχθούν τα χειρότερα.

Η απελπισία, ο τρόμος, η αβεβαιότητα και τα σενάρια συνομωσίας δεν βοηθούν στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει τα μέσα να αντιμετωπίσει με ψυχραιμία και αποτελεσματικότητα τα όποια προβλήματα αντιμετωπίζει. Η οικογένεια θα πρέπει να αφουγκράζεται τις δυσκολίες των μελών της και να αναζητά βοήθεια όταν χρειάζεται. Δεν αποτελεί αδυναμία η παροχή ψυχοσυναισθηματικής στήριξης σε δύσκολες περιόδους της ζωής του ατόμου.
Η πανδημία θα κάνει τον κύκλο της και θα περάσει. Θα πρέπει όμως να βοηθήσουμε τον Άνθρωπο να αντέξει τις δυσκολίες και να βγει όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχικά νικητής από αυτή.