Δημήτρης Παγαδάκης

Το κακό είναι ότι κλονίζει τους πυλώνες της κοινωνίας σαν κατακλυσμιαίο παγκόσμιο τσουνάμι .Το χειρότερο είναι πως δεν υπάρχουν απτά σημάδια σωτήριου προσανατολισμού. Ο νέος απειλητικός ιός δεν σέβεται σύνορα, δεν διαβάζει απαγορεύσεις, δεν περνάει τελωνεία. Εξαπλώνεται αόρατος, βουβός και ολέθριος.

Κακά τα ψέματα. Η παγκόσμια κοινότητα κοιμήθηκε. Υπνωτισμένη από την αυταρέσκεια της καθυστέρησε αδικαιολόγητα και επαναπαύτηκε. Εκεί που απαιτούνταν να επαγρυπνεί εφοδιασμένη με υψηλή τεχνογνωσία, ερευνητική καινοτομία και επιστημονική κατάρτιση βρέθηκε αιφνιδιασμένη, αμήχανη, ζαλισμένη. Παρότι η καμπάνα του συναγερμού είχε χτυπήσει “αγρόν ηγόραζε”.

Από το 2011 ως το 2018, ο ΠΟΥ παρακολούθησε1.483 επιδημίες σε 172 χώρες. Ασθένειες που ήταν αρκετά πιθανό να εξελιχθούν σε πανδημία όπως η SARS, η MERS, ο Έμπολα, ο Ζίκα, η πανούκλα, ο κίτρινος πυρετός και άλλες εξίσου δύσκολες στη διαχείριση. Όλες αυτές αποτελούσαν το προάγγελο μιας νέας εποχής δεινών με θανατηφόρους ιούς που θα πολλαπλασιάζονταν με φρενιτώδη ένταση.

Η απάντηση των κρατών, των διεθνών και πολυμερών οργανισμών σε αυτά τα δυσοίωνα προμηνύματα ήταν ο εφησυχασμός. Και τώρα ξεγυμνωμένοι τρέχουν άπαντες άτσαλα και με κομμένη την ανάσα. Προφανώς, γιατί δεν συνειδητοποίησαν εγκαίρως ότι η ετοιμότητα είναι μισή νίκη. Με αποτέλεσμα να σπέρνουν τώρα το συλλογικό φόβο στη ανασφαλή κοινωνία μεγεθύνοντας την εντύπωση ανικανότητας και τη δυσπιστία για την δράση τους απέναντι στη μάστιγα του κορονοϊού.

Εν τω μεταξύ καθημερινά γίνεται όλο και πιο εύθραυστη η επιχείρηση ανάσχεσης της επιδημίας. Η ανακάλυψη ενός σωτήριου εμβολίου διαπιστωμένα θα αργήσει και θα διαρκέσει αρκετούς μήνες έως ότου εφαρμοστεί στο πληθυσμό. Από την άλλη τα αποθέματα δοκιμασμένων ή ξεχασμένων, για άλλους ιούς, από φάρμακα και σκευάσματα δεν έχουν άμεσα, η τέλος πάντων έχουν περιορισμένα, θεραπευτικά οφέλη στους ασθενείς, ενώ υπόκεινται συχνά σε ενδοεπιστημονική αμφισβήτηση και κριτική.

Δυστυχώς, η διεπιστημονική συνεργασία αποθαρρύνεται εξαιτίας των κατοχυρωμένων με ευρεσιτεχνίες ουσιών, της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας τους και της εταιρικής τους αξίας ως εμπόρευμα μονοπωλιακής εκμετάλλευσης. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι το υψηλού κόστους και υψηλής απόδοσης επιχειρηματικό μοντέλο της ιατρικής έρευνας και ανάπτυξης για τη χρήση μιας αποδοτικής πατέντας, αποτελεί την “χρυσοφόρο κότα” των φαρμακευτικών εταιρειών. Και όχι μόνο

Αναπόφευκτα η ελπιδοφόρα ανακάλυψη του “αντίδοτου” που θα φρενάρει την εξάπλωση του φονικού ιού αποτελεί το διεθνές πεδίο οξύτατου ανταγωνισμού μεταξύ κρατών, εταιρειών , ερευνητικών (με δημόσια ή ιδιωτική επιχορήγηση) κέντρων. Το κίνητρο του κύρους, της φήμης και του κέρδους είναι καθοριστικό. Εξ ου και η πρεμούρα των προσωρινών εγκρίσεων σκευασμάτων έκτακτης ανάγκης.

Το ζήτημα είναι ποιο από όσα συστήνονται είναι κατάλληλα και πόσο αποτελεσματικά θεωρούνται-χωρίς ενδεχόμενες παρενέργειες- για να βγάλουν «νοκ-άουτ» τον ιό; Χάπι EIDD-2801, συνδυασμός των δραστικών ουσιών λοπιναβίρης και ριτοναβίρης ή μόνο ιβερμεκτίνη; Δοκιμές βλαστικών κυττάρων ή συλλογή πλάσματος από το αίμα των ανανηψάντων ασθενών; Χλωροκίνη και υδροξυλοχλωροκίνη, μήπως φαβιπιραβίρη ή μόνο σκέτη ρεμδεσιβίρη; Χάος.

Ας μην είμαστε, όμως, άδικοι. Όλος ο παραπάνω αχταρμάς δεν συνιστά τσαρλατάνικα μαντζούνια. Η σύγχρονη ιατρική αποτελεί μια εκπληκτική νίκη της ανθρώπινης κοινωνίας πάνω στη φύση. Τουλάχιστον στις προηγμένες χώρες διπλασίασε το προσδόκιμο ζωής και βελτίωσε μαζικά την ποιότητά της. Ωστόσο, σήμερα – παρά τις έρευνες που έχει στα σκαριά- οφείλει να παραδεχθεί ότι της έκατσε η “στραβή” γιατί ήταν απροετοίμαστη σε μια, όχι και τόσο ανυποψίαστη, βακτηριολογική βόμβα.

Για τον ίδιο, λόγο θα πρεπει να παψει και η παγκόσμια κοινότητα να κομπορρημονεί για την συγρονη εντυπωσιακή τεχνολογική υπεροχή και τα μοναδικά επιτεύγματα της. Στο πρώτο παλιρροϊκό κύμα της πανδημίας αποδείχθηκε ανίσχυρη ενώ σε προηγμένες χώρες το κακοδιαχειρίστηκε. Το μαρτυρά η εκατόμβη των θυμάτων.

Αναπόδραστα για την επιβράδυνση των κρουσμάτων του ιού η ανθρωπότητα οδηγήθηκε σε παρωχημένες λύσεις, δοκιμασμένες και γνωστές από αιώνες. Στην απολύμανση των χεριών με σαπούνι, στο ράψιμο μάσκας με ραπτομηχανή και στην μέθοδο των περιορισμών της κοινωνικής απομόνωσης, που χρησιμοποιούσαν ως γιατροσόφι στα αλλεπάλληλα κύματα πανούκλας του παρελθόντος. Δεν το λες και πρόοδο.

Ας ελπίσουμε ότι η επιστήμη και η τεχνολογία απέναντι στις ιστορικές του ευθύνες θα ανταποκριθεί με τη συνδρομή των κρατών και των διεθνών οργανισμών στα αιτήματα των καιρών. Θα δημιουργήσει άμεσα αξιόπιστα φάρμακα και εμβόλια κατά του Covid-19 και θα τα παρέχει ως δημόσια αγαθά. Κυρίως θα τα διανέμει με ρυθμό που θα ικανοποιεί την παγκόσμια ζήτηση και θα τα μοιράζει ισότιμα και αλληλέγγυα σε όλο τον πληττόμενο και σοκαρισμένο κόσμο. Ειδάλλως, ψυχή βαθιά και όποιον πάρει ο χάρος.