Ο Ελύτης, οι σχολικές γιορτές και τα ράφια των βιβλιοπωλείων

«Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη συ δοξαστική
μη παρακαλώ σας μη
λησμονάτε τη χώρα μου »

Πόσες παιδικές και εφηβικές φωνές -αγοριών και κοριτσιών- δεν έχουν τραγουδήσει ή και απαγγείλει αυτούς τους στίχους του Οδυσσέα Ελύτη από το ποιητικό έργο «Άξιον Εστί»; Δίχως καμιά αμφιβολία εκατομμύρια τέτοιες φωνές - ιδίως από τα χρόνια της Μεταπολίτευσης και μετά στις καθιερωμένες σχολικές εορτές για την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου.

Οι στίχοι του Ελύτης από το «Άξιον Εστί» και κυρίως οι μελοποιημένοι στίχοι από τον Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και οι στίχοι από το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» είναι σταθερά ενταγμένοι στα προγράμματα των σχολικών εορτών.

Όλα αυτά είναι δεδομένα, αλλά ένα μικρό ερώτημα κάνει την εμφάνισή του λόγω και της εθνικής επετείου: Πόσοι Έλληνες γνωρίζουν την ύπαρξη αυτών των δύο συλλογών; Πόσοι Έλληνες έχουν αγοράσει αυτά τις δύο ποιητικές συλλογές; Στοιχεία με το υποδεκάμετρο δεν υπάρχουν. Ένα όμως είναι το σίγουρο: οι πωλήσεις για το «Άξιον Εστί» στα 57 χρόνια της κυκλοφορίας του ξεπερνούν αισθητά τις 100 χιλιάδες, ενώ οι πωλήσεις του «Άσματος» είναι αρκετές δεκάδες χιλιάδες. Επαναλαμβάνω πως πρόκειται για εκτιμήσεις. Αυτές τις εκτιμήσεις τις συζητήσαμε και με τον Νίκο Αργύρη, από τον ιστορικό εκδοτικό οίκο Ίκαρος, που εκδίδει τα βιβλία του νομπελίστα ποιητή. Ο κ. Αργύρης συμμερίζεται αυτές τις εκτιμήσεις και κάνει λόγο για τη διαρκή ζήτηση που παρουσιάζουν οι ποιητικές συλλογές του Ελύτη.

Για την ιστορία, το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας», δημοσιεύεται στις σελίδες του περιοδικού Τετράδιο (τεύχος 2) που εκδίδεται στην Αθήνα την πρώτη μετακατοχική χρονιά, το 1945. Το ποιητικό έργο κυκλοφορεί σε αυτοτελή έκδοση μόλις το 1962 (17 χρόνια μετά την πρώτη δημοσίευση) από τον Ίκαρο, τον εκδοτικό οίκο που ιδρύθηκε το 1943 από τον Νίκο Καρύδη, τον Αλέκο Πατσιφά και τον Μάριο Πλωρίτη. Η έκδοση έχει εξώφυλλο και προμετωπίδα του Γιάννη Μόραλη και 40 όλες κι όλες σελίδες. Είχε προηγηθεί τρία χρόνια νωρίτερα το εμβληματικό «Το Άξιον Εστί». Χαρακτηριστικά στοιχεία της έκδοσης του Ίκαρου (96 σελίδων) είναι το κόσμημα εξωφύλλου του Γιάννη Τσαρούχη, αλλά και η προμετωπίδα του Γιάννη Μόραλη.

Ο Ίκαρος -η δράση του στην εκδοτική αγορά συνεχίζεται με την ευθύνη των δύο θυγατέρων του Νίκου Καρύδη, της Χρυσής Καρύδη και της Κατερίνας Καρύδη, αλλά και των εγγονών του, της Μαριλένας Πανουργιά και του Νίκου Αργύρη- είναι ο αποκλειστικός εκδότης του έργου του Ελύτη (1979).