Επιτάφιος στην καρδιά του δάσους

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πιο πένθιμη ημέρα του χρόνου για τους χριστιανούς, καθώς κορυφώνεται το Θείο Δράμα. Η περιφορά του Επιταφίου είναι το σημαντικότερο θρησκευτικό γεγονός πριν από την Ανάσταση και σίγουρα αν δεν συμμετέχεις, είναι λίγο δύσκολο να μπεις στο κλίμα των ημερών. Οι επιλογές είναι ουσιαστικά αμέτρητες, καθώς κάθε εκκλησία πραγματοποιεί τη δική της περιφορά. Μπορείτε να επιλέξετε ανάμεσα στην περιφορά της εκκλησίας της ενορίας σας ή να κατευθυνθείτε προς το κέντρο, από όπου ξεκινούν ορισμένες από τις πιο γνωστές περιφορές (πχ. Αγία Αικατερίνη, Άγιος Δημήτριος ο Λουμπαρδιάρης, Άγιος Γεώργιος Λυκαβηττού).

Η πιο όμορφη διαδρομή (τουλάχιστον για τον γράφοντα) στην Αθήνα πραγματοποιείται, ωστόσο, λίγα μόλις λεπτά από το τσιμεντένιο, πολύβουο κέντρο της Αθήνας, στη δυτική πλαγιά του Υμηττού - και μάλιστα προηγείται όλων των άλλων, καθώς πραγματοποιείται μέσα στο μεσημέρι. Ο λόγος για τον Επιτάφιο στη Μονή Καισαριανής, ο οποίος αρχίζει μέσα στο μοναστήρι και συνεχίζει μέσα στην καρδιά του δάσους, ανάμεσα στα καταπράσινα πεύκα, τα πανύψηλα κυπαρίσσια, τα επιβλητικά πλατάνια και άλλα δέντρα της πλούσιας χλωρίδας του Υμηττού. Εκεί, ο ήχος των εξατμίσεων των αυτοκινήτων αντικαθίσταται από το μελίρρυτο κελαΐδισμα των πουλιών. Ένα περιβάλλον που σίγουρα σε κάνει να νιώσεις βαθύτερα τη συγκίνηση αυτών των στιγμών.



Ο Επιτάφιος ξεκινά κατά τις 14.00 (το μοναστήρι υπάγεται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών, ενώ ούτως ή άλλως η πρόσβαση στο δάσος απαγορεύεται μετά τη δύση του ήλιου). Ευνόητο είναι ότι κατά την περιφορά οι πιστοί δεν έχουν αναμμένα κεριά. Η πρόσβαση είναι πολύ εύκολη, όπως και το παρκάρισμα, ενώ αν είστε πιο φιτ και μένετε σε κάποια από τις πιο κοντινές περιοχές, μπορείτε να πάτε με τα πόδια. Αν και η είσοδος στη μονή στοιχίζει κανονικά 2 ευρώ, τη Μεγάλη Παρασκευή είναι ελεύθερη.

Μετά την ολοκλήρωση της περιφοράς (ή αν πάτε προτού ξεκινήσει), αξίζει να περιηγηθείτε για λίγο στους χώρους της μονής - πρόκειται για ένα πραγματικό στολίδι της πόλης μας και αποτελεί ένα κομμάτι της ιστορίας της, καθώς βρίσκεται εκεί από τα βυζαντινά χρόνια. Η Μονή Καισαριανής αναφέρεται στις πηγές αναφέρεται και ως Κυριανή ή Σάνκτα Συργιανή και έχει ιστορία πάνω από 10 αιώνες.

Το πρώτο χριστιανικό κέντρο είχε ιδρυθεί νοτιοδυτικότερα, στο λόφο του Κοιμητηρίου των Πατέρων ή Φραγκομονάστηρο, όπου σώζονται ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής και ναού μεταβατικού τύπου 10ου αι. μΧ. Την περίοδο της φραγκοκρατίας κτίστηκε εκεί ο ναός του Αγ. Μάρκου ή Φραγκομονάστηρο και το 17ο αι. ο ναός των Ταξιαρχών. Η μονή εγκαταστάθηκε στη συγκεκριμένη θέση κατά τον 11ο αιώνα.



Το μοναστηριακό συγκρότημα περιβάλλεται από υψηλό περίβολο, με δύο πύλες, ανατολικά και δυτικά. Έξω από την ανατολική πύλη υπάρχει η πηγή του Κριού ή Κοτς Μπασί, ονομασία που οφείλεται στην αρχαϊκή υδρορρόη, που αποδίδει κεφάλι κριού. Από τη βυζαντινή περίοδο διατηρούνται το καθολικό, δηλαδή ο κυρίως ναός, και ο λουτρώνας που ανάγονται στα τέλη του 11ου-αρχές 12ου αι.

Το καθολικό, αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου, ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς, εγγεγραμμένου ναού και φέρει τοιχογραφίες του 18ου αι. Ο νάρθηκας αποτελεί προσθήκη του 17ου αι. και οι σύγχρονες του τοιχογραφίες είναι έργο του Πελοποννήσιου ζωγράφου Ιωάννη Ύπατου. Την ίδια εποχή προστέθηκε, στα νότια, το παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου.

Η παλαιότερη σωζόμενη τοιχογραφία με μορφή Θεοτόκου Δεομένης, 14ου αι., βρίσκεται εξωτερικά του καθολικού και είναι ορατή από το εσωτερικό του παρεκκλησίου. Ο λουτρώνας της μονής, νότια του καθολικού, είναι τρουλλαίος, κτισμένος με πλινθοπερίκλειστο σύστημα. Στους μεταβυζαντινούς χρόνους ενσωματώθηκε σε ένα κτιριακό σύμπλεγμα διαφόρων κατασκευαστικών φάσεων και τμήμα του λειτούργησε ως ελαιοτριβείο.



Δυτικά του καθολικού βρίσκεται το μεταβυζαντινό συγκρότημα της τράπεζας, ενώ στη θέση του, ακολουθώντας τον ίδιο άξονα, έχουν βρεθεί και ίχνη παλαιότερης τράπεζας. Τα μεταβυζαντινά κελιά, χώροι διαμονής των μοναχών, αναπτύσσονται στη νότια πλευρά του περιβόλου. Διαμορφώνεται μία κύρια, διώροφη σήμερα, πτέρυγα που διαχωρίζεται από τριώροφο κτίσμα, γνωστό ως Πύργος των Μπενιζέλων. Η μονή Καισαριανής υπήρξε, για πολλά χρόνια, οικονομικά εύρωστη και διέθετε αξιόλογη βιβλιοθήκη. Το 1833 διαλύθηκε με διάταγμα της Αντιβασιλείας του Όθωνα.

Τέλος, μία καλή ιδέα είναι μετά τον Επιτάφιο να ανεβείτε λίγο ψηλότερα και νοτιοδυτικά και να θαυμάσετε το Φραγκομονάστηρο στον λόφο Ταξιαρχών (βρίσκεται πολύ κοντά με τα πόδια από τη Μονή Καισαριανής), απολαμβάνοντας παράλληλα την καταπληκτική θέα ολόκληρης της πόλης.