Ένα εικαστικό δρώμενο στην Πλατεία Κοτζιά

Το βράδυ της ερχόμενης Παρασκευής, μετά τις οκτώμισι, οι Αθηναίοι περαστικοί από την οδό Αιόλου, έξω από το επιβλητικό κεντρικό κτίριο της Εθνικής Τραπέζης θα έχουν μια απρόσμενη συνάντηση· μια συνάντηση με το έργο ενός σημαντικού εικαστικού καλλιτέχνη που έφυγε τόσο άδικα και τόσο γρήγορα από τη ζωή. Ο καλλιτέχνης είναι ο Νίκος Αλεξίου (1960-2011) και το έργο του, ένα βίντεο με τίτλο «Ένα τέλος-Μια αρχή», θα προβάλλεται στην πρόσοψη του κτιρίου της Εθνικής Τράπεζας από την Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου έως και τις 3 Οκτωβρίου, καθημερινά από τις 8.30 μμ. έως τις 11.30 μμ.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Η Εθνική Τράπεζα πήρε την πρωτοβουλία να συνδέσει την επέτειο των 175 ετών από την ίδρυσή της με την προβολή στην πρόσοψη του εμβληματικού, δίχως άλλο, κεντρικού κτιρίου της ενός βίντεο με προφανείς συμβολισμούς. Μάλιστα, σε ένα σχετικό κείμενο οι επιμελητές της εικαστικής παρέμβασης-δρώμενου (τη γενική ευθύνη από την πλευρά της Εθνικής Τράπεζας έχει η καλλιτεχνική σύμβουλος δρ. Όλγα Μεντζαφού) επισημαίνονται τα εξής: «Κάθε επέτειος, όπως και ο εορτασμός των 175 χρόνων, είναι πάντα μια σημαντική στιγμή, μια στιγμή αποτίμησης μιας πορείας, αλλά συγχρόνως και αφετηρία για νέα ξεκινήματα, αναζήτηση νέων στόχων μέσα από τη γνώση και την εμπειρία που έχει ήδη αποκτηθεί. Είναι ένας απολογισμός, συγχρόνως όμως και μια πρόκληση για το μέλλον. Ένα μεταίχμιο, ένα “τέλος” για ό,τι αφήνουμε πίσω μας, “μια αρχή” για ό,τι ελπιδοφόρα έρχεται».



Τι θα δουν, λοιπόν, οι Αθηναίοι στη πρόσοψη του κεντρικού κτιρίου της Εθνικής Τράπεζας; «Χρωματικά επαναλαμβανόμενα μοτίβα σε ατελείωτες σχεδιαστικές παραλλαγές», μοτίβα που προέρχονται από το βίντεο του Νίκου Αλεξίου που πρωτοπαρουσιάστηκε το 2007 στην Μπιενάλε Βενετίας. Πρόκειται για ένα έργο που εμπνέεται από μοτίβα του ψηφιδωτού δαπέδου της Μονής Ιβήρων στο Άγιο Όρος.  

Αλλά, ποιος ήταν ο Νίκος Αλεξίου και ποιο το καλλιτεχνικό και εικαστικό αποτύπωμα που άφησε με το πέρασμα του από τη ζωή; Δανείζομαι το βιογραφικό του από την ψηφιακή πλατφόρμα του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης (www.iset.gr):

«Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1960. Σπούδασε πρώτα στην Akademie der Bildeden Kunste της Βιέννης (1982-1983), και μετά στην ΑΣΚΤ της Αθήνας, στο εργαστήριο χαρακτικής του Κ. Γραμματόπουλου. Η πρώτη ατομική του έκθεση (1985, “Δεσμός”) με συνθέσεις από φυσικά υλικά (πέτρα, ξύλο, λάσπη κλπ.) ήταν αποτέλεσμα των αναζητήσεών του γύρω από τις πρωταρχικές ανθρώπινες κατασκευές. Καθώς η δουλειά του εξελίσσεται, το ενδιαφέρον του στρέφεται προς τα φυσικά φαινόμενα, κυρίως προς την κίνηση και τις αντανακλάσεις του φωτός, την ανάλυση των φωτεινών ακτίνων και την προβολή των ιριδισμών πάνω σε διάφορες επιφάνειες ή στο νερό. Δημιουργεί εγκαταστάσεις με δαντελωτές γεωμετρικές κατασκευές από καλάμι ή από χαρτί σε ποικίλες διαστάσεις, που κτίζουν ρευστούς και ποιητικούς χώρους, συχνά με συμβολικές προεκτάσεις. Η τέχνη του εμπεριέχει αναφορές στην παράδοση ή στο ιστορικό παρελθόν, με μια εντυπωσιακή ποικιλία μέσων, από τις εύθραυστες χειροτεχνικές κατασκευές μέχρι την προηγμένη τεχνολογία.



»Από το 2003 ασχολήθηκε επισταμένα με θέματα και μοτίβα από την Ιερά Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους, την οποία επισκεπτόταν συχνά. Κατόρθωσε να εκφράσει το μυστικιστικό στοιχείο και τον πλούτο της θρησκευτικής αρχιτεκτονικής με πολυσύνθετα μέσα, αλλά και με μια διάθεση στοχασμού και περισυλλογής.

»Εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 23η Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας (2005), καθώς και στην 52η Μπιενάλε της Βενετίας (2007), με το πολυσυζητημένο έργο του “The End”, μια μεγάλη εγκατάσταση εμπνευσμένη από τo ψηφιδωτό δάπεδο του Καθολικού της Μονής Ιβήρων. Μια περιληπτική εκδοχή του έργου, με ψηφιακά επεξεργασμένες αποτυπώσεις του ίδιου ψηφιδωτού, εκτέθηκε παράλληλα στην Αθήνα και στο Μόναχο. Με ανάλογο τρόπο, σε ψηφιακές εκτυπώσεις μεγάλων διαστάσεων, παρουσιάστηκε και ο χώρος της Πλατείας και της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου της Βενετίας, το 2010, σαν δεύτερη φάση της ίδιας πορείας.

»Παράλληλα με την εικαστική του δουλειά, σκηνογράφησε πλήθος θεατρικών παραστάσεων, κυρίως στην Ελλάδα. Συνεργάστηκε με τη χοροθεατρική “Ομάδα Εδάφους” του Δημήτρη Παπαϊωάννου και με πολλούς σημαντικούς θιάσους. Υπήρξε επίσης συλλέκτης έργων σύγχρονης τέχνης.

»Μέχρι τον πρόωρο θάνατό του (Αθήνα, 2011), είχε παρουσιάσει το έργο του σε πάνω από 15 ατομικές εκθέσεις και σε πολλές ομαδικές, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό».