Ανάμεσα στα σκουπίδια

Μία παράξενη ερωτική ιστορία ανάμεσα σε μία 12χρονη και έναν 42χρονο. Μία ιστορίας κακοποίησης ή μία ιστορία αγάπης σε λάθος χρόνο; Το 2005 ο David Harrower, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Σκωτσέζους συγγραφείς, παρουσιάζει το «Μαυροπούλι» αγγίζοντας ένα θέμα-ταμπού. Η παράσταση που σκηνοθετεί ο διάσημος σκηνοθέτης Peter Stein, αρχικά στο πλαίσιο του Φεστιβάλ του Εδιμβούργου και στη συνέχεια στο West End του Λονδίνου, προκαλεί έντονες συζητήσεις στο θεατρόφιλο κοινό - κάτι το οποίο μάλλον επιθυμούσε και ο συγγραφέας.

Φέτος το «Μαυροπούλι» παρουσιάζεται στο θέατρο Σημείο, για δεύτερη φορά στην Ελλάδα (η πρώτη παράσταση ήταν τη σεζόν 2006-2007 με τον Δημήτρη Καταλειφό και τη Μαρία Καλλιμάνη). Τον Ρέυ και την Ούνα ερμηνεύουν ο Αλέξανδρος Μυλωνάς και η Βιργινία Ταμπαροπούλου, οι οποίοι υποδύονται δύο ήρωες που, 15 χρόνια μετά την «απαγορευμένη» ερωτική τους σχέση, συναντιούνται ξανά πασχίζοντας να γιατρέψουν τις πληγές τους.

«Η Ούνα λόγω της κακοποίησης που υπέστη μετά το τέλος της σχέσης της με τον Ρέυ από το περιβάλλον της –την οικογένεια της, την αστυνομία, τους ψυχιάτρους– έγινε από θύμα θύτης», μου λέει η Βιργινία για την ηρωίδα της. «Είναι ένα πλάσμα που έχει ανάγκη να λυτρωθεί, να αρχίσει να ζει, να μάθει όλη την ιστορία από τον Ρέυ, να του ανακατώσει τη ζωή… Έχει εγκλωβιστεί σε έναν παρελθόντα χρόνο».

Ο Αλέξανδρος πάλι βλέπει τον Ρέυ ως έναν όχι και τόσο συγκροτημένο άνθρωπο. «Ειδικά την εποχή που έκανε αυτό που έκανε με την Ούνα ήταν μοναχικός, ντροπαλός, έπινε… Ήταν ένας άνθρωπος που τα είχε λίγο χαμένα. Έπεσε με τα μούτρα στον έρωτά του με την Ούνα. Λέει: “Δεν μπορούσα να σκεφτώ τίποτα άλλο”. Μιλάμε για έναν άνθρωπο που είχε τα θέματά του», παρατηρεί.

Ο Harrower θέτει το ζήτημα της παιδεραστίας επί τάπητος. Δεν το κουκουλώνει. Βάζει τον Ρέυ να αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Ταυτόχρονα όμως σκιαγραφεί κι έναν αληθινό έρωτα, που θάφτηκε κάτω από την κοινωνική κατακραυγή. «Η εικόνα ενός 40άρη με μία 12χρονη μας προκαλεί σοκ. Όμως στο έργο αυτοί οι δύο άνθρωποι ερωτεύονται πραγματικά. Η Ούνα ήταν κι αυτή ένα περίεργο, μοναχικό πλάσμα. Δεν ήταν ένα παιδί συνηθισμένο. Τον διάλεξε, τον φλέρταρε, κάπως αυτοί οι δύο άνθρωποι ταιριάξανε. Αυτούς τους τρεις μήνες που ήταν μαζί πετούσαν και οι δύο στα σύννεφα. Δεν υπήρχε κάτι άρρωστο σε αυτό», μου λέει η Βιργινία, αλλά παραδέχεται ότι «αυτή η σχέση δεν έπρεπε ποτέ να υπάρξει».

Ο Αλέξανδρος θεωρεί ότι ορθά τον κλείσανε φυλακή τον Ρέυ. «Είναι εύκολη λεία ένα παιδί 12 ετών. Σε άλλες κοινωνίες μπορεί και να παντρεύονται από 12 ετών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τις θεωρώ παράδειγμα προς μίμηση. Από την άλλη μεριά μπορώ να καταλάβω έναν άνδρα που έλκεται από μία 15χρονη. Δεν το θεωρώ άρρωστο. Φυσικό το θεωρώ για έναν άνδρα, γιατί υπάρχουν 15χρονες πολύ ελκυστικές. Δεν μπορεί να κάνει όμως εξαιρέσεις ο νόμος», τονίζει.



Η λέξη κακοποίηση επανέρχεται συνεχώς στο έργο, όμως ο Harrower ευφυώς αποφεύγει να πάρει θέση. Αφήνει τον θεατή να βγάλει τα συμπεράσματά του για το αν αυτή η κακοποίηση προήλθε από την καθεαυτή ερωτική σχέση της Ούνα και του Ρέυ ή ήταν η ίδια η κοινωνία που απορρίπτοντάς την κακοποίησε και τους δύο. «Η αλήθεια είναι ότι αυτό που στιγμάτισε την Ούνα είναι αυτό που ακολούθησε της αποκάλυψης της σχέσης της με τον Ρέυ. Ένα 12χρονο παιδί δεν καταλαβαίνει ακριβώς τι έχει γίνει. Καταλαβαίνει ότι έχει κάνει κάτι πολύ κακό, ενώ πριν ζούσε κάτι πολύ καλό.

»Ουσιαστικά η κακοποίηση συντελείται γιατί το αξιακό σύστημα αυτής της κοινωνίας είναι τελείως διαφορετικό. Η οικογένειά της δεν καταδικάζει μόνο τον Ρέυ, αλλά και την ίδια. Η μητέρα της την κατηγορεί γι’ αυτό που πάθανε. Αντίστοιχα ο Ρέυ πάει φυλακή και όλοι ξέρουμε τι γίνεται εκεί στους ανθρώπους που έχουν την ταμπέλα του παιδεραστή», σχολιάζει η Βιργινία και προσθέτει: «Είναι γραμμένο έτσι το έργο ώστε τελικά να μην φταίει κανένας από τους δύο ή να φταίνε και οι δύο».

15 χρόνια μετά η Ούνα θα ταξιδέψει 700 χιλιόμετρα με μία φωτογραφία του Ρέυ στα χέρια της για να τον βρει. Θέλει να μάθει την αλήθεια. Θέλει να λυτρωθεί. «Αυτοί οι δύο άνθρωποι συναντιούνται ξανά και ξαφνικά ανατρέπονται τα πάντα. Αυτό το πράγμα το έχουν θάψει, αλλά είναι εκεί. Είναι σαν να βάζεις το κερασάκι στην τούρτα και να ανατινάσσεται το σύμπαν. Ήταν ένας απαγορευμένος έρωτας που δεν έπρεπε να υπάρξει και τώρα πια είναι πολύ αργά για να υπάρξει. Δεν έχει μείνει αγάπη, έχουν μείνει μόνο ενοχές και τραύματα», αναφέρει η Βιργινία.



Εκεί, σε έναν περίεργα αποστειρωμένο χειρουργικό χώρο, που όμως είναι γεμάτος σκουπίδια, οι δύο τους θα αναμετρηθούν με τα φαντάσματα του παρελθόντος. Θα ζητήσουν εξηγήσεις και θα γυρέψουν τη συγχώρεση. «Μπορεί η Ούνα και ο Ρέυ να είναι δύο άνθρωποι που θέλουν να ξαναβρούν τον έρωτά τους μέσα στα σκουπίδια, αλλά δεν γίνεται πια», μου λέει ο Αλέξανδρος.

«Τελικά για τι πιστεύετε ότι μιλάει στον πυρήνα του το έργο;», τους ρωτάω. «Νομίζω ότι ο συγγραφέας θέλει να θέσει το ερώτημα: Είναι μια ιστορία παιδεραστίας ή όχι; Και τι είναι τελικά ο έρωτας;», απαντά ο Αλέξανδρος και η Βιργινία το προχωράει λίγο πιο πέρα: «Έχει ένα κοινωνικό σχόλιο πέραν της ερωτικής ιστορίας των δύο, που ο καθένας την ερμηνεύει όπως θέλει. Τελικά ποιος καταστρέφει τη ζωή του άλλου; Ο ένας ήρωας του άλλου ή άλλοι τους κατάστρεψαν και τους δύο κι έχουν γίνει σαν τα σκουπίδια γύρω τους;».

Στο τέλος της συζήτησης μας, και με αφορμή την ενασχόληση του έργου με ένα θέμα τόσο ταμπού, αναρωτιέμαι πόσο ανοιχτοί είμαστε ως κοινωνία στο διαφορετικό. «Είμαστε μία κοινωνία που αρέσκεται στο να βάζει ταμπέλες. Νομίζω όμως ότι στην Ελλάδα ακολουθούμε δειλά δειλά αυτά που συμβαίνουν στη Δύση. Φυσικά με ανατολίτικη διάθεση. Του Έλληνα του αρέσει πολύ να κατακρίνει», παρατηρεί ο Αλέξανδρος. «Νομίζω ότι είμαστε πολύ συντηρητικοί. Θεωρητικά θα έπρεπε να γίνονται μεγαλύτερα άλματα. Εδώ γίνεται ένα βήμα και το μισό το παίρνουμε πίσω», προσθέτει η Βιργινία και καταλήγει: «Πραγματικά είμαστε σε πολύ μεγάλο βαθμό Ανατολή. Απλά δεν λιθοβολούμε. Το κάνουμε με άλλους τρόπους».