Μάτα Χάρι: Απαντήσεις στον μύθο της πιο διάσημης πράκτορα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου

Τη Μαργκαρέτα Ζέλε, τη γυναίκα πίσω από τη Μάτα Χάρι, τη θρυλική χορεύτρια εξωτικών χορών, η οποία καταδικάστηκε σε θάνατο ως διπλή κατάσκοπος συστήνει έκθεση στο Μουσείο της Φρίσλαντ, στην γενέτειρά της, την πόλη Λεουβάρντεν της Ολλανδίας.

Στη μεγαλύτερη έκθεση αφιερωμένη στη χορεύτρια που μπήκε στους κύκλους της υψηλής κοινωνίας και αποθεώθηκε στα διασημότερα θέατρα του Παρισιού παρουσιάζονται για πρώτη φορά 150 προσωπικά αντικείμενα, φωτογραφίες, λευκώματα, επιστολές και στρατιωτικά αρχεία που ρίχνουν φως στην καλυμμένη από μυστήριο ζωή της Μάτα Χάρι.

Σε ηλικία 29 ετών, η κοπέλα από τη Φρίσλαντ ήταν ήδη διάσημη στο Παρίσι. Ως Μάτα Χάρι, εισήλθε στην υψηλή κοινωνία με τον εξωτικό χορό της και τις σχεδόν γυμνές εμφανίσεις της, σε μία εποχή που οι γυναίκες φορούσαν κορσέδες και μακριά φορέματα.

Για δέκα επιτυχημένα χρόνια, το όνομά της ήταν συνώνυμο με τον αισθησιασμό και τη γοητεία. Αλλά οι αμέτρητες ερωτικές σχέσεις της με στρατιωτικούς και τα ταξίδια της σε όλη την Ευρώπη κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο προκάλεσαν τις υποψίες των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών. Στις αρχές του 1917, συνελήφθη με την κατηγορία της κατασκοπείας για τους Γερμανούς. Στις 24 Ιουλίου του ίδιου έτους καταδικάστηκε σε θάνατο από το Πολεμικό Συμβούλιο και λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο εκτελέστηκε.

Η Μάτα Χάρι στο εκτελεστικό απόσπασμα

Μετά τον θάνατό της, η ιστορία της ζωής της Μάτα Χάρι πήρε μυθικές διαστάσεις. Αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για αμέτρητα βιβλία και σταρ του κινηματογράφου, όπως η Γκρέτα Γκάρμπο και η Μάρλεν Ντιτρίχ υποδύθηκαν τη Μάτα Χάρι. Ως ακαταμάχητη, αλλά και χωρίς ηθικές αναστολές και επικίνδυνη γυναίκα, ενέπνευσε γυναικείους χαρακτήρες στις ταινίες Τζέιμς Μποντ.

Πώς η κόρη ενός εύπορου πωλητή καπέλων από την πόλη Λεουβάρντεν της Ολλανδίας έγινε διεθνής μύθος; Από πού πήγαζε η προτίμησή της για τους άντρες με στολή; Γιατί απέτυχε ο γάμος της και πώς η μοίρα της φέρθηκε στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες; Τι ρόλο έπαιξε η μητρότητα στη ζωή της; Τι την οδήγησε να αναζητήσει μια νέα ζωή στο Παρίσι; Ήταν μια ονειροπόλος ή μία κατάσκοπος - κι αν ίσχυε το τελευταίο, τότε δούλευε για τους Γερμανούς ή τους Γάλλους, ή και για τις δύο πλευρές;



Η ιστορία της ήταν «ένα δραματικό κοκτέιλ θάρρους και δόξας, απώλειας και προδοσίας» αναφέρουν οι διοργανωτές της έκθεσης για τη femme fatale που εκτελέστηκε με την κατηγορία ότι ήταν διπλή πράκτορας στις 15 Οκτωβρίου 1917.

Στην έκθεση με τίτλο «Mata Hari: Τhe myth and the maiden» (Μάτα Χάρι: Ο μύθος και η κόρη) παρουσιάζονται αφίσες από τις εμφανίσεις της σε διάσημες αίθουσες, όπως το Folies Bergere, τεράστιες ασπρόμαυρες φωτογραφίες της, στις οποίες φορά τα κοστούμια από κοσμήματα που άφηναν ελάχιστα καλυμμένο το σώμα της.

Σε ένα δωμάτιο από μία παλιά παιδική κούνια οι επισκέπτες μαθαίνουν για τον 2χρονο γιο της Νόρμαν, που πέθανε από σύφιλη, την οποία πιθανώς κόλλησε από τη μητέρα του.

«Είναι η ιστορία της ζωής ενός πολύ διάσημου ατόμου που συγκέντρωσε τεράστια προσοχή κατά τη διάρκεια της καριέρας του, αντιμετώπισε πολλά προβλήματα, συνελήφθη και κατηγορήθηκε ότι ήταν κατάσκοπος» δήλωσε ο επιμελητής της έκθεσης, Χανς Γκρούνεβεγ σύμφωνα με το AFP.

Η Μαργκαρέτα παντρεύτηκε όταν ήταν νέα, έναν στρατιωτικό αξιωματικό 20 χρόνια μεγαλύτερό της, ο οποίος είχε έδρα στις πρώην Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες, την τωρινή Ινδονησία. Είχαν δύο παιδιά, τον Νόρμαν και τη Νον.

Όμως, το 1903, σε ηλικία 27 ετών, μετά από ένα άσχημο διαζύγιο πήγε στο Παρίσι, όπου, αδέκαρη, έγινε χορεύτρια striptease, παίρνοντας το όνομα Μάτα Χάρι, στα ινδονησιακά το «Μάτι της ημέρας».



Τα αντικείμενα της έκθεσης «ακολουθούν την πορεία της από τα χρόνια της ως νεαρή κοπέλα, τη ζωή της ως μητέρα... την καριέρα της ως χορεύτρια εξωτικών χορών και τα ταξίδια της κατά τη διάρκεια του πολέμου», δήλωσε ο Γκρένεγουεϊ, προσθέτοντας ότι ο στόχος είναι να δοθεί στους επισκέπτες μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικής γυναίκας.

Στα εκθέματα περιλαμβάνονται μια λεπτή καρφίτσα από χρυσό και μαργαριτάρια, που η Μάτα Χάρι έδωσε σε Γερμανό αξιωματικό λίγο πριν τον θάνατό της, ζητώντας του να την στείλει στην κόρη της, γράμματα μετά το διαζύγιο της γεμάτα απελπισία και ακόμη το ένταλμα θανάτου με τη λέξη «Mort» γραμμένο χειρόγραφα με μαύρο μελάνι.

Καρτ ποστάλ από όλη την Ευρώπη που έστελνε στην κόρη της, μερικές από τις οποίες απλά υπέγραφε ως «Mama» και τα αρχεία του Γαλλικού Στρατού που αναφέρονται στην ανάκριση και τη δίκη της και παρέμεναν απόρρητα μέχρι πρόσφατα.

Ήταν πραγματικά κατάσκοπος; Γιατί, αφού δέχτηκε μια προσφορά το 1916 από έναν Γερμανό διπλωμάτη για να κατασκοπεύσει τη Γαλλία με αντάλλαγμα την εξόφληση των χρεών της, έγινε διπλή πράκτορας για τη Γαλλία; Ήταν απλά αφελής, ή απελπισμένη, ή και τα δύο;

Για τον Γκρούνεβεγ παραμένει αναπάντητο το ερώτημα: «Ήταν πραγματικά ένοχη;».

Η έκθεση για τη Μάτα Χάρι εγκαινιάστηκε στις 14 Οκτωβρίου 2017, ακριβώς 100 χρόνια μετά τον θάνατό της και θα φιλοξενείται στο Μουσείο της Φρίσλαντ, στη Λεουβάρντεν έως τις 2 Απριλίου του 2018.