Ο «Ιππότης της σαμπάνιας»

Ηιστορία του Ασπάσιου Χαρωνιτάκη θα μπορούσε να είναι ένα μυθιστόρημα γεμάτο τέχνη, ένταση, δυνατές στιγμές, ταξίδια και αναγνωρισιμότητα, αφού κατάφερε να καταξιωθεί παγκοσμίως. Ο διεθνής εικαστικός είναι μονίμως σε κίνηση εφόσον έργα του φιλοξενούνται σε διάφορα ιδρύματα, εκθέσεις και συλλογές σε όλο τον κόσμο.

Αν και είναι μόλις 43 ετών, έχει καταφέρει ήδη το όνομά του να συγκαταλέγεται στους λίγους Ελληνες που έχουν εκθέσει μαζί με τα μεγαλύτερα ονόματα της παγκόσμιας τέχνης. Εδώ και ενάμιση χρόνο μάλιστα μετακόμισε στο κέντρο της Αθήνας, αφού έχει μάθει από το Παρίσι να ζει στην καρδιά των γεγονότων.  

Ο Ασπάσιος γεννήθηκε στη Βέροια. Σκόπευε να σπουδάσει Αρχιτεκτονική, αλλά μια τυχαία συνάντηση με τον ζωγράφο Κώστα Τσόκλη άλλαξε την κοσμοθεωρία του και με την προτροπή της μητέρας του αποφάσισε να ασχοληθεί με την τέχνη. Σε ηλικία 17 ετών πηγαίνει για σπουδές στην Καλών Τεχνών στο Παρίσι. Εκεί γνωρίζει τον γνωστό γλύπτη Ζαν Κλος και ξεκινά να δουλεύει όσο είναι στο πανεπιστήμιο στο εργαστήρι του Κριστιάν Μπολτανσκί και στη συνέχεια στην Ανέτ Μεσαζέρ.



Παρατηρεί, μαθαίνει, συζητάει, μαθαίνει τον τρόπο σκέψης τους και εξελίσσεται. «Πίστευα στη δουλειά μου και έκανα αγώνα για να τη γνωστοποιήσω. Επαιρνα τηλέφωνο σε γκαλερί, σε διευθυντές από μουσεία και σε ανθρώπους της τέχνης και τους έδειχνα τη δουλειά μου. Σημαντικό στην τέχνη είναι η δουλειά σου να συμβαδίζει με την εποχή σου. Αν είναι πιο μπροστά ή πιο πίσω, δεν έχει αποτέλεσμα.

Τότε έκανα τη σειρά “Humanoids” και όλοι μου έλεγαν ότι δεν είναι ζωγραφική, δεν είναι γλυπτική, δεν είναι τίποτα! Για τέσσερα χρόνια ήταν όλοι αρνητικοί. Αλλά αυτό δεν με πτοούσε. Με πείσμωνε γιατί πίστευα στη δουλειά μου. Πίστευα ότι η τέχνη πρέπει να είναι αναπάντεχη. Ηξερα ότι θα τα καταφέρω», λέει αποφασιστικά.

Η στιγμή της αναγνώρισης

Μέχρι που ο σπουδαίος Γάλλος επιμελητής Ζαν-Ουμπέρ Μαρτέν τον επέλεξε για τη δημοφιλή Μπιενάλε της Λιόν το 1999. Από εκεί και έπειτα όλα έγιναν πιο εύκολα. «Επειδή υπήρχαν δημοσιογράφοι απ’ όλο τον κόσμο, εν μέρει η δουλειά μου παρουσιάστηκε σε όλο τον κόσμο. Εκεί έκλεισα συμφωνία με μια μεγάλη γκαλερί της Ιταλίας, όπου μπήκαν τα έργα μου σε όλα τα μουσεία της χώρας και συμμετείχα σε μεγάλες εκθέσεις για έξι χρόνια. Το 2006 με προσέγγισε ο κορυφαίος Μπάρι Φρίντμαν, ένας από τους κορυφαίους art dealers στον κόσμο».

Το αποτέλεσμα; Η σειρά «Humanoids» να εκτίθεται σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις, οι οποίες διαδέχονται η μία την άλλη, όπως στο Museo Forti - Ιταλία, Zacheta - Βαρσοβία, Culturgest - Λισαβόνα, Beck & Eggeling - Ντίσελντορφ. Τα έργα του Χαρωνιτάκη άρχισαν να κυκλοφορούν και σε διεθνείς γκαλερί. Ο ίδιος αναφέρει για τη δυναμική αυτή εκκίνηση: «Το “όχι” που έπαιρνα για τη δουλειά “Humanoids” με πείσμωνε, παρόλο που η λογική μού έλεγε να κάνω μια άλλη δουλειά. Ενιωθα έντονη τη ζωικότητα πάνω μου, το πρωτόγονο γενικότερα. Αυτό ήθελα να δείξω μέσα από αυτή τη δουλειά.

Ολοι οι άνθρωποι έχουν άγρια ένστικτα, αλλά ξέρουν να τα καμουφλάρουν. Εν αντιθέσει με τα ζώα που έχουν αμεσότητα μεταξύ τους. Αν ένα πρόβατο συναντήσει ένα λιοντάρι ξέρει ότι θα το φάει, εμείς δεν έχουμε αυτή την πληροφόρηση, είμαστε όλοι ίδιοι. Πρέπει να γνωριστούμε για να δούμε με ποιον έχουμε να κάνουμε», εξηγεί. Η σειρά «Humanoids» επιλέχθηκε τελικά για να «ντύσει» την παγκόσμια καμπάνια Kirous της βότκας Absolut το 2003, ενώ το μεγάλης κυκλοφορίας ρωσικό περιοδικό «ArtChronika» φιλοξένησε στο εξώφυλλό του την προσωπογραφία της καλλιτέχνιδος Λουίζ Μπουρζουά με την υπογραφή του. Αφού πουλήθηκαν όλα τα έργα του, ήρθε η στιγμή για την επόμενη μεγάλη δουλειά του. 

H βράβευσή του και ο διεθνής Τύπος

Τα «Moonflowers» και το «Brainstuff» είναι το επόμενο βήμα. «Αυτή τη δουλειά την ονειρεύτηκα. Χρησιμοποίησα αξονικούς τομογράφους, οι οποίοι προσφέρουν μια οπτική που δεν είναι γνωστή στο ανθρώπινο μάτι. Ετσι, απευθύνθηκα σε μια ένωση 12 ραδιολόγων, αποκλειστικών υπευθύνων για τις εισαγωγές των ιατρικών μηχανημάτων στα νοσοκομεία ανά τον κόσμο. Η απάντηση ήρθε από τον διευθυντή του Pompidou, ο οποίος, φιλότεχνος καθώς είναι, με κάλεσε στο νοσοκομείο και επί της ουσίας μού έδωσε το ελεύθερο να χρησιμοποιήσω τους τομογράφους. Σκάναρα κάθε λογής αντικείμενα, από λουλούδια και γλάστρες μέχρι γυάλες με ψάρια και διάφορα γλυκά, αλλάζοντας απλώς τις ρυθμίσεις, ώστε να απεικονίζονται οι διαφορετικές πυκνότητες».

Ετσι, ο καλλιτέχνης κατάφερε να εγκλωβίσει τα ποικίλα σχήματα και τις οπτικές των υλικών αντικειμένων, δημιουργώντας μια τεράστια βάση οπτικών δεδομένων. Τοποθετώντας τα διάφορα καρέ με τον κατάλληλο τρόπο άρχισαν να δημιουργούνται οι σειρές «Μoonflowers» και «Brainstuff». «Ολοι ήθελαν το παλιό. Και με είχαν συνυφασμένο με την προηγούμενη δουλειά μου. Για πρώτη φορά ένιωθα κάποια ανασφάλεια. Στην αρχή είδαν την τεχνική αυτή συγκαταβατικά και με πολλά ερωτηματικά. Μετά τη θεώρησαν ενδιαφέρουσα, αλλά μου πήρε δυο χρόνια να καταξιωθεί αυτή η καινούρια δουλειά».

Η συνέχεια, εντυπωσιακή. Συμμετέχει στην έκθεση Garage στη Μόσχα, στο Beck & Eggeling στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας και το 2010 γίνεται ambassador για τη σαμπάνια Nicolas Feuillatte, για την οποία διοργανώθηκε ένα μοναδικό σόου στο Palais de Tokyo στο Παρίσι. Η εικόνα που έφτιαξε έντυσε για κάποια χρόνια τα κουτιά και τα μικρά μπουκάλια της σαμπάνιας. Ο ίδιος θυμάται: «Με είχε φωνάξει στο γραφείο του ο Ντόναλντ Ποτάρ μαζί με τον Αλεξάντερ ΜακΚουίν. Υπήρχαν δύο ποτά, η σαμπάνια Nicolas Feuillatte και το ουίσκι Chivas και μας έβαλε να διαλέξουμε ποιο μας ταιριάζει για να δημιουργήσουμε βάσει του ποτού. Ο Αλεξάντερ πήρε το ουίσκι κι εγώ τη σαμπάνια. Δεν είχαμε καμία διαφωνία». 

Το 2012 ανακηρύσσεται Ιππότης της Σαμπάνιας από την αδελφότητα της σαμπάνιας, στην οποία πρόεδρος είναι ο Αλβέρτος του Μονακό. Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια ο διεθνής Τύπος, από τη «Figaro» και τους «Νew York Times» μέχρι το «GQ», τη «Vogue», το «Tatler» και τα μεγαλύτερα περιοδικά τέχνης ανά τον κόσμο, γράφει συνεχώς για τη δουλειά του. Ακόμα, μεγάλοι συλλέκτες, όπως οι Ρούντολφ Ογκστάιν, Μπάρι Φρίντμαν και Ρόμαν Αμπράμοβιτς, πασχίζουν να αποκτήσουν έργα του, τα οποία προστίθενται και σε μεγάλες συλλογές (της τράπεζας Neuflize OBC, της τράπεζας Caixa Geral de Depositos, στη συλλογή Golinelli κ.α.).
Η Ελλάδα, ωστόσο, δεν ήταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του.

Την τελευταία δεκαετία απείχε κιόλας από τα ελληνικά καλλιτεχνικά δρώμενα, αν και παλαιότερα είχε συμμετάσχει σε εκθέσεις. Επιστρέφοντας όμως εδώ -πριν από ενάμιση χρόνο- για να ζήσει, σχεδιάζει και μια έκθεση στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης τον Μάιο. «Ηθελα πολλά χρόνια να ζήσω στην Ελλάδα. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα συνεχίσω να ταξιδεύω στον κόσμο για δουλειές. Αλλωστε η τεχνολογία μάς φέρνει όλους κοντά. Δεν παίζει ρόλο πού μένεις όταν έχεις χτίσει τον κύκλο γνωριμιών που χρειάζεσαι».

Τι γνώμη έχει για την τέχνη στην Ελλάδα; «Είναι σε άλλο επίπεδο. Υπάρχουν καλοί νέοι καλλιτέχνες, αλλά πρέπει να φύγουν στο εξωτερικό αν θέλουν να κάνουν καριέρα», επισημαίνει. Η επόμενη έκθεση του Ασπάσιου Χαρωνιτάκη είναι τον Οκτώβριο του 2016 στο Μουσείο MONA της Αυστραλίας, όπου θα παρουσιάσει έργα υπό μια εντελώς νέα προσέγγιση. Παρ’ όλα αυτά, δεν νιώθει ποτέ απόλυτα ικανοποιημένος: «Τα όνειρά μου πάντα με ξεπερνούν. Τα έχω πάει καλά, αλλά ο δρόμος είναι μακρύς και υπάρχει πάντα παραπάνω. Κάνεις μια έκθεση στο Getty και "κοιτάς" το MOCA ή ένα σόου στο PS1 και "κοιτάς" το MOΜA...», καταλήγει.