Όλες οι φυλές των τηλεοπτικών κομάντο

Πάνελ. Λέξη αγγλική που περιγράφει τη συλλογικότητα μιας χούφτας ειδημόνων οι οποίοι συζητούν μπροστά σε κοινό με σκοπό να ενημερώσουν, να επιμορφώσουν και να πείσουν. Στην ελληνική τηλεοπτική απόδοσή της η λέξη «πάνελ» εκκολάφτηκε με ζέση στις πάλαι ποτέ μεσημεριανές εκπομπές, ισορρόπησε με μαεστρία στο λεπτό στρώμα πάγου πάνω στο οποίο είθισται να πραγματοποιούνται οι Ολυμπιάδες καλλιτεχνικού κατινάζ, έγινε τελικά αγαπημένη συνήθεια των τηλεπαρουσιαστών και των τηλεπαρουσιαστριών που το χρησιμοποίησαν ως εργαλείο για να ξορκίσουν τη σύμφυτη στο λειτούργημά τους ανασφάλεια (ποιος δεν θέλει έναν ώμο να ακουμπήσει;), και, τελικά, εξελίχθηκε σε αναπόδραστη έξη για το αενάως διαστελλόμενο -σε ηδονοθηρικούς όρους- κοινό. Μπορεί κανείς μέχρι σήμερα, 79η Αυγούστου (το άθροισμα που προκύπτει αν προσθέσεις τις 31 ημέρες του Αυγούστου, τις 30 του Σεπτεμβρίου και τις 18 του τρέχοντος μήνα) να μην κατάφερε να απαντήσει με επάρκεια στο ακραιφνώς υπαρξιακό ερώτημα «το πάνελ έκανε τους πανελίστες ή οι πανελίστες το πάνελ;», ωστόσο αυτό απειροελάχιστη σημασία έχει μπρος στον πλουραλισμό και την πληθωρικότητα που πάνελ και πανελίστες μπόλιασαν στην ελληνική τηλεόραση.

Ο πανελίστας είναι άνθρωπος παντός καιρού. Κομάντο. Με κρύο και με ζέστη, με δυσθεώρητα ή ταπεινά μεροκάματα, πρωί, μεσημέρι, βράδυ, με ξανθιά αλλά και μελαχρινή παρουσιάστρια βρίσκεται σταθερά στις επάλξεις με σκοπό της τηλεοπτικής ημίσειας ζωής του την άμεση τηλεοπτική δημοκρατία. Λέει την -εντελώς αυθαίρετη, πολλές φορές δε και ατεκμηρίωτη- άποψή του, υποστηρίζει διαρρηγνύοντας ακόμη και τα ιμάτιά του (πράξη που υποκαθιστά υπερεκτιμημένα εργαλεία διαλόγου, όπως λόγου χάρη το επιχείρημα) τη γνώμη του, εξυψώνει ή κατακεραυνώνει αναγνωρίσιμα πρόσωπα, αποθεώνει-λατρεύει-προστατεύει τον κεντρικό παρουσιαστή-παρουσιάστρια βάζοντας στο στόμα του τα λόγια που ο ίδιος-η ίδια θα ήθελε να εκστομίσει, παίζει παιχνίδια με το τηλεοπτικό κοινό, μοιράζει δώρα, προωθεί αριστοτεχνικά την εσχάτως του συρμού «τοποθέτηση προϊόντος».

Ο χαμαιλεοντισμός του αυτόχθονα πανελίστα θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο εμβριθούς και συστηματικής έρευνας από ανθρωπολόγους, ακόμη και να διεκδικήσει μια θέση στα βιβλία Βοτανικής και Ζωολογίας του μέλλοντος ή -γιατί όχι;- και σ’ εκείνα της Αγωγής του Πολίτη. Αλλωστε τι είναι στο τέλος της μέρας τα πάνελ; Μικρές εκκλησίες του δήμου, η θρυαλλίδα της σύγχρονης τηλεοπτικής δημοκρατίας, η σύγχρονη αρχαία αγορά στην οποία οι απόγονοι του Πλάτωνα, του Σωκράτη, του Επίκουρου και των άλλων φιλοσοφημένων παιδιών συζητούν και συνδιαλλέγονται. Οσο για τη δημιουργία και τη στελέχωση ενός πάνελ; Μοιραία υποπίπτει σε δοκιμασμένες νόρμες και περιλαμβάνει αυστηρά συγκεκριμένους ρόλους, πολλοί από τους οποίους μοιάζουν καταφανώς βγαλμένοι από τη διανομή του Στρουμφοχωριού (βλ. Γκρινιάρης, Λιχούδης, Νάρκισσος, Λουλούκος, Στρουμφίτα, Σπιρτούλης). Σύμπτωση που εμπίπτει στους κανόνες της τυχαιότητας; Μπορεί. Συμπαντική συνωμοσία; Ενδεχομένως. Σε κάθε περίπτωση, όσο ίδια κι αν μοιάζουν στη σύλληψή τους αλλά και στην αντίληψη του γύρω σελέμπριτι κόσμου, τα πάνελ της ελληνικής τηλεόρασης διατρέχονται από σαφείς, ειδοποιούς διαφορές. Είναι τόσο διαφορετικά που τελικά μοιάζουν κατ’ εικόνα και ομοίωση. 

Το υπερλούξ πάνελ (ενίοτε και πολυσυλλεκτικό)

Απαρτίζεται αριθμητικά από περισσότερους από τέσσερις και σίγουρα από λιγότερους από οκτώ (προς αποφυγήν χάβρας των Ιουδαίων) πανελίστες. Είναι ένα χωνευτήρι α) φιλόδοξων νέων ρεπόρτερ με λεύκανση δοντιών τόσο εκτυφλωτική που προκαλεί πονοκέφαλο στον φωτιστή του στούντιο, β) βετεράνων γραφιάδων του έντυπου lifestyle με εμπεριστατωμένη άποψη επί παντός του επιστητού, γ) αναγνωρισμένων τηλεκριτικών με αδυναμία στο εμπριμέ και στις σχέσεις love to hate με τους ιθαγενείς celebrities. Πότε-πότε εμπλουτίζεται και από εμβόλιμα χορικά με τον ρόλο του κορυφαίου να έχουν και πάλι καλεσμένοι δημοσιογράφοι του έντυπου Τύπου με έφεση στα λαβράκια (τα θεματολογικά). Η ατμόσφαιρα στο υπερλούξ πάνελ θυμίζει casual Friday (βλ. κέφι, χορός, τραγούδι), αφού η επιδραστικότητα που είναι κόρη της τηλεθέασης δεν αφήνει περιθώρια για γκρίνια και κακό τσι. Τα δώρα προς το τηλεοπτικό κοινό είναι ευάριθμα, όπως άλλωστε και τα θέματα. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι η πληθώρα των πανελιστών σε συνδυασμό με την ευθέως ανάλογη ποσότητα αποκλειστικών ρεπορτάζ δεν επιτρέπει στο σύνολο των πανελιστών να αναπτύξουν την επιχειρηματολογία τους, γεγονός που τους οδηγεί να μιλούν ο ένας πάνω στον άλλον σε στυλ χασμωδίας, η οποία είναι τόσο αδιάφορη για τον παρουσιαστή -είπαμε, τα νούμερα τηλεθέασης σε κάθε περίπτωση ρέουν- ώστε να προχωρά με περίσσια αμεριμνησία σε προώθηση τοποθέτησης προϊόντων και δωροθεσία, ενώ εκείνοι ακόμα τρίβουν (όπως στη Βιλαμπάχο) τον πάτο από την κατσαρόλα πρωτότυπων αλλά και ξαναζεσταμένων θεμάτων. Κλασικό παράδειγμα λουσάτου πάνελ τη φετινή σεζόν συνιστά εκείνο των «Αποκαλυπτικών» του E TV. 

Η ατμόσφαιρα θυμίζει casual Friday (βλ. κέφι, χορός, τραγούδι), αφού η επιδραστικότητα που είναι κόρη της τηλεθέασης δεν αφήνει περιθώρια για γκρίνια και κακό τσι. Κλασικό παράδειγμα λουσάτου πάνελ τη φετινή σεζόν συνιστά εκείνο των «Αποκαλυπτικών» του E TV



Το πάνελ των πάνελ

Λίγο αστείο, λίγο καυστικό, κουτσομπολίστικο στη μύτη του κουταλιού και πολιτικό στον πυρήνα του (με την ευρεία σημασία της λέξης). Ισως αυτή τελικά να είναι η συνταγή του καταδικασμένου να επιτύχει πάνελ ό,τι κι αν του βάλουν απέναντί του, όσο κι αν το ψέγουν, το εποφθαλμιούν ή το λοιδορούν. Βάλτε έναν δημοσιογράφο με υψηλή θέση στην τροφική αλυσίδα του έντυπου Τύπου που έχει υπογράψει άρρητο μνημόνιο αλληλοκατανόησης με τους celebrities, προσθέστε μια ρεπόρτερ με κλίση στη φιλαλήθεια και τη δελφιναριακής κοπής βωμολοχία (aka βούτυρο στο ψωμί του παρουσιαστή), ανακατέψτε με μια TV περσόνα που μετρά χιλιάδες followers στα social media και λατρεύει την ταινία «Funny Girl» και τελικά πασπαλίστε με μια παλιά ντακότα της τηλεόρασης με άπειρες ώρες πτήσης στο cockpit της ντόπιας μουσικής βιομηχανίας. Το γλυκό στην περίπτωση του πάνελ της εκπομπής του Γιώργου Λιάγκα και της Φαίης Σκορδά όχι απλώς έχει δέσει, αλλά αποτελεί πλέον ένα απολύτως δύσπεπτο έδεσμα για κάθε ανταγωνιστή τους. Το μόνο ενδεχομένως που θα μπορούσε να αποτελέσει αντίπαλον δέος στο θρυλικό πια κουαρτέτο είναι το τρίο Μπελκάντο με μαέστρο τη Σταματίνα Τσιμτσιλή. 

Λίγο αστείο, λίγο καυστικό, κουτσομπολίστικο στη μύτη του κουταλιού και πολιτικό στον πυρήνα του. Το γλυκό στην περίπτωση του πάνελ της εκπομπής του Γιώργου Λιάγκα και της Φαίης Σκορδά όχι απλώς έχει δέσει, αλλά αποτελεί πλέον ένα απολύτως δύσπεπτο έδεσμα για κάθε ανταγωνιστή τους



Το «πανελάκι-πανελάκι για τα σένα το ’χτιζα»

Εστω ότι η Σταματίνα Τσιμτσιλή είναι πολιτικός μηχανικός και ότι τα υλικά με τα οποία επέλεξε να δομήσει την εκπομπή της είναι η Ελένη Τσολάκη, ο Κώστας Φραγκολιάς και ο Δημήτρης Παπανώτας. Ενώ η ίδια και οι τρεις συνεργάτες-πανελίστες ξεκίνησαν για να χτίσουν ένα τριώροφο στον Βύρωνα, τελικά τους βγήκε ουρανοξύστης στο δαχτυλίδι της Κηφισίας. Αθόρυβα μα μεθοδικά το «Happy Day» κατάφερε να αναδυθεί ως η απολύτως υπολογίσιμη δύναμη των πάνελ. Εντάξει, μπορεί να μην κόμισαν γλαύκαν εις Αθήνας, ωστόσο δημιούργησαν ένα νέο υβρίδιο πάνελ, το οποίο σαν υπνωτισμένο φίδι υπακούει μαγεμένο στη φλογέρα του φακίρη (βλ. Σταματίνα). Μια Θεσσαλονικιά παρουσιάστρια με ένσημα σε περιφερειακό κανάλι και ουρανομήκεις φιλοδοξίες ευθέως ανάλογες σε εκατοστά με τα πόδια της, ένας πρώην μοντέλος με διακαείς υποκριτικές ανησυχίες και δυσκολία στο πρωινό ξύπνημα και ένας δημοσιογράφος, γνωστός για τις δηλητηριώδεις ατάκες, τα καρό πουκάμισα και τα χιψτερίζοντα γυαλιά του, έφτιαξαν ένα εναλλακτικό πάνελ (στον βαθμό που οι λέξεις «εναλλακτικό» και «πάνελ» μπορούν να συμπορεύονται). 

Εστω ότι η Σταματίνα Τσιμτσιλή είναι πολιτικός μηχανικός και τα υλικά με τα οποία επέλεξε να δομήσει την εκπομπή της είναι η Ελένη Τσολάκη, ο Κώστας Φραγκολιάς και ο Δημήτρης Παπανώτας. Αθόρυβα μα μεθοδικά το «Happy Day» κατάφερε να αναδυθεί ως η απολύτως υπολογίσιμη δύναμη των πάνελ



Το ακούρδιστο πάνελ

Δεν έχει συγκεκριμένο κανάλι, συνταγή ή μπούσουλα. Υπακούει μόνο στον νόμο της ντεμέκ ομοψυχίας που διαπνέει κάθε ανθρώπινη συλλογικότητα με ετερόκλητα μέλη και ακόμη πιο ετερόκλητους σκοπούς. Στα συγκεκριμένα ακούρδιστα πάνελ ευδοκιμούν ο ανθρωπότυπος της ωραίας και αψεγάδιαστης νέας (για την οποία βάζεις στοίχημα ότι ο φίκος σου είναι πιο φλύαρος από εκείνη), του γραμμωμένου νεαρού άνδρα με γκελ σε κοινό ηλικίας 15 και κάτω, του δημοσιογράφου με το καρό πουκάμισο, τα κοκάλινα γυαλιά και τις φιλότιμες προσπάθειες καυστικού χιούμορ, του Τζον-Τζον και της Μπάρμπι, του ραδιοφωνικού παραγωγού που τρώει όλο το φαγητό του και αυτό βγαίνει στη λιπομέτρησή του, της νέας, ωραίας μα καθόλου αναγνωρίσιμης ηθοποιού, αλλά και της θηλυκής ακομπλεξάριστης ύπαρξης που έχει κάνει κτήμα της ένα ολωσδιόλου καλιαρντό χιούμορ κοπής «Ερωτοδικείου» 1995. Ως ακούρδιστα πάνελ κατηγοριοποιούνται μέχρι στιγμής εκείνα της Ντορέττας Παπαδημητρίου στο MEGA, αλλά και της Ναταλίας Γερμανού και της νυχτερινής Αννίτας Πάνια στο E TV, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι όταν μεγαλώσουν δεν θα μπορούν να διεκδικήσουν τη δυναμική είσοδό τους σε πιο αβανταδόρικες κατηγορίες. Υποκατηγορία του ακούρδιστου πάνελ είναι το πάνελ του καναπέ. Πρόκειται για το πάνελ εκείνο που δημιουργείται όχι για να φέρει νούμερα τηλεθέασης ή να γεμίσει τηλεοπτικό χρόνο, αλλά κυρίως για να γεμίσουν οι υπερμεγέθεις καναπέδες που έχουν τοποθετηθεί ως σπονδή (η μόνη σε ένα larger than life τηλεοπτικό παράλληλο σύμπαν) στον μινιμαλισμό στο τηλεοπτικό στούντιο, δικαιολογώντας έτσι την ύπαρξή τους. Ανάγλυφο παράδειγμα της εν λόγω υποκατηγορίας είναι εκείνο της Τατιάνας Στεφανίδου, η οποία θα τα κατάφερνε περίφημα και δίχως πλαισίωση από πανελίστες (με ή δίχως πολυποίκιλα παπιγιόν). Αλλά, ως γνωστόν, πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι. 

Δεν έχει συγκεκριμένο κανάλι, συνταγή ή μπούσουλα. Εδώ ευδοκιμούν ο ανθρωπότυπος της ωραίας και αψεγάδιαστης νέας, του γραμμωμένου νεαρού άνδρα με γκελ σε κοινό ηλικίας 15 και κάτω, του Τζον-Τζον και της Μπάρμπι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ακούρδιστου πάνελ, η νέα εκπομπή της Ντορέττας Παπαδημητρίου στο MEGA



Το πάνελ της τάβλας 

Ο χαρακτηρισμός δεν αφορά τόσο στο γεγονός ότι τα μέλη του πάνελ κάθονται αναπαυτικά γύρω από στρογγυλό, ορθογώνιο ή οβάλ τραπέζι, αλλά κυρίως στον ρόλο που ενέχει η παρουσία των πανελιστών, ο οποίος δεν είναι άλλος από το να κάνουν την παρουσιάστρια της εκπομπής να ταβλιαστεί από τα γέλια. Οπως, λόγου χάρη, συχνά πυκνά συμβαίνει στην εκπομπή της Ελένης Μενεγάκη. Γενικά μιλώντας, σήμα κατατεθέν του πάνελ της τάβλας είναι μάλλον το μούσι, το ατίθασο, πυκνό, μα περιποιημένο μέχρι κεραίας μούσι, το οποίο τα άρρενα μέλη καλλιεργούν επισταμένως, το ροζ χρώμα -στο στούντιο, στα ρούχα, στα κραγιόν- και το πηγαίο, γάργαρο γέλιο που αντηχεί στα αυτιά των τηλεθεατών επί τρίωρο. Η παρουσιάστρια είθισται να μην τοποθετείται επί θεμάτων που κάνουν τζιζ, να μην τσαλακώνει την ούτως ή άλλως μουσειακής αξίας ατσαλάκωτη εικόνα της, να μην εκτίθεται γενικώς - παρά μόνο όταν η ίδια εν πλήρει συνειδήσει το επιλέξει. Τι τα θες… Είναι μια βρώμικη δουλειά -εκείνη του πανελίστα-, αλλά κάποιος πρέπει να την κάνει. Ισως θα έπρεπε επιτέλους να μιλήσουμε για τα βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα.

Ολα τα μέλη κάθονται αναπαυτικά γύρω από στρογγυλό, ορθογώνιο ή οβάλ τραπέζι, αλλά κυρίως στον ρόλο που ενέχει η παρουσία των πανελιστών, ο οποίος δεν είναι άλλος από το να κάνουν την παρουσιάστρια της εκπομπής να ταβλιαστεί από τα γέλια. Οπως, λόγου χάρη, συχνά πυκνά συμβαίνει στην εκπομπή της Ελένης Μενεγάκη