Γιάννης Κουφουδάκης: Οργανώνει τους αγρότες για να μη γίνονται έρμαια μεσαζόντων

Μια ιδιωτική εταιρεία αγροτικού λογισμικού, η Gaia Eπιχειρείν, και 40 ιδιώτες σύμβουλοι όχι μόνο μειώνουν τα έξοδα του ελληνικού προϋπολογισμού, αλλά περιορίζουν την αδιαφάνεια που επικρατούσε στις αγροτικές κοινοτικές ενισχύσεις. Οπως θα δούμε, τα αποτελέσματα της εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα σε έναν χώρο όπου επικρατούσαν μέχρι σήμερα οι συνεταιρισμοί είναι εντυπωσιακά, και μάλιστα στην πρόοδο της ιδιωτικής εταιρείας Gaia συνέβαλε αποφασιστικά η ΠΑΣΕΓΕΣ δίχως ίδιον όφελος. Το 2014, λοιπόν, ο Προϋπολογισμός είχε λιγότερα έξοδα κατά 45 εκατ. ευρώ, ποσά τα οποία επιβάρυναν τα κονδύλια του υπουργείου Οικονομικών ώστε οι αγρότες να πραγματοποιήσουν τις αιτήσεις τους για τις κοινοτικές ενισχύσεις. Το έργο της συγκέντρωσης των στοιχείων αναλήφθηκε από την Gaia, αλλά και τα γραφεία ιδιωτικών συμβούλων και τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά. Τουλάχιστον 600.000 αγρότες χρησιμοποίησαν τον κόμβο (93 γραφεία ανά την επικράτεια) της Gaia και μέχρι τα τέλη Δεκέμβρη θα λάβουν τις επιδοτήσεις τους καθώς σημειώθηκε 100% επιτυχία στις αιτήσεις.

Ακόμη, περίπου 100.000 αγρότες διαχειρίστηκαν μέσω των υπηρεσιών την πληρωμή των φόρων τους (ΦΠΑ). Οι στόχοι όμως της Gaia Επιχειρείν δεν περιορίζονται στις γραφειοκρατικές διαδικασίες καθώς, όπως εξηγεί ο διευθύνων σύμβουλός της Γιάννης Κουφουδάκης, η Gaia φιλοδοξεί να είναι ο ενδιάμεσος φορέας που θα εντοπίζει τόσο τους μεγάλους εμπορικούς ομίλους του εξωτερικού όσο και την ομάδα αγροτών που θα παράγει ποιοτικά προϊόντα γι’ αυτούς. Σκοπός δε της ελληνικής εταιρείας γεωργικών υπηρεσιών δεν είναι να κερδίσει τις προμήθειες από τα μεγάλα συμβόλαια με τους ξένους ομίλους, αλλά από τις υπηρεσίες που θα παρέχει προς τους Ελληνες αγρότες.
 
Πώς ξεκίνησε η ιδέα
Μια εταιρεία η οποία συμμετέχει σήμερα στην Gaia Επιχειρείν, η NeuroPublic, εξαγοράζει το 2012 μια εταιρεία λογισμικού υψηλής προστιθέμενης αξίας, τη Semantix. Αυτή η μικρή φαινομενικά εταιρεία είχε, μεταξύ άλλων, πελάτες όπως η NASA Ευρώπης, ενώ οι προγραμματιστές της λόγω της υψηλής αξίας του λογισμικού που παρήγαν λάμβαναν μισθούς που είναι σπάνιοι στον ιδιωτικό τομέα. Η ομάδα των παλαιών συμφοιτητών μηχανικών -στην οποία συμμετείχε ο κ. Κουφουδάκης - βρέθηκε αντιμέτωπη με νέες μεγάλες προκλήσεις. Η πρόταση από τους νέους ιδιοκτήτες ήταν να φτιάξουν ένα λογισμικό το οποίο θα είναι ικανό να παρέχει μια σειρά από υπηρεσίες σε Ελληνες αγρότες. Εκείνη την εποχή τα προβλήματα του αγροτικού χώρου τόσο στη χρηματοδότηση όσο και στην αλυσίδα παραγωγής ήταν τα γνωστά.

Οι παραγωγοί παρέμεναν εξαρτημένοι από σειρά παραγόντων που εμπλέκονται στην παραγωγή, όπως τις εταιρείες λιπασμάτων και τους γεωπόνους που πρότειναν συγκεκριμένες μάρκες, πολλές φορές με δέλεαρ μερικά σακιά παραπάνω. Το αποτέλεσμα ήταν πως οι αγρότες είτε προχωρούσαν σε εξαντλητικές λιπάνσεις των εκτάσεών τους με καταστροφικές συνέπειες για τη γη και την παραγωγή, είτε έκαναν έξοδα που ανέτρεπαν τον ετήσιο προϋπολογισμό τους. H απουσία κάποιου αξιόπιστου φορέα που να τους δίνει συμβουλές ήταν κάτι παραπάνω από εμφανής. Στην προσπάθεια εκτός από τους συνεταιρισμούς και τη NeuroPublic προστέθηκε η Τράπεζα Πειραιώς, η οποία συμμετέχει στην Gaia με 30% μέσω της θυγατρικής της εταιρείας, Εξέλιξη. «Υστερα από προσπάθειες μηνών πείσαμε την τράπεζα για το όραμα που είχαμε και σήμερα θεωρώ ότι τα αποτελέσματα (συμβολαιακή γεωργία) δικαιώνουν όλους όσοι ασχολήθηκαν».

Ποιες υπηρεσίες παρέχει

Εκτός από τις υπηρεσίες που αφορούν τον τομέα των επιδοτήσεων (Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου - ΟΣΔΕ) και κανονιστικές υποχρεώσεις του Δημοσίου, η Gaia καθιέρωσε από 1/1/2015 την υπηρεσία Gaia Infarm, η οποία απευθύνεται σε όλους όσοι ασχολούνται με την αγροτική αναπαραγωγή, δηλαδή τόσο το φυτικό όσο και το ζωικό κεφάλαιο. Με τις υπηρεσίες αυτές ο αγρότης μπορεί να διαχειρίζεται αποτελεσματικά μια σειρά από εργασίες. Για παράδειγμα, υπάρχουν τα συστήματα ευφυούς λίπανσης ή άρδευσης με τα οποία οι αγρότες γνωρίζουν πότε και πώς να λιπαίνουν ή να ποτίζουν τα χωράφια. Ανάλογες υπηρεσίες παρέχονται στους κτηνοτρόφους με σύστημα παρακολούθησης των σταβλικών εγκαταστάσεων. Η Gaia, επίσης, παρέχει υπηρεσίες εμπορίας και προώθησης των προϊόντων (Gaia Commerce) με καλάθι προϊόντων, συμβολαιακή γεωργία, δημοπρατήριο αγροτικών προϊόντων, υπηρεσίες από και προς τρίτους. Στην εταιρεία εξάλλου οι παραγωγοί μπορούν να διαχειρίζονται τα ετήσια εργαλεία διαχείρισης (ΦΠΑ, μελέτες βιωσιμότητας κ.λπ.), αλλά και να έχουν πρόσβαση στη μεγαλύτερη αγροτική εγκυκλοπαίδεια όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και των Βαλκανίων.

Χρεώσεις
Σχετικά με τις χρεώσεις από την Gaia Επιχειρείν όμως διατυπώθηκαν παράπονα και καταγγελίες τόσο από αγρότες όσο και από βουλευτές. Οπως τονίζει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου Γιώργος Κορμέντζας, η Gaia εφαρμόζει κοινό τιμοκατάλογο παροχής υπηρεσιών με τη λογική ότι οι παραγωγοί με μικρά δικαιώματα θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα συμπλήρωσης της αίτησής τους (επιδότησης ή ΦΠΑ) με κόστος ακόμα και μικρότερο από το πραγματικό κόστος της αίτησης. Αλλωστε το μεγαλύτερο μέρος από το κόστος της αίτησης το λαμβάνουν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί που είναι υπεύθυνοι για την εξυπηρέτηση των παραγωγών. Σε ό,τι αφορά τα τιμολόγια ΦΠΑ, υπάρχει κλιμάκωση της χρέωσης ανάλογα με τον αριθμό τους.

Το μέλλον της συμβολαιακής γεωργίας
Η συμβολαιακή γεωργία είναι ένας από τους μεγάλους και φιλόδοξους στόχους της Gaia Επιχειρείν. Ο κ. Κουφουδάκης εξηγεί ότι η εταιρεία αναζητά σε Ελλάδα και εξωτερικό τους μεγάλους παραγωγικούς ομίλους ή μεταποιητές (Venus, Amstel, Μεσολόγγι κ.ά.) και από την άλλη πλευρά οργανώνει μεγάλες ομάδες παραγωγών. Στόχος, η ποιοτική παραγωγή και οι παραδόσεις προϊόντων σε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Σ’ αυτό το σημείο της συμβολαιακής γεωργίας εμπλέκεται η τράπεζα, η οποία εκτός από τον ρόλο του χρηματοδότη αναλαμβάνει και αυτόν του συντονιστή των συμφωνιών τριών μερών :  της τράπεζας, του παραγωγού και του μεταποιητή-εμπόρου. Οι επιχειρήσεις εξασφαλίζουν τις πρώτες ύλες (στάρια, βαμβάκια, λάδια) και προγραμματίζουν τις πληρωμές τους. Από την άλλη πλευρά, οι παραγωγοί χρειάζεται να είναι συνεπείς σε συμφωνίες και ρήτρες αναφορικά με την παράδοση των προϊόντων τους. Το πλεονέκτημα, όπως αναφέρουν στελέχη της Πειραιώς, είναι ότι με το συμβόλαιο ο αγρότης εξασφαλίζει ρευστότητα πριν ακόμα παραχθεί το προϊόν, καθώς λαμβάνει ένα ποσό από την τράπεζα έναντι επιτοκίου (με μια Cash Card). Με τον ίδιο τρόπο πληρώνει και η εταιρεία τους παραγωγούς. Δύο ακόμη πλεονεκτήματα είναι ο ταμειακός προγραμματισμός και οι χρηματοδοτήσεις για άλλες ανάγκες, καθώς με τα ποσά από τα συμβόλαια οι αγρότες πληρώνουν τα εφόδιά τους, τα λιπάσματα, τις μελέτες κ.ά. Το κύκλωμα της αγροτικής παραγωγής εξυγιαίνεται με τη συμβολαιακή γεωργία, αν και έμπειροι σύμβουλοι τονίζουν ότι οι Ελληνες αγρότες δεν είναι συνηθισμένοι να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα χρήματά τους κατά την ετήσια παραγωγή. Σημαντικό στοιχείο -που εξηγήθηκε και σε πρόσφατο συνέδριο της Gaia- είναι οι επενδύσεις που πραγματοποιούν ελληνικές εταιρείες για την εκπαίδευση Ελλήνων αγροτών. Η βιομηχανία ζυμαρικών Melissa, π.χ., εκπαιδεύει αγρότες προκειμένου να παράγουν συγκεκριμένα στάρια ώστε να βγει συγκεκριμένη ποιότητα ζυμαρικών. Η Melissa επενδύει ποσά, αλλά στη συνέχεια έχει εξασφαλισμένη ποιότητα και μπορεί να ανταγωνιστεί επάξια -ίσως και καλύτερα- τους ξένους ομίλους.