Πώς χάθηκε η τελευταία ευκαιρία για συμφωνία μετά το διάγγελμα Γιούνκερ

Η προκήρυξη του δημοψηφίσματος τα ξημερώματα του προηγούμενου Σαββάτου για την αποδοχή της πρότασης των Ευρωπαίων δανειστών με ένα «ναι» ή την απόρριψή της από τους πολίτες αρχικώς θεωρήθηκε ότι ήταν το τέλος των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές. Στην πραγματικότητα όμως, οι συζητήσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τους Ευρωπαίους επαναλήφθηκαν την Δευτέρα 29 Ιουνίου, αμέσως μετά τη συναισθηματικά φορτισμένη ομιλία του προέδρου της Κομισιόν, όπου ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ξεκαθάρισε ότι το «όχι» στο δημοψήφισμα θα εκληφθεί ως «όχι» στο ευρώ και την παράλληλη έκκλησή του στην ελληνική κυβέρνηση να αναθεωρήσει την στάση της επιχειρηματολογώντας ότι η πρόταση των πιστωτών είναι η καλύτερη που θα μπορούσε να υπάρξει υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες. «Η Ελλάδα είναι Ευρώπη και η Ευρώπη είναι Ελλάδα» είπε ο κ. Γιούνκερ κάνοντας μια τελευταία προσπάθεια να ωθήσει την ελληνική κυβέρνηση προς ένα έντιμο συμβιβασμό. 

Μέχρι και την τελευταία στιγμή, αναφέρουν αξιόπιστες πληροφορίες, υπήρχε επικοινωνία να βρεθεί λύση ώστε η Ελλάδα να συγκρατηθεί στην πτώση της από ένα κοινά συμφωνημένο προστατευτικό δίχτυ με τελικό σκοπό να αποτραπεί το άλμα της ελληνικής οικονομίας στο κενό. 

Αξιωματούχοι με γνώση των παρασκηνιακών διαβουλεύσεων βεβαιώνουν ότι ο κ. Τσίπρας είχε υποσχεθεί στους Ευρωπαίους συνομιλητές του ότι το «ναι» είναι η μόνη λύση και είχε διαβεβαιώσει ότι πρόκειται να υπογράψει την συμφωνία. Αυτά την προηγούμενη Δευτέρα 29 Ιουνίου. Την επομένη ημέρα, όπως υποστηρίζουν οι ίδιες πηγές, ο κ. Τσίπρας «μεταμορφώθηκε» και άλλαξε την τοποθέτησή του. Ήταν η απόφασή του αποτέλεσμα της πίεσης που ασκούν διάφορες ομάδες με ακραίες απόψεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, συνιστώσες οι οποίες σπρώχνουν την ελληνική θέση στα άκρα; Το μπρος-πίσω του κ. Τσίπρα μέχρι την τελευταία στιγμή δείχνει ωστόσο ότι με την ίδια ευκολία που λέει σήμερα το «όχι» ο κ. Τσίπρας θα μπορούσε να έχει πει «ναι», γεγονός που θα είχε τερματίσει την αβεβαιότητα αλλά και την περιπέτεια στην οποία εισήλθε η ελληνική οικονομία μετά την προκήρυξη δημοψηφίσματος. 

Στο κλίμα ότι επίκειται συμφωνία ήταν οι δηλώσεις του κ. Γιούνκερ την Τρίτη 30 Ιουνίου. «Τα γεγονότα που συμβαίνουν στην Αθήνα είναι πιθανό να καταλήξουν σε αποτελέσματα που δεν ταιριάζουν με την ιστορία που έχει γραφτεί μέχρι σήμερα» είχε πει σιβυλλικά ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ήταν λίγες ώρες πριν από τη λήξη της προθεσμίας για πληρωμή της δόσης στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. «Σημαντικά γεγονότα, για τα οποία δεν είστε προετοιμασμένοι, πρόκειται να συμβούν για την Αθήνα» σημείωσε με αινιγματικό ύφος ο κ. Γιούνκερ. «Αυτά που συμβαίνουν σήμερα είναι ιστορικά. Ελπίζω σε μία λύση απόψε» είχε πει από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς. Τις επόμενες ώρες, οι εξελίξεις ήταν τέτοιες που δεν οδήγησαν σε επιβεβαίωση της άποψης του κ. Γιούνκερ για μια «θετική έκπληξη». 

Με το σχέδιο λύσης που συζητούνταν, ο κ. Τσίπρας επρόκειτο να αποδεχθεί την πρόταση των Θεσμών με μία αλλαγή στο κείμενό τους. Σύμφωνα με πληροφορίες ο κ. Γιούνκερ ζητούσε από τον κ. Τσίπρα να υιοθετήσει την τελευταία, βελτιωμένη ως προς τον ΦΠΑ στα ξενοδοχεία, πρόταση των Θεσμών, με μία ακόμη μικρή βελτιωτική προσθήκη, που αφορά στο ΕΚΑΣ. Ο κ. Γιούνκερ πρότεινε να υπάρξει ρύθμιση για το χρέος, με επανάληψη της απόφασης του Eurogroup από τον Νοέμβριο του 2012, εφόσον στο τέλος του έτους επιβεβαιωνόταν ότι η Αθήνα είχε «πιάσει» τους δημοσιονομικούς στόχους που είχαν συμφωνηθεί από κοινού. 

Στο πλαίσιο της αναφοράς κυβερνητικών κύκλων ότι ο κ. Τσίπρας «εργάζεται για την λύση» οι άτυπες διαβουλεύσεις συνεχίζονταν. 

Την 1η Ιουλίου -κι αφού η χώρα είχε μπει στη ζώνη της χρεοκοπίας ενώ παραλλήλως το κλείσιμο των τραπεζών και η επιβολή capital controls είχε δημιουργήσει μία εκρηκτική οικονομική, κοινωνική, αλλά και πολιτική κατάσταση- ο πρωθυπουργός έβαλε στο τραπέζι μια νέα πρόταση προς τους εταίρους για χρηματοδοτική κάλυψη των αναγκών της χώρας μέχρι το 2017 και νέα δάνεια 29 δισ. ευρώ με αντάλλαγμα νέο μνημόνιο, αφού ο ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Ασφάλειας) στον οποίο απευθυνόταν παρέχει δάνεια μόνο με αυτό τον τρόπο. Παράλληλα, ο κ. Τσίπρας δεσμευόταν για μείωση των αμυντικών δαπανών κατά 200 εκατ.ευρώ, κάτι που αναφερόταν στην γραπτή του πρόταση. 

Κι ενώ το «κλίμα» έδειχνε προσέγγιση με τους Ευρωπαίους και συμφωνία, στο διάγγελμα της 1ης Ιουνίου ο κ. Τσίπρας έκανε πίσω, κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ότι έκλεισαν τις τράπεζες, ισχυρίστηκε ότι τον εκβιάζουν και τον απειλούν και σε μια ακραία διχαστική κίνηση επέκρινε τους πολίτες που θα ψηφίσουν «ναι» ότι είναι συνένοχοι για τα μνημόνια που έρχονται, ενώ ο ίδιος ο πρωθυπουργός μόλις λίγες ώρες νωρίτερα είχε ζητήσει νέο μνημόνιο με σκληρούς όρους σε αντάλλαγμα με νέο δάνειο!     

Ενώ όμως στο διάγγελμά του ο πρωθυπουργός επιβεβαίωνε την ύστατη προσπάθεια προσέγγισης παραδεχόμενος ότι «μετά την απόφασή μας για δημοψήφισμα έπεσαν στο τραπέζι καλύτερες προτάσεις για το χρέος και την αναγκαία αναδιάρθρωσή του, από αυτές που είχαμε μέχρι τη Παρασκευή» συμπληρώνοντας «Δεν τις αφήσαμε να πέσουν κάτω. Αμέσως καταθέσαμε τις αντιπροτάσεις μας ζητώντας βιώσιμη λύση και εξ΄ αυτού του λόγου συνεκλήθη εκτάκτως, χθες, το Eurogroup» επέμεινε στη φρασεολογία του περί τελεσιγράφου των δανειστών και κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ότι λειτουργούν αντιδημοκρατικά. 

Το μπρος-πίσω του κ. Τσίπρα μέχρι την τελευταία στιγμή οδήγησε τις διαπραγματεύσεις σε ναυάγιο. 

Μετά την κατάρρευση των συνομιλιών η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκαθάρισε ότι οι διαπραγμάτευσεις έχουν τελειώσει διαμηνύοντας ότι πλέον ο ελληνικός λαός είναι αυτός που θα επιλέξει εάν θέλει να παραμείνει στην ευρωπαϊκή οικογένεια. 
Δεν μιλάω με την ελληνική κυβέρνηση μέχρι την Κυριακή, η Κομισιόν δεν θα έχει καμία άλλη επαφή με την ελληνική κυβέρνηση πριν διεξαχθεί το δημοψήφισμα, φέρεται να αντέδρασε οργισμένα ο κ. Γιούνκερ. 

Σύμφωνα με χθεσινό δημοσίευμα στο Politico, ο πρόεδρος της Κομισιόν έχει μεταφέρει ότι η διαφορά της ελληνικής πλευράς με τους δανειστές ήταν μόλις 60 εκατ. ευρώ κι όμως οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν... Την εκδοχή αυτή του κ. Γιούνκερ εμμέσως επιβεβαίωσε ο κ. Τσίπρας λέγοντας ότι η διαφορά με τους εταίρους δεν ήταν μεγάλη αλλά... ουσιαστική. Στη χθεσινή του τηλεοπτική συνέντευξη στον Ant1 ο πρωθυπουργός δεν διέψευσε ότι η διαφορά στο δημοσιονομικό σκέλος ήταν 60 εκατομμύρια ευρώ, ωστόσο είπε ότι υπήρχαν ουσιαστικές διαφορές στα μέτρα που συζητείτο να ληφθούν. 

Η «λεπτομέρεια» πως τις δύο πλευρές χώριζαν μόλις 60 εκατ. ευρώ για να υπογράψουν δείχνει και το μέγεθος του πολιτικού προβλήματος. Μόνο τα διαδικαστικά για το δημοψήφισμα θα επιβαρύνουν τους πολίτες 110 εκατ.ευρώ ενώ κάθε μέρα, όσο οι τράπεζες είναι οι κλειστές και οι επιχειρήσεις προσπαθούν να διώξουν κεφάλαια για να αποφύγουν πιθανό κούρεμα καταθέσεων εκατοντάδες εκατομμύρια χάνονται από την οικονομία.

Για τους Ευρωπαίους, η αμφιθυμία που επέδειξε ο κ. Τσίπρας και στην τελευταία του συνέντευξη ήταν ο βασικός λόγος που δεν ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις. Συνομιλίες στις οποίες επαναλαμβάνονταν αλλοπρόσαλλες κινήσεις όπου τη μία στιγμή όλα απορρίπτονταν και την άλλη όλα υιοθετούνταν και μετά ξανά προέκυπτε το «όχι» της ελληνικής κυβέρνησης...

Γιατί υπαναχώρησε ο κ. Τσίπρας στο τέλος; Άγεται και φέρεται από τις διαφορετικές ομάδες στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ; Ποδηγετείται από τον κυβερνητικό του εταίρο και πρόεδρο των ΑΝΕΛ ο οποίος φέρεται να εκβίασε τον κ. Τσίπρα με έξοδο από την κυβέρνηση εφόσον μειωθούν οι αμυντικές δαπάνες; Και πώς είναι δυνατόν ο πρωθυπουργός να ισχυρίζεται εκ των υστέρων ότι ουδέποτε πρόκειται να μειώσει τις δαπάνες για εξοπλισμούς όταν στην πρόταση του κ. Τσίπρα προς τους θεσμούς ο ίδιος εισηγείται εξοικονόμηση 200 εκατ.ευρώ από τα κρατικά κονδύλια που κατευθύνονται στην άμυνα;

Όλα όσα προηγήθηκαν τις τελευταίες ημέρες έχουν δημιουργήσει μεγάλη επιφυλακτικότητα στους Ευρωπαίους. Κι αυτό διότι η στάση του κ. Τσίπρα έχει προκαλέσει τεράστιο πρόβλημα αξιοπιστίας της ελληνικής κυβέρνησης και δυσχεραίνει τις κινήσεις των εταίρων για επίτευξη ενός συμβιβασμού. 

Με τη χθεσινή του τηλεοπτική συνέντευξη στον Ant1, ο πρωθυπουργός ισχυρίστηκε ότι είτε με «ναι», αλλά είτε αν επικρατήσει το όχι» στο δημοψήφισμα, την Δευτέρα 6 Ιουλίου θα είναι στις Βρυξέλλες βεβαιώνοντας ότι σε διάστημα 48 ωρών θα υπάρξει συμφωνία. Πολλοί θεωρούν ότι την ώρα που παλεύει για να προκύψει το «όχι» των πολιτών, ένα «ναι» θα ήταν μια πολιτική διέξοδος για τον κ. Τσίπρα αφού θα του έλυνε τα χέρια να υπογράψει υπακούοντας στη λαϊκή ετυμηγορία και δεν θα ήταν το μοιραίο πρόσωπο που οδήγησε την χώρα σε χρεοκοπία μετά τον Χαρίλαο Τρικούπη και το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του 1893.