Αθήνα και Τίρανα αναζητούν λύση fast track στα διμερή προβλήματα

Με τον πρωθυπουργό Έντι Ράμα συναντήθηκε πρόσφατα στα Τίρανα ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Βενιζέλος, (δείτε εδώ), ο οποίος επισκέπτεται τα Τίρανα στο πλαίσιο της περιοδείας του στα Βαλκάνια ως πρόεδρος του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι κυβερνήσεις των δύο κρατών προωθούν σύμφωνα με πληροφορίες, διαδικασία fast - track για την επίλυση των εκκρεμών διμερών θεμάτων μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας, όσον αφορά στην απεμπλοκή της συμφωνίας για τις θαλάσσιες ζώνες (που ενδιαφέρει άμεσα την Αθήνα) και την απόδοση καθεστώτος υποψηφίας προς ένταξη χώρας Ευρωπαϊκή Ένωση (που «καίει» τα Τίρανα).

Το σκηνικό αυτό κατέστη σαφές κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του κ. Ευάγγελου Βενιζέλου στην Αλβανία, τελευταίου σταθμού της περιοδείας του στα Δυτικά Βαλκάνια η οποία ολοκληρώθηκε την Παρασκευή.

Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών είχε συναντήσεις με όλους τους κρίσιμους πυλώνες της εσωτερικής πολιτικής σκηνής στην Αλβανία και ιδιαίτερα με τον Πρωθυπουργό Έντι Ράμα (με τον οποίο συνομίλησε κατ' ιδίαν για αρκετή ώρα) το βράδυ της περασμένης Πέμπτης - προερχόμενος από τα Σκόπια. Ήταν η τρίτη συνάντηση των δύο ανδρών μετά την εκλογική νίκη του κ. Ράμα.

Σύμφωνα με τα όσα δήλωσαν ο κ. Βενιζέλος στη συνέντευξη Τύπου με τον αλβανό ομόλογό του Ντιτμίρ Μπουσάτι αλλά και αργότερα ο ίδιος ο αντιπρόεδρος σε έλληνες δημοσιογράφους, η διαδικασία που αναμένεται να ακολουθηθεί θα κινηθεί σε τρία επίπεδα.

Το πρώτο θα αφορά στην επίλυση του προβλήματος με την καταγραφή των τοπωνυμίων στα διαβατήρια, το οποίο έχει ξεκινήσει από την εμμονή της αλβανικής διοίκησης να χρησιμοποιεί εξώνυμα για τον προσδιορισμό ελληνικών περιοχών και εντείνεται, σε ορισμένες περιπτώσεις, από τον υπερβολικό ζήλο που επιδεικνύουν οι τοπικές ελληνικές αρχές.

Η Αθήνα επιμένει ότι πρέπει να ακολουθηθεί η διαδικασία που προβλέπεται στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών - δηλαδή η καταγραφή των τοπωνυμίων να γίνεται με βάση τα αντώνυμα. Ο κ. Βενιζέλος εξέφρασε μάλιστα την ικανοποίηση της ελληνικής πλευράς για την αναφορά του κ. Μπουσάτι στο ότι το θέμα των τοπωνυμίων δεν είναι πολιτικό, άρα δεν αφορά και σε αλυτρωτικές ή εδαφικές διεκδικήσεις.

Το δεύτερο σχετίζεται με την αξιοποίηση του πλαισίου της Συμφωνίας Φιλίας, Συνεργασίας και Καλής Γειτονίας που έχει υπογραφεί το 1996, ώστε να συσταθούν επιτροπές που θα μπορέσουν να επιλύσουν μία σειρά ζητημάτων πρακτικής φύσεως που είτε χρονίζουν είτε έχουν έλθει στην επικαιρότητα το τελευταίο διάστημα. Σύμφωνα με πληροφορίες, ετοιμάζεται η σύσταση, αρκετά σύντομα, τριών επιτροπών για την εξέταση α) της διασυνοριακής συνεργασίας σε θέματα ροής υδάτων και μεταφορών, β) του ζητήματος των στρατιωτικών κοιμητηρίων και γ) των σχολικών βιβλίων.

Το τρίτο επίπεδο, που είναι και στρατηγικής σημασίας, αφορά, από τη μία πλευρά στην παγωμένη Συμφωνία των Θαλάσσιων Ζωνών και, από την άλλη πλευρά, στην επιθυμία των Τιράνων να λάβουν καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην ΕΕ.

Όπως είναι γνωστό, τον Ιανουάριο του 2010, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας έκρινε, με ομοφωνία, ως ασύμβατη με το Σύνταγμα τη συμφωνία που είχε υπογραφεί στις 27 Απριλίου 2009 (επί κυβερνήσεως κ. Κ. Καραμανλή). Στην απόφαση αυτή οδηγήθηκε έπειτα από προσφυγή του Σοσιαλιστικού Κόμματος του κ. Ράμα που σήμερα βρίσκεται στην κυβέρνηση. Η προηγούμενη αλβανική κυβέρνηση είχε εμφανιστεί μάλιστα να στρέφεται προς επανεξέταση του ζητήματος από εμπειρογνώμονες των δύο χωρών ή προσφυγή σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο. Παράλληλα, τον Ιούνιο του 2012, είχε υιοθετήσει πρόταση του Σοσιαλιστικού Κόμματος να τροποποιηθεί ο νόμος με τον οποίο οριοθετούνται τα θαλάσσια σύνορα της Αλβανίας. Οι ρυθμίσεις που προβλέπονταν κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση από τη Συμφωνία του Απριλίου 2009.

Στη συνέντευξη Τύπου με τον κ. Μπουσάτι, ο κ. Βενιζέλος σημείωσε ότι δύο είναι οι πυλώνες που πρέπει να καθοδηγήσουν τις ελληνοαλβανικές σχέσεις: ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου και η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου. Και σε μία έμμεση, πλην σαφή, αναφορά στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) είπε ότι «το Διεθνές Δίκαιο είναι αυτό που θα μας δώσει την ολοκληρωμένη, γρήγορη και εφαρμόσιμη λύση σε όλα τα θέματα που αφορούν τη γειτνίαση των χωρών μας και στον θαλάσσιο και στον χερσαίο χώρο».  

Το ζήτημα των θαλάσσιων ζωνών είναι τόσο τεχνικό και νομικό, όσο και πολιτικό. Απομένει να διαφανεί πως θα μεταβάλλει στάση, εφόσον το πράξει, ο κ. Ράμα, ο οποίος ήταν εκείνος που αμφισβήτησε την εγκυρότητα της Συμφωνίας του 2009 στο Συνταγματικό Δικαστήριο. Παράλληλα, σημείωναν ενημερωμένες πηγές, όλα είναι μέρος ενός «δούναι και λαβείν». Πληροφορίες αναφέρουν ότι σε αυτή την επίσκεψη η αλβανική πλευρά δεν έθεσε θέμα «Τσάμηδων», που πάντα αποτελεί αγκάθι στις διμερείς σχέσεις.

Ωστόσο, την αλβανική πλευρά φαίνεται ότι εξακολουθεί να απασχολεί το θέμα της άρσης του εμπόλεμου και των περιουσιών υπό μεσεγγύηση. Η Αθήνα πιστεύει ότι ειδικά για την άρση του εμπόλεμου δεν υφίσταται θέμα λόγω της κατάστασης επί του εδάφους, αλλά και της ένταξης της Αλβανίας στο ΝΑΤΟ. Τα Τίρανα όμως βάζουν στο τραπέζι τα θέματα αυτά, ίσως εν είδει ανταλλαγμάτων.

Τέλος, η ελληνική πλευρά αναμένεται να υποστηρίξει σθεναρά την απόδοση καθεστώτος υποψήφιας χώρας στην Αλβανία και αυτό το ξεκαθάρισε με κάθε ευκαιρία ο κ. Βενιζέλος. Η σχετική απόφαση αναμένεται να ληφθεί τον Ιούνιο, βάσει σχετικής έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και υπό την προϋπόθεση ότι θα συνεχισθούν οι προσπάθειες καταπολέμησης της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και η μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης.