Θοδωρής Μαργέλλος: Aπό το καλαμπόκι, στο «48» και τις διεθνείς μπίζνες

Ηταν μια ζεστή μέρα καλοκαιριού πριν από 11 χρόνια, όταν ο δημοσιογράφος του περιοδικού «Monocle» Τομ Μόρις και ο φωτογράφος Στέφαν Γέρμαν πέρασαν την είσοδο του κτιρίου όπου στεγάζονται τα γραφεία της ΙJ Partners στη Γενεύη.

O ιδιοκτήτης της Θεόδωρος (Ντόρης) Μαργέλλος δεν ήταν παρών στη φωτογράφηση του χώρου εργασίας του ίδιου και των 25 εργαζομένων της εταιρείας του, που σχεδιάστηκαν από το διάσημο αρχιτεκτονικό γραφείο Lazzarini Pickering Architetti. Για όσους τον γνώριζαν, η συγκεκριμένη επιλογή αντικατόπτριζε την ιδιαίτερα υψηλή αισθητική του γνωστού για τη μυστικοπάθειά του επιχειρηματία που έσβησε την περασμένη Δευτέρα στη Ζυρίχη. Λάτρης του ευ ζην, της υψηλής γαστρονομίας, και με κοφτερό μυαλό, ο Ντόρης, όπως τον φώναζαν οι φίλοι του, μεγαλούργησε στην πώληση αγροτικών προϊόντων και όχι μόνο. Ενα από αυτά τα αγροτικά προϊόντα, μάλιστα, έμελλε να τον κάνει ευρύτερα γνωστό στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1986 εξαιτίας του σκανδάλου με το γιουγκοσλαβικό καλαμπόκι που βαφτίστηκε ελληνικό.

Τα τελευταία χρόνια ζούσε μόνιμα στη Γενεύη, όπου ήταν το στρατηγείο της IJ Partners, ενός ομίλου με πολλές εταιρείες υπό την ομπρέλα του.

Την περασμένη Δευτέρα έσβησε, σύμφωνα με πληροφορίες, από ανακοπή καρδιάς στη Ζυρίχη αφήνοντας πίσω του μια διαδρομή που τα είχε όλα και πάνω απ' όλα μια έντονη μυστικοπάθεια γύρω από την περσόνα του, όντας σχεδόν πάντα ακριβοθώρητος.

Οι σπουδές, η Λοζάνη και οι δουλειές

Απόφοιτος της τάξης του 1971 στο Κολλέγιο, ο Ντόρης Μαργέλλος έγινε κολλητός φίλος με τον συμμαθητή του Γιώργο Παπανδρέου και τον μικρότερο αδερφό του πρώην πρωθυπουργού Αντρίκο.

Τους έχασε για λίγο όταν έφυγε για σπουδές Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Λοζάνης στην Ελβετία, από το οποίο αποφοίτησε το 1975 και σχεδόν αμέσως ρίχτηκε με τα μούτρα στη δουλειά.

Προσλήφθηκε στον κολοσσό Continental Grain το 1974, έχοντας κλείσει τα 22 του χρόνια και ξεκίνησε να εμπορεύεται σιτάρι από τα γραφεία του Παρισιού. Στα επόμενα επτά χρόνια πέρασε σταδιακά από διάφορα γραφεία της εταιρείας ανά τον κόσμο εμπορευόμενος ελαιώδεις σπόρους και σιτηρά, αλλά αποκτώντας ταυτόχρονα εμπειρίες και μια καλή ατζέντα.

Από τη Ρώμη και τη Γενεύη μέχρι τη Νέα Υόρκη και το Σεν Λούις, ο Μαργέλλος χτίζει σταδιακά το όνομά του και στις αρχές της δεκαετίας του ’80 παραιτείται και στήνει την πρώτη εταιρεία του. Την ονομάζει Hellenic Grain Co και μέσα σε μόλις τέσσερα χρόνια γίνεται ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ελληνικών αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων.

Το 1986 ο Μαργέλλος θα εμπλακεί στην υπόθεση του σκανδάλου με το γιουγκοσλαβικό καλαμπόκι επειδή η εταιρεία συμφερόντων του Granomar αγόρασε από την ITCO του Σούλη Αποστολόπουλου το προϊόν και το πούλησε σε βελγική εταιρεία ως προερχόμενο από την Ελλάδα. Η υπόθεση έκλεισε με απαλλακτικό βούλευμα για τον ίδιο, ενώ ταυτόχρονα οι δουλειές άνοιγαν όλο και πιο πολύ για τον στενό φίλο των αδερφών Παπανδρέου, ο οποίος επένδυσε σε αγροτικές επιχειρήσεις ανά τον κόσμο, φτάνοντας από την Ουκρανία μέχρι τη Βρετανική Κολομβία, επαρχία του Καναδά. Δεν έχει κλείσει καν τα σαράντα όταν είναι ήδη εκατομμυριούχος, με σπίτια στην Ελβετία, στην Αθήνα και αργότερα στο Λονδίνο και το Παρίσι.

Εχοντας αναπτύξει σχέσεις γύρω από το εμπόριο σιτηρών με την πρώην Σοβιετική Ενωση, ήταν αυτός που προέβλεψε ήδη από το 1988 ότι οι σοβιετικές δημοκρατίες στοχεύουν στην οικονομική ανεξαρτησία τους από τη Μόσχα. Μέχρι το τέλος του 1989 είχε ιδρύσει γραφείο στο Κίεβο -η Ουκρανία ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός σιτηρών στη Σοβιετική Ενωση- προδοκώντας ότι για άλλη μία φορά, θα γινόταν εξαγωγέας σιτηρών, αφού από το 1973 η Σοβιετική Ενωση ήταν εισαγωγέας καθαρού σιτηρού. Η ILTA Trade Finance και η ILTA Holding δημιουργήθηκαν για να ενσωματώσουν όλες τις επενδύσεις και τις επιχειρήσεις στην Ουκρανία, ωστόσο ο Μαργέλλος δεν έμεινε εκεί. Τέσσερα χρόνια μετά, αλλάζει τακτική και από το εμπόριο προϊόντων μεταβαίνει σε μια πλήρως ολοκληρωμένη βιομηχανία αγροτικών επιχειρήσεων, στην οποία δίνει ο όνομα Oleina.

Η χρηματοδότηση έρχεται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά, αφού την καθιστούν μία από τις πιο επιτυχημένες επενδύσεις του συγκεκριμένου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος. Η Oleina, στην οποία ο Μαργγέλλος είχε επενδύσει 5 εκατ. δολάρια -το ευρώ δεν υπήρχε τότε-, πωλήθηκε δέκα χρόνια μετά με τίμημα 220 εκατ. δολάρια!

Ενας κοσμοπολίτης με υψηλή αισθητική

Ο Ντόρης, όμως, δεν ήταν μόνο ένας ικανότατος επιχειρηματίας, αλλά και ένας κοσμοπολίτης με βαθιά γνώση της υψηλής γαστρονομίας, των εξαίρετων οίνων, της εσωτερικής διακόσμησης και της αρχιτεκτονικής. Σε ένα από τα πρώτα του σπίτια στην Αθήνα, μια κατοικία πίσω από την «Παλιά Αγορά» στη Φιλοθέη, στενός του συνεργάτης έμεινε άφωνος όταν αντίκρισε την κάβα του επιχειρηματία, για την οποία είχε μόνιμο προσωπικό σομελιέ από τη Γαλλία. Ζώντας κατά περιόδους στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στην Κυανή Ακτή, ταξιδεύοντας στη Νέα Υόρκη και σε χώρες όπως η εξωτική Κόστα Ρίκα, ο Μαργέλλος απέκτησε πλούσιες εμπειρίες. Ως λάτρης του καλού φαγητού ήταν από τους πρώτους που δοκίμασαν την περίφημη μοριακή κουζίνα του Φεράν Αντριά στο «El Bulli», όπου για να κλείσεις τραπέζι έπρεπε να περιμένεις μήνες! Αργότερα τον έφερε και στην Αθήνα για να μαγειρέψει στο εστιατόριο που άλλαξε για πάντα την εικόνα της ελληνικής εστίασης.

Η γνωριμία του με τον νεαρό τότε σεφ Χριστόφορο Πέσκια, το 2002, όταν ο δεύτερος δούλευε στο «Balthazar», θα αποδειχθεί η αρχή για ένα γαστρονομικό project που δεν υπήρχε μέχρι τότε στην Ελλάδα. Θα τους γνωρίσει η Μαρία Χαραμή, η Ελληνίδα ντίβα της γαστρονομίας, και ο Μαργέλλος τού εξηγεί την επιθυμία του για ένα εστιατόριο τελείως διαφορετικό από τα υπάρχοντα. Τους επόμενους μήνες ο Πέσκιας θα μαγειρέψει πολλές φορές για τον επιχειρηματία στην κατοικία του Κολωνακίου και στο σπίτι της Χαραμή, ενώ θα συζητήσει πολύ μαζί του περί γαστρονομίας. Ο Μαργέλλος είναι ήδη φίλος με τον μυθικό σεφ Ζοέλ Ρομπουσόν, ξέρει πολύ καλά τον Φεράν Αντριά και στέλνει τον Πέσκια έναν χρόνο πρώτα στην Ισπανία και μετά στη Γαλλία. Του λέει απλά: «Οταν θα επιστρέψεις θα είναι όλα έτοιμα» και όταν o σεφ γυρνάει το «48» ετοιμάζεται πυρετωδώς στην Αρματολών & Κλεφτών, μια ανάσα από το γήπεδο του ΠΑΟ στη Λεωφόρο. Ο χώρος, καθαρά βιομηχανικής αισθητικής, που ανήκει στην Ιλεάνα Τούντα και στεγάζει μέχρι σήμερα το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, κάνει κλικ στον επιχειρηματία από την πρώτη στιγμή.

Αφου μιλάει με αρκετά γνωστά αρχιτεκτονικά γραφεία, επιλέγει την τριάδα του ISV Architects, που μετατρέπει τον χώρο σε ό,τι πιο μίνιμαλ έχουν δει μέχρι τότε τα μάτια των Αθηναίων. Το γκρι χρώμα στους τοίχους, τα γεωμετρικά γλυπτά, ο συγκλονιστικός φωτισμός, οι καρέκλες με το λευκό δέρμα, το πάτωμα που νόμιζες ότι αιωρείται, όλα συνηγορούν σε ένα concept πρωτόγνωρης υψηλής αισθητικής. Οσο για την κάβα του εστιατορίου; Τα ράφια από άργιλο του Μπορντό ώστε να μην επηρεάζεται η θερμοκρασία των μπουκαλιών, ο ειδικός φωτισμός σε βαθύ μαυροκκόκκινο χρώμα και φυσικά οι ιδανικοί βαθμοί διατήρησης αποτελούν το τέλειο μέρος για να αναπαύονται τα οινικά διαμάντια του «48». Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν τα Montrachet, Haut-Brion, Chateau Palmer, Chateau Petrus, La Tache και φυσικά Romanee Conti, ενώ ελάχιστα είναι τα ελληνικά κρασιά της λίστας.

Τα Χριστούγεννα του 2002 και για τους επόμενους εννιά μήνες ο Πέσκιας μαγειρεύει, ο Μαργέλλος δοκιμάζει και κάνει παρατηρήσεις που θα έκανε μόνο ένας σεφ. Το «48 The Restaurant» ανοίγει την 1η Σεπτεμβρίου του 2003 και γίνεται αμέσως το απόλυτο must της πόλης για τους έχοντες, με έναν πολύ ακριβό κατάλογο και κρασιά που φτάνουν τις τρεις και πέντε χιλιάδες ευρώ το μπουκάλι. Ο Νεκτάριος Ντάλας, που έζησε ως διευθυντής τις ημέρες δόξας του εστιατορίου, θυμάται ότι αν κάποιος ήθελε, μπορούσε να αγοράσει ένα Romanee Conti αντί 16.000 ευρώ! Επιχειρηματίες, πολιτικοί, εφοπλιστές, εκδότες και σύσσωμη η υψηλή κοινωνία δίνουν μάχη για ένα τραπέζι, ενώ απλοί άνθρωποι κλείνουν για να φάνε μετά από τρεις μήνες!

Πολλοί ξαφνιάζονται από το σούσι ντομάτας του Πέσκια, ενώ η λίστα κρασιών αριθμεί πάνω από 500 ετικέτες και το απίστευτης ποιότητας κρέας εισάγεται από το εξωτερικό. Οι φιάλες έρχονται από την προσωπική τεράστια κάβα του Μαργέλλου στο Παρίσι, ο οποίος λάτρευε το Cheval Blanc, το κόκκινο «διαμάντι» του Σεν Εμιλιόν.

Αξέχαστη έμεινε η βραδιά όπου ο Ρομπουσόν μαγείρεψε για ένα φιλανθρωπικό δείπνο -τα έσοδα πήγαν στο Κολλέγιο Αθηνών- στο οποίο έκαστος καλεσμένος πλήρωσε 500 ευρώ για να απολαύσει ένα εκπληκτικό μενού από τον διάσημο Γάλλο σεφ. Ελάχιστοι ήξεραν τότε ότι ο Μαργέλλος είχε συνεταιριστεί με τον Ρομπουσόν ανοίγοντας τα εστιατόρια «L’Atelier» -το πρώτο στο Σεν Ζερμέν- σε διάφορες πόλεις του κόσμου, από το Μονακό, το Μαϊάμι, το Τόκιο, το Λας Βέγκας και το Κίεβο μέχρι τη Σανγκάη. Το 2007 το «Monocle», η βίβλος του σημερινού lifestyle, που είχε εκδώσει τα πρώτα του τεύχη, φωτογραφίζει τον Μαργέλλο σε ένα αφιέρωμα για το «48», που τελικά έκλεισε το 2008, έχοντας ανοίξει τον δρόμο σε πολλούς επιχειρηματίες στον χώρο της εστίασης για να τολμήσουν με γνώμονα την ελληνική κουζίνα, αλλά αποδείχτηκε πολύ προχωρημένο τότε για την Αθήνα.

Η λευκή βίλα, τα CDS και το Λονδίνο

H σκηνή θα μπορούσε να ήταν από τη σειρά «Ριβιέρα» που εκτυλίσσεται στην ηδονική Κυανή Ακτή, μόνο που το location στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν κατά τι διαφορετικό. Διαδραματίστηκε ένα καλοκαίρι πριν από λίγα χρόνια σε μια λευκή βίλα στις παρυφές του Κολωνακίου, περιτρυγυρισμένη από ψηλούς τοίχους και πνιγμένη μέσα στο πράσινο. Ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου με τον αδερφό του Αντρίκο απολάμβαναν τις βουτιές τους στη δροσερή πισίνα, σε ένα περιβάλλον πλήρως προστατευμένο από τα αδιάκριτα βλέμματα. Ηταν καλεσμένοι του κολλητού τους φίλου Ντόρη Μαργέλλου, ο οποίος ενεπλάκη και στην υπόθεση με τα περίφημα CDS, για την οποία κέρδισε την αγωγή κατά του Πάνου Καμμένου, ο οποίος τον ενέπλεκε μαζί με τον Αντρίκο Παπανδρέου. Ο πρώην υπουργό Εθνικής Αμυνας υποχρεώθηκε εντέλει να του καταβάλει 100.000 ευρώ αποζημίωση.

Η «λευκή έπαυλη» στο Κολωνάκι, ένα από τα ωραιότερα σπίτια της Αθήνας, πουλήθηκε πριν από δύο χρόνια στον εφοπλιστή Γιάννη Αγγελικούση. Ο τελευταίος φέρεται να κατέβαλλε τίμημα που ξεπέρασε τα 5 εκατ. ευρώ για την εντυπωσιακή κατοικία. Η απόφαση του Μαργέλλου να πουλήσει τη συγκεκριμένη εντυπωσιακή κατοικία έγινε γνωστή στις αρχές του 2019, αν και ο ίδιος επιθυμούσε, όπως και σχεδόν σε όλα όσα έκανε, να μείνει μυστικό το γεγονός ότι πουλούσε. Τελικά, όπως διέρρευσε, ο εφοπλιστής Γιάννης Αγγελικούσης χτύπησε το εξαιρετικό αυτό σπίτι μετά τις απαραίτητες σε αυτές τις περιπτώσεις συζητήσεις για το κόστος και την τελική τιμή.

Το νέο απόκτημα του εφοπλιστή θεωρείται ένα από τα πιο ωραία και μεγάλα σπίτια στο Κολωνάκι. Ουσιαστικά εκτείνεται σε ένα ολόκληρο τετράγωνο που ξεκινάει από την πλατεία Δεξαμενής, συνεχίζει αριστερά στην οδό Στρατιωτικού Συνδέσμου, κατόπιν στην Πινδάρου και τελειώνει στη Φωκυλίδου. Η κατοικία έχει δύο εισόδους: η κύρια βρίσκεται επί της Φωκυλίδου και σε οδηγεί στο πρώτο από τα τέσσερα επίπεδα του σπιτιού, με την πισίνα να βρίσκεται στο δεύτερο. Εκεί δένδρα και λουλούδια συνθέτουν ένα ονειρικό σκηνικό, ενώ στο μεγάλο αίθριο κυριαρχούν οι λευκές μεγάλες πλάκες και οι ξαπλώστρες. Η διακόσμηση του σπιτιού είναι σε αυστηρές μίνιμαλ γραμμές, με έπιπλα γνωστών ξένων οίκων, όμως το πιο εντυπωσιακό δωμάτιο είναι αναμφίβολα το master bedroom, το οποίο έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία, η οποία αποδεικνύει ότι όταν έχεις λεφτά, μπορείς να κάνεις τα πάντα. Απέναντι ακριβώς από την κατοικία του Μαργέλλου υπήρχε μια πολυκατοικία, ο τελευταίος όροφος της οποίας έκρυβε τη θέα προς την Ακρόπολη από την κρεβατοκάμαρα του ζεύγους. Τότε λοιπόν ο Μαργέλλος, αφού αρχικά φέρεται να αγόρασε το ρετιρέ της απέναντι πολυκατοικίας, πληρώνοντας ένα πολύ μεγάλο ποσό, κατόπιν το γκρέμισε! Ετσι, η σύζυγός του Σεσίλ Ιγγλέση-Μαργέλλου, μεταφράστρια και συγγραφέας, μπορούσε πλέον να διαβάζει το αγαπημένο της «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» του Σελίν, με φόντο το ιστορικό μνημείο της Ακρόπολης. Πρόκειται για ένα εκπληκτικό μυθιστόρημα το οποίο μετέφρασε εξαιρετικά η ίδια. Με σπουδές στην Κοινωνιολογία, στις Πολιτικές Επιστήμες καθώς και στην Κλασική και Γαλλική Φιλολογία σε Παρίσι και Γενεύη, η Σεσίλ βρήκε τον άντρα της ζωής της στο πρόσωπο του Ντόρη Μαργέλλου, με τον οποίο απέκτησαν μια κόρη, την Ηλιοδώρα.

Στο συγκεκριμένο σπίτι δέχονταν πολλές φορές στις παλιές καλές εποχές αλλά και μετά τον Γιώργο και την Αντα Παπανδρέου, τον Αντρίκο και τη Μαριάνθη Παπανδρέου καθώς και τον Νίκο Παπανδρέου με τη σύζυγό του Αλεξία. Επίσης, δεν έλειπαν τα δείπνα με ισχυρούς επιχειρηματίες, εφοπλιστές, πολιτικούς, αλλά και ανθρώπους από τον χώρο των τεχνών και των γραμμάτων. Με τον Γιώργο Παπανδρέου ήταν τόσο στενοί φίλοι ώστε όταν η κόρη του πρώην πρωθυπουργού, Μαργαρίτα, πήγε για σπουδές στο Λονδίνο, φέρεται να έμεινε στο σπίτι του Μαργέλλου πίσω από το Χάιντ Παρκ. Οι δύο κολλητοί απαθανατίστηκαν χωρίς να το επιθυμούν πριν από λίγα χρόνια να δειπνούν στο «Zuma» του Λονδίνου, ενώ, όπως έχει γραφτεί αρκετές φορές, ο Μαργέλλος φιλοξένησε τον ΓΑΠ στην εκπληκτική κατοικία που διατηρούσε στη νότια Γαλλία.

Ο Πούτιν και οι business στην Ιταλία

Τον Μάιο του 2015 η κυβέρνηση του Βλαντιμίρ Πούτιν εκδίδει μια λίστα με ανεπιθύμητα πρόσωπα, η οποία περιελάμβανε 89 άτομα. Η εν λόγω λίστα διέρρευσε στα τέλη Μαΐου, δημοσιεύτηκε στη γαλλική εφημερίδα «Liberation» και περιελάμβανε πολιτικούς και επιχειρηματίες. Στο Νο 47 φιγουράρισε το όνομα του Μαργέλλου, ο οποίος δραστηριοποιούνταν επιχειρηματικά στην Ουκρανία, μια χώρα με την οποία η Ρωσία βρισκόταν σε πόλεμο εκείνη την περίοδο. Εικάζεται ότι ζητήθηκε από τον Μαργέλλο να βάλει στον πάγο τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες από τη ρωσική κυβέρνηση και όταν ο τελευταίος αρνήθηκε, ήρθαν τα αναμενόμενα αντίποινα. Ηταν μια κίνηση που δεν τον πτόησε, ειδικά από τη στιγμή που οι δουλειές του είχαν ανοίξει πολύ πλέον με την IJ Partners -έστησε μέχρι και επενδυτικό fund στο οποίο δούλεψε η γνωστή Μιράντα Ξαφά- και την ILTA Commodities S.A., έναν όμιλο εταιριών με έμφαση στα αγροτικά προϊόντα από όλο τον κόσμο.

Ο συνολικός τζίρος του ομίλου πέρυσι έφτασε τα 500 εκατ. ευρώ, ενώ στην Ιταλία η ILTA Alimentare SPA, που παράγει και διανέμει σπόρους από καλαμπόκι, σιτάρι, βρώμη, και μη αλεσμένο ρύζι τζίραρε πάνω από 50 εκατ. ευρώ. Ο ίδιος δεν ήταν ποτέ άνθρωπος που «φώναζε» ότι έχει λεφτά και, όπως θυμάται ο Νεκτάριος Ντάλας, «θα μπορούσε κάποιος να τον αποκαλέσει σνομπ, ίσως επειδή είχε δικά του data σε ό,τι αφορούσε πρόσωπα». Κάποιοι τον θυμούνται ακόμη να τρώει μόνος του στο μπαρ του «48» και μετά να απολαμβάνει ένα πούρο Trinidad Fundadores του 2000 -τα αγαπημένα του Φιντέλ Κάστρο- την ίδια ώρα που άλλοι πελάτες αναρωτιόντουσαν: «Τι είναι αυτό το σφηνάκι Marc de Bourgogne Brandy που χρεώνεται 56 ευρώ!».