Μπορεί να αντέξει μια ερωτική σχέση χωρίς σεξ;

Η σεξουαλική επαφή μεταξύ δύο ατόμων αποτελεί το βασικό παράγοντα που προσδιορίζει την διαφυλική σχέση και την διαφοροποιεί από την φιλική. Το σεξ ως συμπεριφορά αποτελεί το ψυχικό κριτήριο που καθορίζει τους διακριτούς ρόλους ανάμεσα στα δύο φύλα και τους βοηθά να υιοθετήσουν διαφορετικά μοτίβα συμπεριφοράς πάνω στα οποία θα ισορροπήσει η σχέση τους. Από την άλλη η σεξουαλική επαφή δεν ορίζει μόνο το ρόλο του άνδρα και το ρόλο της γυναίκας αλλά επηρεάζει, διαμορφώνει και εξελίσσει την ποιότητα της συναισθηματικής επικοινωνίας του ζευγαριού. Ο άνδρας και η γυναίκα επενδύουν συναισθηματικά μέσα από τη σεξουαλική εμπλοκή, προσφέροντας με κάθε σεξουαλική επαφή «κάποια εκατοστά εγγύτητας στη μεταξύ τους απόσταση». Παράλληλα, η επιθυμία για μελλοντική σεξουαλική συνεύρεση ανατροφοδοτείται θετικά μέσα από την ηδονή που λαμβάνουν, ενισχύοντας το οικοδόμημα της σχέσης τους, που θα τους οδηγήσει στη δημιουργία οικογένειας και την προσωπική και κοινωνική τους ολοκλήρωση.

Όταν λοιπόν το σεξ απουσιάζει ή απλά είναι πολύ περιορισμένο σε ένα ζευγάρι αυτό επηρεάζει αρνητικά τη συναισθηματική τους εγγύτητα και τη μελλοντική τους επιθυμία και αποδυναμώνει το σεξουαλικό τους ρόλου. Δύο σύντροφοι που χάνουν την σεξουαλική τους ζωή χάνουν μαζί και ένα σημαντικό κομμάτι της σχέσης τους και της ψυχικής τους επικοινωνίας.

Οι αιτίες που το σεξ σταδιακά αραιώνει ή εξαφανίζεται από μια ερωτική σχέση μπορεί να είναι πολλοί, όπως για παράδειγμα, η εμφάνιση κάποιας σεξουαλικής δυσλειτουργίας, η προβληματική επικοινωνία του ζευγαριού, οι συχνές εντάσεις και καθημερινές τριβές, η γέννηση ενός παιδιού, η έλλειψη ελευθέρου χρόνου ή απλά η αδιαφορία και η παραίτηση. Έτσι, πολύ συχνά ένα ζευγάρι που πριν λίγα χρόνια ήταν εραστές και σύντροφοι καταλήγει να «αδελφοποιείται» σιγά σιγά.  Αδερφοποίηση σημαίνει την απουσία του ερωτικού στοιχείου μέσα στη σχέση σε τέτοιο βαθμό που πλέον οι σύντροφοι καταλήγουν να είναι σαν αδέρφια, να χάνουν το σεξουαλικό τους ενδιαφέρον και ρόλο και να αποκοιμιούνται κάθε βράδυ στο κρεβάτι τους σαν δύο αδελφάκια. Υπάρχει αγάπη, ενδιαφέρον και στοργή μεταξύ τους αλλά είναι σε φιλικό ή σε αδελφικό επίπεδο. Όταν συμβαίνει αυτό σε μια σχέση χάνεται η επιθυμία, το πάθος και η υγιής ζήλια ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα. Το ζευγάρι παραμελεί την εικόνα που προσφέρουν ο ένας στον άλλο, δεν προσέχουν την εμφάνισή τους και το ερωτικό παιχνίδι γίνεται μακρινή ανάμνηση και για τους δύο μέσα στην καθημερινότητά τους. Έχουν ξεχάσει ότι «πάνω από όλα είσαι άνδρας και είναι γυναίκα».
Μπροστά σε αυτή τη πραγματικότητα πολλά ζευγάρια επιλέγουν τον «δρόμο της σιωπής» και κρύβουν το πρόβλημα «κάτω από το χαλί». Υποκρίνονται ακόμα και στον εαυτό τους ότι δεν τους ενοχλεί και αυτοπαρηγορούνται με σκέψεις όπως «το σεξ δεν είναι τόσο σημαντικό», «λογικό είναι αφού είμαστε τόσα χρόνια μαζί», «δεν πειράζει, έχουμε την οικογένειά μας και αγαπιόμαστε» ή άλλες φορές είναι σε μια συνεχή άρνηση παραδοχής του προβλήματος προσποιούμενοι ότι δεν υπάρχει. Στις καταστάσεις αυτές, το πρόβλημα συντηρείται και ενισχύεται ενώ η ερωτική σχέση υποχωρεί για να δώσει την θέση της στην σχέση δύο ανθρώπων που συζούν με την πρόφαση ενός γάμου ή μιας σχέσης.

Η λύση στις περιπτώσεις αυτές, βέβαια, δεν είναι ούτε η προσποίηση ότι «όλα είναι καλά» , ούτε η αποσιώπηση του προβλήματος. Οι δύο εραστές που επιθυμούν να κρατήσουν τη σχέση τους ζωντανή, οφείλουν να «κοιταχτούν αγκαλιά στον καθρέφτη» και να επικοινωνήσουν αληθινά ο ένας με τον άλλον. Είναι αλήθεια, ότι η συζήτηση για ένα θέμα που αφορά την σεξουαλική ζωή μπορεί να διακινεί δύσκολα συναισθήματα, όπως ντροπή, άγχος και θυμό. Τα συναισθήματα αυτά έχουν συχνά ως αποτέλεσμα ο σύντροφος που νιώθει ότι χρεώνεται το πρόβλημα να κρατά μια αμυντική θέση επιλέγοντας να μην το συζητήσει περισσότερο ή να επιτίθεται και ο ίδιος αισθανόμενος απειλή. Για αυτό τον λόγο, η λύση του προβλήματος ξεκινά όταν και οι δύο εραστές αποφασίσουν να σταθούν συμμαχικά απέναντι στο πρόβλημα και όχι ο ένας απέναντι από τον άλλον. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα κατορθώσουν να «θυμηθούν» πώς αισθανόντουσαν στην αρχή της σχέσης τους, το πάθος που τους ένωνε, να ανακαλύψουν «πού» χάθηκε στην κοινή τους πορεία και μέσα από την ανοιχτή επικοινωνία να συμμαχήσουν και να αποφασίσουν να το αντιμετωπίσουν.

Ωστόσο, υπάρχουν συγκεκριμένες συνθήκες όπου ένα ζευγάρι μπορεί να σταματήσει εντελώς να έχει ερωτικές επαφές χωρίς να σημαίνει ότι σταμάτησε να βιώνει τον έρωτα.  Για παράδειγμα, μια σημαντική σωματική ή ψυχική ασθένεια (π.χ. καρκίνος, κινητική αναπηρία, κατάθλιψη ) ή το πέρασμα στην Τρίτη ηλικία, μπορεί να οδηγήσουν τους δύο συντρόφους να αναβάλλουν ή και να σταματήσουν οριστικά την σεξουαλική τους ζωή. Αυτό δε σημαίνει ότι σταμάτησαν να αγαπούν ο ένας τον άλλον. Στην περίπτωση αυτή, οι άνθρωποι συνεχίζουν να απολαμβάνουν τα οφέλη της συντροφικότητας και της συναισθηματικής επικοινωνίας χωρίς την παρουσία σεξουαλικής ζωής.
 

Κυριάκος Κουρούσιας
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
BA Psychology, REBT Fellow, Pg.Dip. Sex therapy