Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου: Φίλος ή εχθρός η Τεχνητή Νοημοσύνη;

Η Παγκόσμια Εταιρεία Ύπνου (WSS), στην οποία συμμετέχουν ειδικοί επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο, όρισε την Παρασκευή πριν από την Εαρινή Ισημερία κάθε χρόνου (14 Μαρτίου 2025) ως Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου για να αναδείξει τη σημασία του ύπνου για την υγεία του ατόμου και τις συνέπειες της αϋπνίας. «Να γίνει η υγεία του ύπνου προτεραιότητα» είναι το μήνυμα για το 2025 της Παγκόσμιας Ημέρας Ύπνου.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου ο Ειδικός Ιατρός Ύπνου, Πνευμονολόγος κ.  Χαράλαμπος Μερμίγκης, Διευθυντής Εργαστηρίου Ύπνου Ερρίκος Ντυνάν HC, αναλύει τα υπέρ και τα κατά της εφρμογής της τεχνητής νοημοσύνης στις συσκευές καταγραφής ύπνου. 

Οι σύγχρονες συσκευές καταγραφής παραμέτρων του ύπνου με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλείς στην εποχή μας. Πρόκειται για συσκευές που φοράμε , τοποθετούμε δίπλα μας ή στο κρεβάτι μας συνήθως με τη μορφή ρολογιών, δακτυλιδιών, στρωμάτων ή απλά εφαρμογών κινητών τηλεφώνων οι οποίες καταγράφουν τον ύπνο μας κατά την διάρκεια της καθημερινής μας ζωής. Οι συσκευές αυτές αξιολογούν τα στάδια του ύπνου ανάλογα με τις μεταβολές του σφυγμού, της αναπνοής ή των κινήσεων του σώματος που γνωρίζουμε ότι είναι διαφορετικές κατά τη διάρκεια του μη ονειρικού ύπνου (NREM) και του ονειρικού ύπνου (REM).
Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης σε ότι αφορά τον ύπνο βρίσκεται ακόμη σε πρώιμα στάδια και πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί για τα αποτελέσματα των διαφόρων εφαρμογών ύπνου. Σίγουρα υπάρχουν αρκετές συσκευές που έχουν λάβει έγκριση από την Αμερικανική Ακαδημία Ύπνου (ΑΑSM) σε ο,τι αφορά την αξιοπιστία τους, καθώς και τους περιορισμούς στην εφαρμογή τους που πρέπει να γνωρίζουμε. Yπάρχουν όμως και πολλές άλλες που διαφημίζονται καθημερινά στο διαδίκτυο υποσχόμενες θεαματικά ευρήματα ή αποτελέσματα χωρίς ποτέ να λάβουν πιστοποίηση και επιστημονική εγκυρότητα. Από την άλλη πρέπει να ομολογήσουμε ότι οι συσκευές αυτές μπορεί να βοηθήσουν σε ο,τι αφορά την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού για τις διαταραχές ύπνου με απώτερο σκοπό να τον οδηγήσουν σε κάποιους κανόνες που είναι απαραίτητοι για να εξασφαλίσουν έναν ποσοτικά επαρκή ύπνο.
Περισσότερο σύνθετες συσκευές με χρήση ειδικών αλγορίθμων μπορεί να δίνουν ευρήματα σχετικά με το καρδιακό ρυθμό (ακόμη και λήψη ηλεκτροκαρδιογραφήματος), την αρτηριακή πίεση, την ένταση του ροχαλητού και τη νυχτερινή οξυγόνωση που βοηθούν στο να τεθεί η κλινική υποψία παρουσίας διαταραχών αναπνοής κατά τον ύπνο. Η υπνική άπνοια αφορά περίπου ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους στον πλανήτη, οπότε η έγκαιρη ευαισθητοποίηση κάθε ανθρώπου απέναντι σε έναν ύπουλο εχθρό που διαταράσσει την ποιότητα ύπνου και ζωής, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί σημαντικά καρδιακά, νευρολογικά και μεταβολικά προβλήματα είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η διάγνωση όμως των διαταραχών ύπνου σε περιπτώσεις κλινικής υποψίας μπορεί να γίνει μόνο μέσα στο πλαίσιο ενός οργανωμένου εργαστηρίου ύπνου και με την ειδική εξέταση που ονομάζεται μελέτη ύπνου. Η τελευταία είναι μια ανώδυνη εξέταση που καταγράφει πολλαπλές παραμέτρους του νυχτερινού ύπνου με έναν τρόπο ο οποίος είναι γνωστός εδώ και αρκετά χρόνια και απόλυτα ασφαλής και αξιόπιστος.
Σε διαταραχές ύπνου, όπως η οξεία αϋπνία που αφορά 35-40% του πληθυσμού και η χρόνια αϋπνία αφορά το 10% των ανθρώπων , η χρήση των έξυπνων συσκευών μπορεί να γίνει μέρος της διάγνωσης και παρακολούθησης της θεραπείας, αρκεί να μη φτάσει στο να οδηγήσει το άτομο σε άγχος και ψυχαναγκασμό για τα καθημερινά ευρήματα της συσκευής. Ο ασθενής μπορεί σε συνδυασμό με το κλασικό ημερολόγιο ύπνου που χρησιμοποιείται στα εργαστήρια ύπνου προκειμένου να αξιολογούμε τον ύπνο στην οικία μας, να προσκομίσει τα αποτελέσματα από κάποιο ρολόι ή συσκευή καταγραφής ύπνου. Μπορεί ο ίδιος να δει κατά πόσο οι ενδείξεις της συσκευής είναι παρόμοιες με τις δικές του πεποιθήσεις ( σε κάποιες συσκευές μπορεί να υπάρχει δυνατότητα καταγραφής της υποκειμενικής αίσθησης ύπνου σε καθημερινή βάση). Με όλα αυτά τα στοιχεία όταν ο ασθενής προσέλθει στον ειδικό ιατρό ύπνου μπορεί να δώσει ένα καλύτερο περίγραμμα της διαταραχής ύπνου από την οποία υποφέρει. Ειδικές συσκευές μπορεί να βοηθήσουν στην παρακολούθηση της εκάστοτε θεραπείας της αϋπνίας με φαρμακευτική αγωγή, γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία ή συνδυασμό αυτών από τον γιατρό αλλά και τον ίδιο τον ασθενή. Ιδιαιτέρως σε νέα παιδιά η χρήση τέτοιων συσκευών μπορεί να τα κάνει να πειθαρχήσουν περισσότερο και να δώσουν μεγαλύτερη σημασία στις οδηγίες που τους δίνει ο ειδικός ιατρός ύπνου για τη βελτίωση της ποιότητας ύπνου τους.
Γνωρίζουμε ότι ένα από τα βασικότερα προβλήματα της εποχής μας είναι η παχυσαρκία η οποία διαταράσσει τον ύπνο μας είτε άμεσα είτε έμμεσα λόγω της εμφάνισης του συνδρόμου υπνικής άπνοιας. Η χρήση συσκευών τεχνητής νοημοσύνης μπορεί πέραν των διαταραχών ύπνου να προάγει τη φυσική δραστηριότητα αλλά και τη διατροφή του ατόμου. Κάνοντας τους συνεχείς επισημάνσεις για το επίπεδο της καθημερινής δραστηριότητας αλλά και επαινώντας τους όταν πλησιάζουν ή ξεπερνούν τους στόχους φυσικής άσκησης μπορεί να βελτιώσει την προσπάθεια μείωσης σωματικού βάρους.
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί μελλοντικά να αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη πέραν των εφαρμογών σε ατομικό επίπεδο και στη λειτουργία των εργαστηρίων ύπνου ώστε να γίνεται γρηγορότερα η εκτίμηση των πολλαπλών παραγόντων καταγραφής της μελέτης ύπνου. Πάντοτε πρέπει να υπάρχει ο άνθρωπος ο οποίος είναι ο δάσκαλος της συσκευής. Τα δεδομένα χιλιάδων μελετών ύπνου και ο τρόπος εκτίμησής τους από τον άνθρωπο ιατρό θα βοηθήσουν τη δημιουργία αξιόπιστων αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης.
Θα πρέπει να επισημάνουμε τη μεγάλη ανάγκη για άντληση δεδομένων σχετικά με τον ύπνο στις γυναίκες. Είναι γνωστό ότι οι γυναίκες είναι οι αδικημένες σε ο,τι αφορά την επιστημονική έρευνα της ιατρικής του ύπνου στις διαταραχές ύπνου που τις αφορούν. Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια εντατικοποίησης της έρευνας διαταραχών ύπνου στις γυναίκες και στο πλαίσιο αυτό οι συσκευές καταγραφής ύπνου με βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να συμβάλουν σημαντικά. Η κλινική εικόνα των διαταραχών του ύπνου στον γυναικείο πληθυσμό μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική σε σχέση με τους άνδρες, οριοθετώντας έναν διαφορετικό φαινότυπο για τα εκάστοτε νοσήματα του ύπνου. Διαταραχές όπως η αϋπνία, το σύνδρομο των ανήσυχων άκρων καθώς και κιρκάδιες διαταραχές του ύπνου είναι περισσότερο συχνές στις γυναίκες. Με τη χρήση συσκευών με τεχνητή νοημοσύνη που θα καταδεικνύουν εύκολα σε κάθε γυναίκα πιθανή διαταραχή ύπνου είναι δυνατή η έγκαιρη ευαισθητοποίησή τους προκειμένου να επισκεφθούν ένα κέντρο ύπνου όπου θα ασχοληθεί με τα προβλήματά τους .

Ένα σημαντικό πρόβλημα της εποχής μας είναι η συνεχής αύξηση ατόμων με άνοια (νόσος Alzheimer) που σχετίζεται με τη συσσώρευση στον εγκέφαλο άχρηστων πρωτεϊνικών ουσιών (αμυλοειδές). Η κάθαρση των επιβλαβών πρωτεϊνικών σκουπιδιών έχει βρεθεί ότι γίνεται μέσω γλυμφικού συστήματος κυρίως στη φάση του ΝREM ύπνου. Η συνεχής επισήμανση κακής ποιότητας ύπνου με χρήση φορητών συσκευών, ίσως να αποτελεί τον καλύτερο τρόπο ευαισθητοποίησης των ατόμων για τον ύπνο τους και οριοθέτηση αλλαγών ώστε να αποφευχθεί ή τουλάχιστον να επιβραδυνθεί η εξέλιξη νευρολογικών νοσημάτων όπως η άνοια.
Συμπερασματικά, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί εάν γίνει σωστά να αποτελέσει φίλο και όχι εχθρό στην προσπάθεια ανίχνευσης και αντιμετώπισης των διαταραχών ύπνου. Πάντοτε όμως αυτός που θα λαμβάνει τις τελικές αποφάσεις και θα αξιολογεί την αξιοπιστία ή μη των ευρημάτων μιας συσκευής θα είναι ο γιατρός και στην προκειμένη περίπτωση ειδικός ιατρός ύπνου στα πλαίσια ενός οργανωμένου εργαστηρίου ύπνου.

Ειδήσεις σήμερα:

Η διπλωματική ντρίπλα του Πούτιν για την εκεχειρία στην Ουκρανία, ο πρώτος πραγματικός πονοκέφαλος για τον Τραμπ

Απάτη μαμούθ στην Κύπρο - Έχασε πάνω από 1.200.000 ευρώ μέσω τηλεφώνου

«Αναίσθητη» χαρακτήρισαν την Έιζα Γκονζάλεζ στο Twitter για το ρούχο που φόρεσε σε συνέντευξη με την Μπρουκ Σιλντς