Επιστολή του Μίκη Θεοδωράκη στον σκηνοθέτη Γιώργο Βάλαρη για την «Όμορφη Πόλη» του 2020

«Κείμενα θαμμένα από τον φόβο των λογής-λογής εξουσιών βλέπουν για πρώτη φορά το φως της ημέρας. Το έργο αυτό είναι σίγουρα μια σύγχρονη τραγωδία στην οποία Μουσική και Ποίηση κινούνται ισοδύναμα» λέει σε επιστολή του ο κορυφαίος συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης προς τον σκηνοθέτη Γιώργο Βάλαρη που «αναβιώνει» το έργο του Μίκη Θεοδωράκη «Ομορφη Πόλη». Για να τονίσει: «Όμως αυτό διαφέρει από την τωρινή «Όμορφη Πόλη» του 2020 γιατί είναι επικεντρωμένο στον Εμφύλιο Πόλεμο και την Εθνική Συμφιλίωση, ενώ η καινούρια απόπειρα περικλείει το εύρος όλης μου της ζωής, όπου φωτίζονται ιδιαίτερα οι κορυφώσεις με την μορφή μιας καθαρά πνευματικής μορφής και περιεχομένου»

Το έργο παίρνει μορφή οπτικοακουστικού θεάματος διατηρώντας τα επίκαιρα μηνύματά του. με άξονα-μύθο τις γνωστές μελωδίες του μεγάλου μουσουργού και την ποίησή του, για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή, ο σκηνοθέτης Γιώργος Βάλαρης δημιουργεί και παρουσιάζει μια σύγχρονη «Όμορφη πόλη» του 2020, μια μοναδική θεατρική-μουσική υπερπαραγωγή, μια ωδή στον μεγάλο μας συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη. Μισό και πλέον αιώνα μετά το πρώτο ανέβασμα της θρυλικής παράστασης, το καλοκαίρι του 1962, η «Όμορφη πόλη» αναβιώνει στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών από τις 17 έως τις 30 Ιανουαρίου 2020.

Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη του Γιώργου Βάλαρη:

Πώς επιλέξατε να ανεβάσετε την «Όμορφη Πόλη»; Θεωρείτε το έργο επίκαιρο;

Είμαι καλλιτεχνικά γνωστός λάτρης και νοσταλγός θεαμάτων που φέρουν άρωμα παλαιότερης εποχής και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με μουσική. Από μαθητής της Δραματικής Σχολής του Εθνικού είχα μια αγάπη για το τραγούδι της «Όμορφης πόλης», για το Μίκη Θεοδωράκη και μάλιστα είχα ερευνήσει την ιστορία της θρυλικής εκείνης παράστασης του 1962. Μέσα στην αγωνία μου να ανεβάσω κάποιο μουσικό έργο αξίας συνδεδεμένο με το παρελθόν, πολύ αυθόρμητα ανακάλεσα μνήμες του παρελθόντος και με τόλμη ζήτησα τα δικαιώματα για το ανέβασμα μιας σύγχρονης όμορφης πόλης. Το αιτημά μου έγινε δεκτό με πολλή αγάπη από τον κ. Θεοδωράκη και η ιστορία είναι γνωστή…
Με την έννοια της μουσικοθεατρικής παράστασης και αν λάβουμε υπόψιν ότι κυριαρχεί η διαχρονική μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, είναι σίγουρα επίκαιρη. Σαφώς αφαιρώ το επιθεωρησιακό στοιχείο του λόγου που υπήρχε στην τότε παράσταση και παρουσιάζω μια ανανεωμένη και σύγχρονη εικαστικά και σκηνοθετικά «Όμορφη πόλη» όπου κυριαρχεί πέρα από τη μουσική και τα τραγούδια η ποίησή του, άλλη μια σπουδαία πτυχή του που δεν είναι πολύ γνωστή στον κόσμο και είμαι περήφανος που το κάνω αυτό.

Γνωρίζω ότι έχετε μία επιστολή του Μίκη Θεοδωράκη. Θέλετε να μας πείτε περισσότερα;

Για μένα η πιο συγκινητική και ευτυχισμένη στιγμή της μακρόχρονης πορείας μου και τον ευχαριστώ. Θα επιθυμούσα να μιλήσει το ίδιο το κείμενο:

Αγαπητέ Γιώργο,

είσαι ο πρώτος Έλληνας που σε ό,τι με αφορά τόλμησε να θέσει την χείρα επί τον τύπον των ήλων. Αυτός είμαι. Σφαιρικά. Ολοκληρωτικά. Ολοκληρωμένα. Δίχως εκπτώσεις και αυτολογοκρισίες. Κείμενα θαμμένα από τον φόβο των λογής-λογής εξουσιών βλέπουν για πρώτη φορά το φως της ημέρας. Το έργο αυτό είναι σίγουρα μια σύγχρονη τραγωδία στην οποία Μουσική και Ποίηση κινούνται ισοδύναμα. Έχεις όλες μου τις ευχές και την συμπαράσταση σε ό,τι χρειαστείς. Η άποψή μου είναι ότι πρόκειται για μια παράσταση που με εκφράζει πλήρως. Γιατί πλάι στα τραγούδια μου ήρθε να προστεθεί και η ποίησή μου. Έτσι ώστε να εκπληρώνεται το εφηβικό μου όνειρο για την δημιουργία ενός έργου ποιητικού και μουσικού, που να εμπνέεται από το πνεύμα της αττικής τραγωδίας. Προηγήθηκε βέβαια «Το Τραγούδι του νεκρού αδελφού». Όμως αυτό διαφέρει από την τωρινή «Όμορφη Πόλη» του 2020 γιατί είναι επικεντρωμένο στον Εμφύλιο Πόλεμο και την Εθνική Συμφιλίωση, ενώ η καινούρια απόπειρα περικλείει το εύρος όλης μου της ζωής, όπου φωτίζονται ιδιαίτερα οι κορυφώσεις με την μορφή μιας καθαρά πνευματικής μορφής και περιεχομένου. Η αξία και ο πλούτος όλων των ερμηνευτών ειλικρινά με συγκινεί και με τιμά. Όπως και η δημιουργική παρουσία σου που με κάνει να εύχομαι και να πιστεύω ότι μαζί με το σύνολο των συντελεστών θα φανείτε αντάξιοι του λαού και της εποχής μας προσφέροντας ένα υψηλού ύφους και ήθους σύγχρονο ελληνικό έργο τέχνης.
Με θερμούς χαιρετισμούς,

Μίκης Θεοδωράκης

Η παράσταση ανεβαίνει πάλι μισό αιώνα μετά. Πώς θα παρουσιασθούν τα ποιητικά κείμενα και τα διαχρονικά τραγούδια;

Στην προσπάθεια να αναβιώσω τη θρυλική παράσταση του 1962 «Όμορφη πόλη» οδηγήθηκα μοιραία σε μονοπάτια που πολλές φορές χρησιμοποίησε ο σπουδαίος δημιουργός και κυρίαρχα σε αυτό της αρχαίας τραγωδίας, η οποία παραμένει ζωντανή στη μνήμη μας και είναι ταιριαστή με την εποχή που διανύουμε. Έτσι θέλησα να δώσω αυτή τη μορφή στη νέα προσέγγιση του έργου και ψάχνοντας να βρω τους συνδέσμους στις μικρές ιστορίες των τραγουδιών που θα οδηγήσουν στη «μεγάλη ιστορία», κατέληξα στη σπουδαία και άρρηκτα συνδεδεμένη με το μουσικό του έργο ποίηση του Μίκη Θεοδωράκη που παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή. Η μουσικοθεατρική παράσταση «Όμορφη πόλη» λοιπόν είναι ένα σπονδυλωτό έργο, όπου κύριος άξονας είναι πολλά γνωστά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και η ποίηση αγγίζει τις θεματικές που επέλεξα: Έρωτας, ξενιτιά, θάνατος, «άξιον εστί», επανάσταση.

Το ανέβασμα της ιστορικής πλέον παράστασης ήταν δική σας έμπνευσης, ήταν επιθυμία του Μίκη Θεοδωράκη; Πώς έγινε;

Ήταν μια δική μου αυθόρμητη πρωτοβουλία θέλοντας να τιμήσω τον ίδιο και το πλούσιο έργο του που είναι και σπουδαίο κληροδότημα στον Ελληνικό λαό. Το χαρακτηρίζω ως μια ωδή στον σπουδαίο μας μουσουργό και Έλληνα. Πάντως επειδή έχω την τεράστια χαρά και τιμή να τον συναντώ συχνά και να συζητούμε ώρες είναι πολύ χαρούμενος έως ενθουσιασμένος με το σύγχρονο ανέβασμα.

Οι συντελεστές της παράστασης είναι ηθοποιοί και τραγουδιστές. Περιγράψτε μας το είδος της παράστασης.

Είναι μουσικοθεατρική παράσταση όπου κυριαρχεί μεν η μουσική, αλλά η δράση των ηθοποιών και των χορευτών δε είναι καθοριστική.
Η παράσταση θα ανέβει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Εχετε και σχέδια για περιοδεία;
Η παράσταση θα ανέβει στο Μέγαρο στην Αθήνα από 17 έως 30 Ιανουαρίου, μετά θα ανηφορίσει στο Μέγαρο Θεσσαλονίκης 5 έως 9 Φεβρουαρίου και μετά θα ολοκληρώσει τον πρώτο κύκλο της στην Κρήτη από 22 εως 24 Φεβρουαρίου στο θέατρο «Αστόρια» στο Ηράκλειο. Σκέψεις για Κύπρο υπάρχουν για το καλοκαίρι και πιθανολογώ πως η παράσταση θα κλείσει οριστικά στο Ηρώδειο.