Πώς θα γίνουν τα Εξάρχεια, Μονμάρτη

Τη μετατροπή των Εξαρχείων σε «πρότυπη γειτονιά» σχεδιάζουν από κοινού η κυβέρνηση και η νέα δημοτική αρχή της πρωτεύουσας που αναλαμβάνει καθήκοντα από την 1η Σεπτεμβρίου, δρομολογώντας ένα σύνολο παρεμβάσεων και πολιτικών για την ανάπλαση και ανασυγκρότηση όλης της ευρύτερης περιοχής του κέντρου της Αθήνας.

Οπως υπογραμμίστηκε στην πρώτη συνάντηση που είχαν την περασμένη Πέμπτη αρμόδια κυβερνητικά στελέχη με τον εκλεγμένο δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, πρόκειται για ένα σχέδιο αναζωογόνησης των Εξαρχείων με στόχο να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις και τα προβλήματα που εντοπίζονται στην εμβληματική γειτονιά της πρωτεύουσας και να αλλάξει ριζικά την εικόνα της περιοχής.

Τόσο τα κυβερνητικά στελέχη όσο και ο νέος δήμαρχος δεσμεύτηκαν σε ένα πλαίσιο σταθερής μεταξύ τους συνεργασίας για την υλοποίηση ενός πενταετούς πλάνου με όλες τις απαραίτητες ενέργειες που θα αποκαταστήσουν σταδιακά την εύρυθμη λειτουργία της πόλης και θα βελτιώσουν την καθημερινότητα των πολιτών.

Ολα αυτά συμφωνήθηκε να προχωρήσουν «με γνώμονα τις ανάγκες των κατοίκων, των επαγγελματιών και όσων δραστηριοποιούνται εκεί, η συμμετοχή των οποίων σε μια ανοιχτή διαδικασία συμμετοχικής διαβούλευσης είναι αναγκαία προϋπόθεση για την ευόδωση των στόχων της κοινής προσπάθειας».

Μπορεί τα Εξάρχεια να είναι μία από τις συνολικά 129 γειτονιές που απαρτίζουν το πολεοδομικό συγκρότημα της πρωτεύουσας, πλην όμως κυβέρνηση και δήμος αναγνωρίζοντας τις ιστορικές και άλλες ιδιαιτερότητες της περιοχής συνομολόγησαν τη διάθεσή τους να τη μετατρέψουν στο μοντέλο της «πρότυπης γειτονιάς» σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, όπως πρέπει να είναι η Αθήνα.

Η γειτονιά των Εξαρχείων αποτελείται από μια έκταση 280 στρεμμάτων και με βάση τις καταγραφές που έχουν γίνει στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν 179 διατηρητέα κτίρια. Λειτουργούν τέσσερα δημοτικά σχολεία, δύο βρεφονηπιακοί σταθμοί, 53 εκδοτικοί οίκοι, τέσσερις γκαλερί, τρεις κινηματόγραφοι και μία τράπεζα. Δύο ξενοδοχεία που υπήρχαν στην περιοχή έχουν κλείσει, φαινόμενο που συναντάται και στις όμορες γειτονιές στις οποίες βρίσκονται άλλα 19 κλειστά ξενοδοχεία. Στα Εξάρχεια υπάρχουν 15 καταλήψεις κτιρίων από τις συνολικά 23 στην ευρύτερη περιοχή, με τις 12 να αφορούν κατάληψη για φιλοξενία προσφύγων και στις υπόλοιπες 11 να διαμένουν διάφορες ομάδες ατόμων.

Στο σχέδιο δράσης που τέθηκε επί τάπητος στην πρώτη συνάντηση κυβέρνησης και δήμου επισημαίνεται, καταρχήν, η ανάγκη διασφάλισης της λειτουργίας του κράτους δικαίου, «που κάθε άλλο παρά προφανής είναι», όπως διαπιστώθηκε από τους συμμετέχοντες. Ωστόσο, όπως υπογραμμίστηκε, το σχέδιο για τα Εξάρχεια δεν μπορεί να αφορά μόνο την αποκατάσταση της τάξης και την εφαρμογή του νόμου «που είναι ζητήματα κρίσιμα για την περιοχή». «Αφορά περισσότερο ένα σύνολο πολιτικών για την ανάπλαση και την ανασυγκρότηση της περιοχής», ειπώθηκε. Είναι, τονίστηκε, «ένα σχέδιο που επιχειρεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα και τις προκλήσεις της περιοχής, να απαντήσει στις ανάγκες των κατοίκων, των ιδιοκτητών, των επιχειρηματιών και των επαγγελματιών και να αναδείξει νέες προοπτικές για την περιοχή των Εξαρχείων, μακριά από τη σημερινή εικόνα».

Δείτε τον χάρτη σε μεγαλύτερη ανάλυση εδώ

Παρεμβάσεις άμεσης εφαρμογής

Το σχέδιο δράσης για τα Εξάρχεια, το οποίο έχει στη διάθεσή του το «ΘΕΜΑ», περιλαμβάνει παρεμβάσεις τόσο για άμεση εφαρμογή όσο και παρεμβάσεις με μικρό ή και μεγαλύτερο (μακροπρόθεσμες) χρόνο υλοποίησης.

Στις παρεμβάσεις άμεσης εφαρμογής προβλέπεται η ενεργοποίηση και δράση ομάδας από στελέχη διαφόρων υπηρεσιών του δήμου, έχοντας ως αποστολή σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να επαναφέρουν τη στοιχειώδη αστική λειτουργικότητα της περιοχής των Εξαρχείων.

Πρόκειται για ομάδα 50 στελεχών από τους τομείς Καθαριότητας, Πρασίνου, Ηλεκτροφωτισμού, Υγείας και Δημοτικής Αστυνομίας, η οποία θα προχωρήσει σε δράσεις που μπορεί να ολοκληρωθούν εντός δεκαπενθημέρου και χωρίς επιπλέον κόστος, και θα αφορά:

- Βελτίωση της καθαριότητας της περιοχής και την αποκατάσταση των τοίχων από τα γκραφίτι.

- Αποκατάσταση της λειτουργίας του δημοτικού φωτισμού σε όλες τις συνοικίες της περιοχής.

- Αποκατάσταση φθορών σε κοινόχρηστους χώρους και δημοτικές φυτεύσεις.

- Σφράγισμα κτιρίων που απελευθερώνονται από καταλήψεις και απομάκρυνση κάθε δραστηριότητας παρεμπορίου.

- Διασφάλιση τη δημόσιας υγείας, ιδίως σε περιπτώσεις καταλήψεων κτιρίων.

Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, επίσης, προβλέπεται να προωθηθούν παρεμβάσεις για τη βελτίωση της καθημερινότητας των κατοίκων, των επαγγελματιών και των επισκεπτών. Στελέχη του δήμου από τους τομείς των Τεχνικών Εργων, του Πρασίνου, του Οικονομικού, των Κοινωνικών Υπηρεσιών, της Αναπτυξιακής Εταιρείας, του ΟΠΑΝΔΑ κ.ά. θα επιφορτιστούν με την υλοποίηση των έργων που θα επαναφέρουν την κανονικότητα στην περιοχή. Εργα αυτού του είδους που μπορεί να ολοκληρωθούν μέσα σε τρεις μήνες και να έχουν εκτιμώμενο κόστος περίπου 1,3 εκατ. ευρώ είναι:

- Δημιουργία οργάνου διαχείρισης των προβλημάτων και δράσεων της περιοχής και ορισμός ειδικού εντεταλμένου συμβούλου Εξαρχείων. Προτείνεται να εφαρμοστεί μοντέλο διαχείρισης ανάλογο με αυτό του ιστορικού τριγώνου.

- Εφαρμογή μοντέλου συμμετοχικής διαδικασίας το οποίο θα εμπλέκει τους κατοίκους της περιοχής στη λήψη αποφάσεων και τον σχεδιασμό έργων και δράσεων.

- Δράση για ανοιχτά σχολεία στα τέσσερα της περιοχής ώστε από εκεί να ξεκινήσει η επαναφορά στη συνήθη αστική λειτουργία της περιοχής. Η δράση εμπλέκει εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές, ενώ οι σχολικές αυλές θα φιλοξενούν δημιουργικές ασχολίες, αθλητικές δραστηριότητες και παιχνίδια, καθώς και εκπαιδευτικές δραστηριότητες (απογεύματα, Σαββατοκύριακα).

- Προγραμματισμός πολιτιστικών εκδηλώσεων στην πλατεία Εξαρχείων, στα σχολεία και σε κοινόχρηστους χώρους. 

- Αμεση μείωση των δημοτικών τελών και εξορθολογισμός του ΤΑΠ για τις επιχειρήσεις της περιοχής, με στόχο την επανεκκίνηση της τοπικής αγοράς. 

- Μικρής κλίμακας έργα σε πεζόδρομους και πεζοδρόμια για τη βελτίωση της λειτουργικότητάς τους, τη δημιουργία περισσότερου πρασίνου, ενδεικτικά στις οδούς Νοταρά και Θεμιστοκλέους.

Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα προβλέπονται παρεμβάσεις με αντίκτυπο στη λειτουργικότητα και την καθημερινότητας της περιοχής, που θα επηρεάσουν θετικά την τοπική οικονομία, την κίνηση και την εικόνα της περιοχής. Περιλαμβάνονται έργα, με εκτιμώμενο κόστος περί τα 7,9 εκατ. ευρώ και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης έως 18 μήνες, όπως:

- Ανάπλαση του λόφου του Στρέφη «ώστε να ενταχθεί λειτουργικά και αισθητικά στην καθημερινότητα των κατοίκων της περιοχής». Σε πρώτη φάση, με τη διάθεση κονδυλίων της τάξης των 1,65 εκατ. ευρώ σχεδιάζεται αποκατάσταση των τοπικών υποδομών (παιδική χαρά, περίπτερο), ενίσχυση του ηλεκτροφωτισμού, δημιουργία μικρών μονοπατιών για τους περιπατητές, παρεμβάσεις στο σύστημα απομάκρυνσης όμβριων υδάτων και την άρδευση, αποκατάσταση των υφιστάμενων φυτεύσεων και προσθήκη νέων και, τέλος, δημιουργία υποδομής πυροπροστασίας (κρουνοί και πιθανόν και μικρό αντλιοστάσιο).

- Παράδοση στην πόλη των θεσμοθετημένων πεζοδρόμων της Κουντουριώτη, τμήματα της Βαλτετσίου, με προϋπολογιζόμενο κόστος 400.000 ευρώ.

- Απόδοση στον δήμο της χρήσης του πάρκου της Ναυαρίνου, σε συνεννόηση με το ΤΕΕ, και αναδιαμόρφωσή του με χώρους αστικού πρασίνου και παιδική χαρά, με προϋπολογιζόμενο κόστος 150.000 ευρώ.

- Ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας και κίνητρα για την εγκατάσταση νέων επιχειρήσεων στην περιοχή μέσω πόρων του ΠΕΠ Αττικής που διαχειρίζεται ο Δήμος Αθηναίων. Πρόκειται για οικονομική στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που με μεγάλο κόπο κατάφεραν να σταθούν όρθιες όλη αυτή τη δύσκολη περίοδο. Η ενίσχυση θα μπορεί να ανέλθει έως τις 200.000 ευρώ επιλέξιμων δαπανών ανά επιχείρηση, με 100% χρηματοδότηση από κοινοτικούς πόρους.

- Κίνητρα εγκατάστασης νέων επιχειρήσεων στα Εξάρχεια ώστε να ενισχυθεί και να εμπλουτιστεί το τοπικό οικονομικό οικοσύστημα, με ειδική στόχευση σε τομείς της δημιουργικής βιομηχανίας, του τουρισμού, των εκδόσεων, των τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, με προϋπολογιζόμενο κόστος 5 εκατ. ευρώ.

- Παροχή κινήτρων για την ανακαίνιση και εκ νέου χρήση ή/και αξιοποίηση του γερασμένου κτιριακού αποθέματος και των διατηρητέων κτιρίων της περιοχής, με τη χρήση και των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΤΕπ (π.χ. πρόγραμμα για ανάπλαση των προσόψεων των κτιρίων), ώστε να ενισχυθεί και να εμπλουτιστεί το ιστορικό και τοπικό αναπτυξιακό αποτύπωμα της περιοχής. 

- Αντικατάσταση των μέσων προσωρινής αποθήκευσης των απορριμμάτων με κάδους βυθιζόμενους και διερεύνηση της χρήσης ειδικής κάρτας δημότη ή/και σχεδιασμός ειδικών προγραμμάτων συλλογής με ραντεβού.

Μετρό σε ορίζοντα 5ετίας

Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα που εκτιμάται ότι θα κυμανθεί μεταξύ δύο και πέντε ετών σχεδιάζονται παρεμβάσεις οι οποίες αναμένεται να αλλάξουν ριζικά την εικόνα της περιοχής των Εξαρχείων αλλά και να δημιουργήσουν νέες προοπτικές και νέες αναπτυξιακές ευκαιρίες στην περιοχή. Περιλαμβάνονται δράσεις όπως:

- Η ενοποίηση του Αρχαιολογικού Μουσείου και του ιστορικού κτιρίου του ΕΜΠ σε μια ενιαία λειτουργική ενότητα με διατήρηση μέρους της εκπαιδευτικής του αποστολής σε σχέση με τη λειτουργία της Σχολής Αρχιτεκτόνων. Η παρέμβαση αυτή ιεραρχείται στις υψηλές προτεραιότητες της κυβέρνησης και απαιτεί τη στενή συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων μερών. 

- Η έναρξη λειτουργίας του σταθμού του μετρό στα Εξάρχεια, στο πλαίσιο ανάπτυξης της Γραμμής 4 (από το Αλσος Βεΐκου έως το Γουδί), η οποία θα συνδυαστεί με ολοκληρωμένες πράσινες διαδρομές και με νέες πεζοδρομήσεις.

- Η εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου σχετικά με τα εγκαταλειμμένα ακίνητα, με τη δημιουργία κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων και κινήτρων, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Στον σχεδιασμό του δήμου συμπεριλαμβάνεται η ανάπτυξη δανειακού προϊόντος που θα χρηματοδοτεί τους ιδιοκτήτες των άδειων και εγκαταλειμμένων κτιρίων για να πραγματοποιήσουν παρεμβάσεις ανάπλασης και αξιοποίησης, οι οποίοι και θα το αποπληρώνουν στον δήμο μέσω της καταβολής δημοτικών τελών για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Σχέδιο Δράσης

- Εντός δεκαπενθημέρου, ομάδα 50 στελεχών από νευραλγικούς τομείς αναλαμβάνει δράση (χωρίς κόστος) για την ασφάλεια, την καθαριότητα, την πλήρη ηλεκτροδότηση, την πάταξη του παρεμπορίου και την απομάκρυνση των καταληψιών με το σφράγισμα των κτιρίων και τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας

-Εντός τριμήνου ξεκινούν κοινωνικά έργα ύψους 1,3 εκατ. ευρώ που αφορούν στην οργάνωση και τη διαχείριση των προβλημάτων με συμμετοχική διαδικασία, ανοιχτά σχολεία και δενδροφύτευση σε πεζοδρόμους

-Εντός 18μήνου, προβλέπονται έργα ύψους 7,9 εκατ. ευρώ για την ανάπλαση του λόφου του Στρέφη, με νέους χώρους πρασίνου και παιδικές χαρές, ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας, κίνητρα για νέες επιχειρήσεις και για αξιοποίηση των διατηρητέων

- Εντός πενταετίας υλοποιείται η σύνδεση με το Αρχαιολογικό Μουσείο και την ενοποίησή του με το κτίριο του Πολυτεχνείου, η λειτουργία του σταθμού μετρό και το θεσμικό πλαίσιο για δανειοδότηση για αξιοποίηση των εγκαταλειμμένων κτιρίων