«Όχι ελεύθερες απολύσεις, αλλά έγκαιρη πρόβλεψή τους»…

Ο κ. Κουκιάδης σε συνέντευξη του στο protothema.gr μιλά για δυσπιστία των συνδικάτων στην ενσωμάτωση μέτρων που να εγγυώνται την ασφάλεια απέναντι στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης, μιλά για έλλειμμα του πολιτικού συστήματος στη χώρα ως προς την αντιμετώπιση σύνθετων μέτρων για την αύξηση της απασχόλησης και την προστασία των εργαζομένων, ενώ τονίζει ότι στόχος της επιτροπής δεν ήταν η προώθηση ευέλικτων σχέσεων εργασίας, αλλά η αναζήτηση λύσεων για μια αποτελεσματική αγορά εργασίας, που θα ενσωματώνει την έννοια της προστασίας.

Ερώτηση:  Ποιος ήταν ο ρόλος της Eπιτροπής;

Απάντηση: Η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων που είχε συγκροτηθεί με Απόφαση του Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας τον Μάρτιο του 2007 έχει ως στόχο να απαντήσει στα δεκαεννέα και πλέον ερωτήματα που έθεσε η Πράσινη Βίβλος, στο πλαίσιο της προώθησης της πολιτικής συνδυασμού ευελιξίας με ασφάλεια. Αντίστοιχες επιτροπές συγκροτήθηκαν σε όλες τις χώρες και είναι προφανές ότι η κάθε εθνική επιτροπή θα έπρεπε να δώσει απαντήσεις με βάση τις ιδιαιτερότητες της εθνικής αγοράς εργασίας, αξιολογώντας και τις βέλτιστες πρακτικές από τις άλλες χώρες.
Το πρωταρχικό ερώτημα το οποίο πρέπει να απαντηθεί είναι εάν τελικά η έννοια της ασφάλειας είναι συμβατή με την έννοια της ευελιξίας ή είναι αντιφατική. Η απάντηση που δίνει η Επιτροπή είναι ότι είναι όντως αντιφατική σε μια δεδομένη αντίληψη για την ευελιξία, αυτή που προτάσσει ο νεοφιλελευθερισμός, που ταυτίζει την ευελιξία με την εγκατάλειψη κανόνων εργασίας και την παράδοση του μισθωτού στους νόμους της αγοράς. Το μοντέλο όμως αυτό ήδη έδειξε τα όριά του, καθώς και σημαίνοντες διεθνείς οικονομικοί φορείς ομολογούν την διεύρυνση των ανισοτήτων και την αύξηση της φτώχειας.

Ερώτηση: Η κριτική που δεχθήκατε μιλά ότι η βάση των προτάσεων της επιτροπής κινείται στο νεοφιλελεύθερο πεδίο;

Απάντηση: Τα συνδικάτα δυσπιστούν στη δυνατότητα ενσωμάτωσης της ασφάλειας των εργαζομένων στις ευέλικτες σχέσεις, και αυτό μέχρι ενός σημείου είναι εύλογο. Όμως οι πρακτικές άλλων χωρών, τις οποίες καταγράφει η Έκθεση, δείχνουν ότι με ορισμένες προϋποθέσεις μπορούμε να ελπίζουμε στην επανενεργοποίηση του κοινωνικού κράτους και στην επανεύρεση της χαμένης ασφάλειας για τον κόσμο της εργασίας. Αυτή τη γραμμή ακολουθεί και η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας. Αυτό προϋποθέτει μία αποστασιοποίηση από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος και αναζήτηση νέων δικαιωμάτων, νέων τρόπων διεκδικήσεων, προσαρμοσμένων στις νέες δομές του παραγωγικού συστήματος.

Με αφετηρία την κατεύθυνση αυτή, η Επιτροπή μας προσπαθεί να δώσει απαντήσεις για την αντιμετώπιση της παθογένειας της ελληνικής αγοράς εργασίας. Τα κύρια προβλήματα που τη χαρακτηρίζουν είναι, πέρα από τον αυξημένο αριθμό ανεργίας, η μεγάλη καθυστέρηση εισόδου των νέων στην αγορά εργασίας, νέων ηλικίας 20 έως 30 ετών, η μικρή απασχόληση των ηλικιωμένων 45 ετών και άνω, η μη ελκυστικότητα της αγοράς εργασίας για όσους θέλουν να συνδυάσουν επαγγελματικό με οικογενειακό βίο, η σταδιακή αύξηση της αδήλωτης εργασίας, η έλλειψη αποτελεσματικής μέριμνας για την επανένταξη των νέων στην αγορά εργασίας. Η Επιτροπή κρίνει ότι εάν δεν προωθηθεί προηγουμένως μία αποτελεσματική πολιτική αύξησης του ενεργού πληθυσμού, οποιαδήποτε προσπάθεια μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.

Σε αντίθεση λοιπόν με τα όσα έχουν διαρρεύσει, έργο της Επιτροπής δεν ήταν η προώθηση ευέλικτων σχέσεων εργασίας, αλλά η αναζήτηση λύσεων για μια αποτελεσματική αγορά εργασίας, που θα ενσωματώνει την έννοια της προστασίας της εργασίας. Θεωρεί δε ότι οι λύσεις αυτές δεν μπορεί να προέλθουν από επιλογές της Κυβέρνησης, της οποίας ο ρόλος πρέπει να είναι επικουρικός, αλλά από ευρύτερες διαπραγματεύσεις, όπως με επιτυχία έγινε και σε άλλες χώρες. Θεωρεί ακόμη ότι αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις είναι ιδιαίτερα δυσχερείς στην Ελλάδα, όσο δεν αντιμετωπίζεται το μεγάλο έλλειμμα του ελληνικού πολιτικού συστήματος, που είναι η αδυναμία λήψης συντονισμένων μέτρων.

 Ερώτηση: Ποια μοντέλα εξέτασε η επιτροπή;

Απάντηση: Τα πετυχημένα παραδείγματα αντιμετώπισης της αγοράς εργασίας από την Φινλανδία, Δανία, Ολλανδία, Σουηδία δείχνουν ότι για να έχουμε θετικά αποτελέσματα πρέπει να συνδυαστούν από κοινού πολιτικές διαχείρισης ηλικιών, εκπαίδευσης, δια βίου μάθησης, υγιεινής και ασφάλειας, συγκερασμού επαγγελματικού και οικογενειακού βίου, ασφαλιστικής νομοθεσίας. Έχει για παράδειγμα διαπιστωθεί ότι η κινητικότητα, που αποτελεί μια καινοτόμο ιδέα της σύγχρονης πολιτικής απασχόλησης, είναι αδύνατο να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, από τη στιγμή που το σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων με τις ρυθμίσεις του την αποθαρρύνει.

Στο θέμα των απολύσεων διαπιστώνεται η ανάγκη σειράς μεταρρυθμίσεων, καμία όμως από αυτές δεν έχει ως στόχο τη μείωση των αποζημιώσεων ή την λεγόμενη απελευθέρωση απολύσεων. Αυτό που προτείνει η Επιτροπή είναι ότι θα πρέπει να σταματήσει η υποκρισία που καλύπτεται πίσω από το δήθεν περιορισμό των απολύσεων και να σχεδιαστεί μια πολιτική έγκαιρης πρόβλεψης των απολύσεων, συντονισμένων μέτρων από την πολιτεία, τις επιχειρήσεις και τα συνδικάτα για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.

Το παράδειγμα της κλωστοϋφαντουργίας Νάουσας, όπου εσπευσμένα τελευταία στιγμή έσπευδε η Κυβέρνηση να βρει λύσεις, ενόψει και της κινητοποιήσεως του τοπικού πληθυσμού, δείχνει το μεγάλο έλλειμμα της ελληνικής κοινωνικής πολιτικής στην αντιμετώπιση των κοινωνικών συνεπειών από τις αναδιαρθρώσεις του κεφαλαίου.

Η Επιτροπή καταγράφει τις αλλαγές που έγιναν την τελευταία δεκαετία στην εργατική νομοθεσία με τα θετικά και αρνητικά τους αποτελέσματα. Συγχρόνως εντοπίζει τις περιπτώσεις ελλιπούς προστασίας των εργαζομένων. Για να αναφέρω ένα παράδειγμα, αυτό της προσωρινής απασχόλησης, γνωστής ως ενοικίασης των εργαζομένων, η ελληνική νομοθεσία αποφεύγει να εξομοιώσει ως προς όλα τα δικαιώματα τον προσωρινώς απασχολούμενο με τα δικαιώματα του κανονικώς απασχολούμενου στην επιχείρηση του έμμεσου εργοδότη, επιτρέπει την προσωρινή απασχόληση και για την κάλυψη πάγιων αναγκών, γεγονός που μακροχρονίως οδηγεί στην υποκατάσταση της σταθεράς απασχόλησης από την προσωρινή απασχόληση, δεν προβλέπει τον συνυπολογισμό των προσωρινώς απασχολούμενων στο τακτικό προσωπικό για την άσκηση των συλλογικών δικαιωμάτων.

Η λήψη αντίστοιχων μέτρων συνιστά ένα καλό παράδειγμα, που δείχνει το πώς είναι δυνατόν να επανενταχθεί η έννοια της ασφάλειας στις ελαστικές σχέσεις. Προσωπική μου άποψη, και νομίζω ότι έστω και καθυστερημένα θα επικρατήσει, είναι ότι τη μάχη για μια σύγχρονη, αποτελεσματική και δίκαιη κοινωνία θα χάσουν όσοι αρνούνται να αντιμετωπίσουν με καινούριους όρους τα νέα δεδομένα της αγοράς εργασίας.