Τα 25 νησιά που θέλουν οι Τούρκοι

Από 16 έως 25 κυμαίνεται ο αριθμός των νησιών, νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο Πέλαγος και γύρω από την Κρήτη στα οποία η Τουρκία αμφισβητεί ευθέως την ελληνική κυριαρχία, βάζοντας στο στόχαστρο συνολικά 152 (!) -από τη Ζουράφα, ανατολικά της Σαμοθράκης, έως τη Γαύδο στο Λιβυκό Πέλαγος. Δεν είναι τυχαίο ότι όλο και πιο συχνά γίνεται λόγος για την απόρρητη λίστα EGAYDAAK, η οποία ουσιαστικά αντικατοπτρίζει τις τουρκικές επιδιώξεις να βάψει «γκρίζο» το Αιγαίο- και όχι μόνο. Στο ίδιο πλαίσιο, τα «γκρίζα» έως πρότινος Ιμια αποτελούν πλέον, σύμφωνα με τους προκλητικούς ισχυρισμούς του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, τουρκικό έδαφος. 

EGAYDAAK είναι το αρκτικόλεξο της φράσης Egemenligi Anlasmalarla Yunanistan’a Devredilmemis Ada Adacιkve Kayalιklar», δηλαδή «νησιά, νησίδες και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα δεν παραχωρήθηκε στην Ελλάδα» με διεθνείς συμφωνίες και συνθήκες, όπως ισχυρίζονται οι Τούρκοι. Πρόκειται για μικρά νησιωτικά συμπλέγματα στο κεντρικό και νότιο Αιγαίο καθώς και για νησιά και νησίδες γύρω από την Κρήτη, ανάμεσά τους και η Γαύδος. Ο συνολικός τους αριθμός αγγίζει τα 152. 

Η μακροσκελής λίστα EGAYDAAK συντάχθηκε το 1996, χρονιά που επίσημα η Τουρκία, στο πλαίσιο αναθεωρητισμού στο Αιγαίο- έθεσε για πρώτη φορά επίσημα ζήτημα «γκρίζων ζωνών», προκαλώντας θερμό επεισόδιο στις βραχονησίδες Ιμια ανατολικά της Καλύμνου. «Συναντάμε το περιβόητο αρκτικόλεξο EGAYDAAK το 1996 μέσω ενός εγχειριδίου που εκδόθηκε από τις Ακαδημίες Πολέμου της Τουρκίας. Από τότε ο όρος αυτός επανέρχεται στην επικαιρότητα σε τακτά χρονικά διαστήματα», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο ταξίαρχος ε.α. και γεωστρατηγικός αναλυτής Χρήστος Μηνάγιας, συγγραφέας του βιβλίου «Απόρρητος Φάκελος Τουρκία - Η Εθνική Στρατηγική της Τουρκίας» (εκδόσεις Κάδμος), όπου ασχολείται διεξοδικά με τις τουρκικές διεκδικήσεις στις ελληνικές θάλασσες. 

Στην εθνικιστική περιδίνηση που έχει περιπέσει η Τουρκία, με ευθύνη του Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος προσπαθεί να κερδίσει την υποστήριξη των εθνικιστών για να τροποποιήσει το τουρκικό Σύνταγμα και να καταστεί απόλυτος σουλτάνος, τα υποτιθέμενα κατεχόμενα -από την Ελλάδα- νησιά είναι προσφιλές θέμα δημόσιας αντιπαράθεσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση. Εκεί μάλλον που δεν φαίνεται να συμφωνούν οι δύο πλευρές είναι στον αριθμό. Στις πρόσφατες προκλητικές του δηλώσεις, ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κατηγόρησε τον Ερντογάν για «ξεπούλημα» 18 νησιών στην Ελλάδα, αν και τον περασμένο Σεπτέμβριο ο ίδιος έκανε λόγο για 16. Το 2013, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου είχε παρουσιάσει στην τουρκική Βουλή λίστα με 25 νησιά, αμφισβητώντας ευθέως για πρώτη φορά δημοσίως την ελληνική κυριαρχία σε αυτά. Ο ίδιος είχε κάνει αναφορά και στη λίστα EGAYDAAK.

Τα νησιά, οι νησίδες και οι βραχονησίδες που περιέχονται στις λίστες-«λάστιχο» των Τούρκων αξιωματούχων είναι: Φούρνοι, Θύμαινα, Οινούσσες (Βόρειο Αιγαίο), Αγαθονήσι, Αρκιοί, Φαρμακονήσι, Καλόλιμνος, Πλάτη, Γυαλί, Κίναρος, Σύρνα (Νότιο Αιγαίο), Διονυσάδες, Δία, Κουφονήσι, Γαϊδουρονήσι, Γαύδος (Κρητικό Πέλαγος). Στη λίστα των 16 νησιών και νησίδων προστίθενται κατά καιρούς ακόμη εννέα: Ζουράφα, Αντίψαρα (Βόρειο Αιγαίο), Καλόγερος (Κεντρικό Αιγαίο), Λέβιθα, Γλάρος, Περγούσα, Κανδελιούσα, Μικρός και Μεγάλος Αδελφός, Μικρό και Μεγάλο Σοφράνο (Νότιο Αιγαίο). Δεν είναι τυχαίο ότι στη δεύτερη εκδοχή των τουρκικών ενστάσεων για το καθεστώς αυτών των νησιών, νησίδων και βραχονησίδων, περιλαμβάνονται και βραχονησίδες-κλειδιά, όπως η Ζουράφα στο Θρακικό Πέλαγος ανατολικά της Σαμοθράκης και οι Καλόγεροι Β.Α. της Ανδρου, τεράστιας εθνικής σημασίας, αντιστρόφως ανάλογης με το μέγεθός τους.

Να σημειωθεί επίσης ότι τα μεγαλύτερα από τα 152 νησιά κατοικούνται, όπως οι Οινούσσες, οι Φούρνοι, η Θύμαινα, το Αγαθονήσι, οι Αρκιοί, η Γαύδος κ.ά. 

Στο στόχαστρο δεν είναι μόνο τα 16, 18 ή 25 νησιά και νησίδες, τα περισσότερα από τα οποία είναι μέρος μικρών νησιωτικών συμπλεγμάτων, αλλά και τα 152 που συμπεριλαμβάνονται στη λίστα EGAYDAAK, η οποία τείνει να καταστεί «δόγμα» της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. 

Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, άλλωστε, στο Αιγαίο Πέλαγος «υπάρχει μια σειρά από αλληλένδετα προβλήματα, κάτι που αποτελεί και πάγια γραμμή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής απέναντι στην κυριότητα ορισμένων νησίδων και βραχονησίδων και σε σύνδεση πως δεν υπάρχουν μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας θαλάσσια σύνορα που να έχουν καθοριστεί με διεθνή συμφωνία που να έχει ισχύ».

Τι υποστηρίζει, τι ισχύει, πού στοχεύει

Η Τουρκία υποστηρίζει ότι στη Συνθήκη της Λοζάνης (1923) με την οποία επικυρώθηκε η ελληνική κυριαρχία στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, τα οποία είχαν απελευθερωθεί κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο (1912-1913), όπως επίσης και στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων (1947), με την οποία η ηττημένη Ιταλία παραχώρησε στην Ελλάδα την κυριαρχία της Δωδεκανήσου, υπάρχουν νησιά, νησίδες και βραχονησίδες με αμφισβητούμενο καθεστώς αφού δεν αναφέρονται ονομαστικά στις συνθήκες αυτές. Οι τουρκικοί ισχυρισμοί ωστόσο απορρίπτονται από τις ίδιες τις συνθήκες, για τις οποίες μάλιστα το τελευταίο διάστημα ο πρόεδρος Ταγίπ Ερτογάν θέτει ευθέως ζήτημα αναθεώρησής τους. 

Σύμφωνα με το άρθρο 12 της Συνθήκης της Λοζάνης, «η Ελλάδα αποκτά την κυριαρχία όλων των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, εκτός της Ιμβρου, Τενέδου και Λαγoυσώv νήσων». Ενώ στο άρθρο 16 της ίδιας συνθήκης ρητά αναφέρεται ότι «η Τουρκία παραιτείται από οποιαδήποτε αξίωση από τα προαναφερθέντα νησιά και συνεπώς δεν επιτρέπεται καμία αμφισβήτηση από καvέvαν της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας επί των νήσων του Αιγαίου». 

Οσον αφορά τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων, η Ιταλία παραχώρησε στην Ελλάδα την κυριαρχία των νησιών Αστυπάλαια, Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος, Κάσος, Τήλος, Νίσυρος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Λειψοί, Σύμη, Κως και Καστελόριζο, καθώς και τις παρακείμενες σε αυτές νησίδες. Με την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων, η Ελλάδα έγινε το διάδοχο κράτος στις συμφωνίες που είχε υπογράψει η Ιταλία με την Τουρκία νωρίτερα, το 1932, και αφορούσαν τον καθορισμό της συνοριακής γραμμής των Δωδεκανήσων, που τότε ανήκαν στην Ιταλία, με την τουρκική επικράτεια.

Στρατηγικός αντικειμενικός σκοπός της Τουρκίας είναι η παραίτηση της χώρας μας από τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Οπως επισημαίνει ο κ. Μηνάγιας, προκειμένου να πετύχει αυτό τον στόχο η Αγκυρα «θα συνεχίσει την εμμονή στο "casus belli", προκειμένου αυτό να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα νομιμοποιήσεως μιας ενδεχόμενης τουρκικής επιθετικής ενέργειας, ενώ θα επιδιώξει να εξασφαλιστεί είτε η σύμφωνη γνώμη, είτε ο συμβιβασμός της διεθνούς κοινότητας, στην οποία θα δοθεί η εντύπωση του νομίμου των τουρκικών διεκδικήσεων στην περιοχή μας, ενώ επιδιώκει ανατροπή ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ των δύο χωρών, κάτι που ήδη επιχειρεί λόγω και της κρίσης στην Ελλάδα».

Αξίζει να σημειωθεί ότι τον περασμένο Αύγουστο ο πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας και θεωρητικός του «στρατηγικού βάθους», Αχμέτ Νταβούτογλου, επέλεξε για τις καλοκαιρινές του διακοπές το νησί Μαράθι, μεταξύ Πάτμου και Σάμου, το οποίο περιλαμβάνεται στη λίστα των 152 νησιών της λίστας EGAYDAAK. Το ίδιο είχε πράξει το καλοκαίρι του 2015 και ο σημερινός πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπιναλί Γιλντιρίμ, ο οποίος βρέθηκε με το ιδιωτικό του σκάφος στο νησί, αποδεχόμενος κάθε είδους τελωνειακό και αστυνομικό έλεγχο. Λόγω της επίσκεψης αυτής τότε, ο Γιλντιρίμ δέχτηκε φραστικές επιθέσεις από εθνικιστές στη χώρα του που τον κατηγόρησαν για... προδοσία, επειδή επέδειξε διαβατήριο για να πατήσει το πόδι του σε... τουρκικό έδαφος!