Κάθε Ελληνας και πιστωτική κάρτα

Γράφαμε την Παρασκευή ότι τα στοιχεία των τραπεζών και της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν πως δανειζόμαστε απλώς για να αγοράζουμε τα βασικά της καθημερινότητας, αφού τα καταναλωτικά δάνεια αυξάνονται αλλά η κατανάλωση πέφτει.

Αλλά τα νέα στοιχεία που φέρνει στη δημοσιότητα έρευνα της Τραπέζης της Ελλάδος για τα ελληνικά νοικοκυριά είναι ακόμη πιο ανησυχητικά. Αυτό γιατί, πλέον, πάνω από το 51% των νοικοκυριών εμφανίζεται να έχει πάρει κάποιο δάνειο, ενώ ήταν κάτω από 47% προ διετίας.

Αλλά και κυρίως γιατί αυξάνεται όλο και περισσότερο ο πανάκριβος δανεισμός των Ελλήνων μέσω πιστωτικών καρτών. Προ διετίας, το ποσοστό των νοικοκυριών που χρωστούσε σε πιστωτικές κάρτες ήταν ήδη μεγάλο, γύρω στο 54%, αλλά υπερβαίνει το 60% πλέον.

Και γιατί θεωρούμε ως ιδιαίτερα ανησυχητικό το συγκεκριμένο στοιχείο; Μα, γιατί, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, στο τέλος του 2007 το επιτόκιο στις πιστωτικές κάρτες ήταν στο 15,3% έναντι 8,4% στα καταναλωτικά δάνεια.

Μάλιστα, κάθε ελληνικό νοικοκυριό έχει ήδη φορτωμένη την πιστωτική του κάρτα με 3.284 ευρώ έναντι 3.047 ευρώ προ διετίας. Κι αυτό το υπόλοιπο θα αυξάνεται συνεχώς και λόγω της αυξανόμενης χρήσης των πιστωτικών καρτών και λόγω των υψηλών επιτοκίων με τα οποία χρεώνονται οι καταναλωτές, αλλά και γιατί όλο και περισσότεροι πολίτες δεν αποπληρώνουν εγκαίρως τις δανειακές τους υποχρεώσεις και, άρα, χρεώνονται με επιπλέον ποσά.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, πάντα με βάση την έρευνα της Τραπέζης της Ελλάδος, το 2007 άγγιζε το 17% το ποσοστό των νοικοκυριών που δεν πληρώνουν κανονικά τις δόσεις των δανείων, ενώ ήταν κάτω από 15% προ διετίας.

Ισως όμως το πλέον χαρακτηριστικό στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα να είναι άλλο: στο τέλος του 2007 σε κάθε τρία άτομα ηλικίας 20 ετών και άνω αντιστοιχούσαν δύο πιστωτικές κάρτες. Δηλαδή, σχεδόν κάθε ενήλικος Ελληνας έχει πλέον και μία πιστωτική κάρτα.

Στην έρευνα ακόμη επισημαίνεται ότι η επιβάρυνση των νοικοκυριών από δάνεια (τόκοι και χρεολύσια ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματός του) θα τείνει να αυξηθεί στο μέλλον και οπωσδήποτε θα επηρεάσει περισσότερο εκείνα τα νοικοκυριά που έχουν υπερδανειστεί ή έχουν σχετικώς χαμηλά εισοδήματα.

Εχει όμως τη σημασία του ότι στον δανεισμό προσφεύγουν πλέον όλο και περισσότερα νοικοκυριά με υψηλότερα εισοδηματικά χαρακτηριστικά. Το μερίδιο των νοικοκυριών του υψηλότερου εισοδηματικού κλιμακίου αυξάνεται σε 31,5% το 2007 από 25,1% το 2002.

Τα αναλυτικά στοιχεία

Από την έρευνα ελήφθησαν ολοκληρωμένες απαντήσεις από 3.135 νοικοκυριά, επομένως ο μέσος βαθμός ανταπόκρισης διαμορφώθηκε στο 52,3%, όσο περίπου και στην έρευνα του 2005 (52%).

Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας και τη σύγκρισή τους με εκείνα της έρευνας του 2005 προκύπτουν τα ακόλουθα βασικά συμπεράσματα όσον αφορά στον δανεισμό των νοικοκυριών:

1. Το ποσοστό των νοικοκυριών που δήλωσε ότι οφείλει κάποιο δάνειο παρουσιάζει σημαντική αύξηση σε σύγκριση με την έρευνα του 2005 (2007: 51,4%, 2005: 46,9%). Ωστόσο, παρά τη μεγάλη πιστωτική επέκταση προς τα νοικοκυριά κατά τα τελευταία έτη, ένας σημαντικός αριθμός νοικοκυριών (τα μισά σχεδόν νοικοκυριά - 48,6% κατά την έρευνα) δεν έχουν δανειακές υποχρεώσεις.

2. Η πιο διαδεδομένη κατηγορία δανείων είναι αυτή μέσω πιστωτικών καρτών, ακολουθούμενη από τα στεγαστικά δάνεια. Και στις δύο περιπτώσεις, το ποσοστό των υπόχρεων νοικοκυριών με δάνεια αυτού του είδους παρουσιάζεται αυξημένο (σε σχέση με το 2005), ιδίως αυτό για τις πιστωτικές κάρτες, όπου περίπου τα 2/3 όσων έχουν δανειστεί δηλώνουν πλέον οφειλές από κάρτες.

3. Το (μέσο) χρέος κατά νοικοκυριό αυξάνει με την αύξηση του εισοδήματος και της περιουσίας. Σε σύγκριση όμως με τις προηγούμενες έρευνες, η έρευνα του 2007 υποδηλώνει μια σημαντική μεταβολή στη δανειοδοτική πολιτική των τραπεζών, η οποία, στο πλαίσιο της πιο αποτελεσματικής διαχείρισης του πιστωτικού κινδύνου, δείχνει να συγκεντρώνεται περισσότερο τώρα από ό,τι στο παρελθόν στην προσέλκυση πελατείας από τα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια.

4. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των υπόχρεων νοικοκυριών (84%) ο λόγος των δόσεων για την εξυπηρέτηση των δανείων προς το εισόδημα διαμορφώνεται μέσα σε όρια που γενικά θεωρούνται αποδεκτά (δεν υπερβαίνει το 40%), παρά τη μικρή επιδείνωσή του σε σχέση με το 2005, η οποία συνδέεται άμεσα με την αύξηση των τραπεζικών επιτοκίων. Ωστόσο, για το 16% των νοικοκυριών το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων τους υπερβαίνει το 40% του εισοδήματός τους, το μερίδιό τους στο συνολικό χρέος των νοικοκυριών είναι σχετικά υψηλό (36,6%) και σε σημαντικό βαθμό αφορά σε μη ενυπόθηκα δάνεια. Το αποτέλεσμα αυτό υποδηλώνει ότι υπάρχουν για τις τράπεζες σημαντικά περιθώρια βελτίωσης στη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου. Παράλληλα, όμως, θα πρέπει και τα νοικοκυριά να σταθμίζουν προσεκτικά τις χρηματοοικονομικές τους ανάγκες στη βάση και των άλλων υποχρεώσεών τους, ώστε η κανονική εξυπηρέτηση των δανείων τους να ευρίσκεται μέσα στα όρια των δυνατοτήτων τους.