«Βόμβα» 3 δισ. από ακάλυπτες επιταγές

Το 27% των επιταγών που κατατέθηκαν στις τράπεζες μετά την τραπεζική αργία ήταν ακάλυπτες είτε γιατί οι εκδότες τους είχαν αποσύρει τα κεφάλαια από τους λογαριασμούς τους φοβούμενοι κούρεμα, είτε γιατί δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν προγραμματισμένες συναλλαγές. 

Την ωρολογιακή βόμβα που συγκροτούν οι συσσωρευμένες απλήρωτες επιταγές ύψους 2,5-3 δισ. καλούνται να απασφαλίσουν η αγορά και οι τράπεζες. Σαν να μην έφτανε το πλήθος των καθημερινών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, το βουνό των απλήρωτων επιταγών δημιουργεί έναν επιπλέον κίνδυνο, καθώς αποτελεί οικονομική νάρκη που απειλεί την ομαλή λειτουργία χιλιάδων επιχειρήσεων.

Λόγω της επιβολής των κεφαλαιακών ελέγχων, οι ακάλυπτες επιταγές δεν θα εμφανίζονται σε αρχεία δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που τηρούνται από τα πιστωτικά ιδρύματα ή από ειδικούς φορείς αν αποδεδειγμένα εξοφληθούν το αργότερο μέχρι την 30ή Σεπτεμβρίου 2015. Δηλαδή οι επιταγές που λήγουν στις 30/9/15 και παραμένουν απλήρωτες δεν μπαίνουν στη μαύρη λίστα του συστήματος «Τειρεσίας».

Το μέτρο υιοθετήθηκε για τη διευκόλυνση των επιχειρήσεων οι οποίες, εξαιτίας των περιορισμών που ισχύουν στη λειτουργία των τραπεζών, δεν μπορούν να ανταποκριθούν εγκαίρως στις οικονομικές τους υποχρεώσεις. Τέθηκε σε ισχύ από την πρώτη ημέρα της τραπεζικής αργίας και στη συνέχεια, μετά και από σχετική πρόταση της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών που κατέθεσε η κυρία Λούκα Κατσέλη, το μέτρο παρατάθηκε εκ νέου ως τις 30 Σεπτεμβρίου.

Σύμφωνα με το καθεστώς που ίσχυε ως τα capital controls, αν ο εκδότης μιας επιταγής δεν καλύψει το ποσό εντός οκτώ ημερών, τότε η επιταγή σφραγίζεται και εφόσον παραμένει απλήρωτη μετά από έναν μήνα, καταχωρείται στον «Τειρεσία». Την απόφαση παράτασης του μέτρου υπέγραψε ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και έχει δημοσιευτεί στο ΦΕΚ. Οταν εμφανίζεται σε ένα τραπεζικό κατάστημα μια απλήρωτη επιταγή, οι υπάλληλοι την αρχειοθετούν χωρίς να την αναγγείλουν, γράφοντας στα σχετικά έγγραφα ότι δεν καταχωρείται και επικαλούνται τον αριθμό της υπουργικής απόφασης και το σχετικό ΦΕΚ.

Σε κάθε τραπεζικό κατάστημα, καθημερινά δημιουργείται ένα όλο και μεγαλύτερο αρχείο απλήρωτων επιταγών.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 27% των επιταγών που κατατέθηκαν στις τράπεζες μετά την τραπεζική αργία ήταν ακάλυπτες είτε γιατί οι εκδότες τους είχαν αποσύρει τα κεφάλαια από τους λογαριασμούς τους φοβούμενοι κούρεμα, είτε γιατί δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν προγραμματισμένες συναλλαγές μέσω των οποίων θα κάλυπταν τις επιταγές.

Οι εκτιμήσεις που διατυπώνουν οι τραπεζίτες είναι ότι το σύνολο των επιταγών που παραμένει απλήρωτο στις τράπεζες και είναι προσωρινά καλυμμένο από τις επιπτώσεις λόγω των ευεργετικών διατάξεων της παραπάνω ρύθμισης αφορά ποσό της τάξης των 2,5-3 δισ. Οπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, ακόμη και μεγάλες, δυναμικές επιχειρήσεις που συγκαταλέγονται στα πρώτα ονόματα της αγοράς δεν πληρώνουν τις επιταγές τους. Προφανώς επειδή δεν κινδυνεύουν να υποστούν τις επιπτώσεις, αλλά και λόγω της ανασφάλειας που προκαλεί η γενικότερη αβεβαιότητα και ωθεί τους επιχειρηματίες να διατηρούν υψηλά επίπεδα ρευστότητας.

Σύμφωνα μάλιστα με ορισμένες πληροφορίες, ο κ. Τσακαλώτος ήταν ιδιαίτερα σκεπτικός όσον αφορά στην υιοθέτηση του συγκεκριμένου μέτρου, φοβούμενος ότι όσο μετακυλίεται το πρόβλημα τόσο θα μεγεθύνεται. Κατά τις ίδιες πηγές όμως, υποχώρησε λόγω του πιεστικού τρόπου που έθετε το θέμα η πρόεδρος της ΕΕΤ επικαλούμενη την έκταση και τη δυναμική του προβλήματος.

Πώς είναι δυνατόν συσσωρευμένες υποχρεώσεις τριών μηνών να πληρωθούν σε μία ημέρα; Το ερώτημα ανησυχεί ιδιαίτερα τραπεζίτες και επιχειρηματίες οι οποίοι δικαιολογημένα ανησυχούν για την 30ή Σεπτεμβρίου, φοβούμενοι ένα ντόμινο αλυσιδωτών αθετήσεων πληρωμών, οι οποίες θα παρασύρουν εξασθενημένες από την κρίση επιχειρήσεις, αλλά και υγιείς. Αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί, καθώς υπάρχει ακόμη ένα περιθώριο περίπου 40 ημερών ως την εκπνοή του μέτρου. Ωστόσο, μετά την προκήρυξη των εκλογών, το σενάριο που συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες είναι αυτό μιας νέας παράτασης.

Δεδομένου ότι οι αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών τοποθετούνται χρονικά στο τελευταίο δίμηνο του έτους, το πιθανότερο είναι πολιτεία και τράπεζες να επιδιώξουν να σπρώξουν το πρόβλημα προς το τέλος του έτους.

Δεν είναι εύκολο οι τράπεζες να προσελκύσουν ιδιωτικά κεφάλαια στις αυξήσεις τους με τους κεφαλαιακούς περιορισμούς σε ισχύ. Προς το τέλος του φθινοπώρου θα επιδιωχτεί η άρση των κεφαλαιακών ελέγχων. Αν παραταθεί το μέτρο της ασυλίας των απλήρωτων επιταγών για ακόμη έναν-δύο μήνες μετά την 30ή Σεπτεμβρίου, δεδομένης και της επιπλέον 30ήμερης προθεσμίας για να αναγγελθεί ο εκδότης της ακάλυπτης επιταγής στον «Τειρεσία», δημιουργείται η ελπίδα να έχουν διαμορφωθεί τότε συνθήκες πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας, οι οποίες θα επιτρέπουν στις εταιρείες να καλύψουν ευκολότερα τις υποχρεώσεις τους.Ολα αυτά βεβαίως υπό την προϋπόθεση ότι οι τράπεζες λειτουργούν όπως τις γνωρίζουμε σήμερα και ότι στο πλαίσιο της διαδικασίας ανακεφαλαιοποίησης δεν θα υπάρξουν εξελίξεις που θα δώσουν άλλη τροπή στα γεγονότα.