Ούτε τέλος Ιουνίου το 1,5 δισ. € στο ΔΝΤ αν δεν «κλειδώσει» η συμφωνία

Εικόνα πρώτη: Σάββατο 24 Ιανουαρίου, παραμονή εκλογών σε ταβέρνα της Πλάκας, δίπλα στο «Cafe Melina» στην οδό Λυσίου, ο Αλέξης Τσίπρας δηλώνει, υπό τύπον αστεϊσμού, ότι θα φορέσει γραβάτα όταν διαγραφεί το δημόσιο χρέος της χώρας, που προεκλογικά ήταν και η βασική θέση του ΣΥΡΙΖΑ.

■ Εικόνα δεύτερη: Παρασκευή 22 Μαΐου, τέσσερις μήνες μετά, στη Ρίγα της Λετονίας στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε., ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, υπό τύπον αστεϊσμού, προβάρει τη δική του γραβάτα στον λαιμό του Τσίπρα. Η ερμηνεία που δίνεται είναι ότι πάμε σε συμφωνία η οποία θα περιλαμβάνει και το χρέος - όχι τη διαγραφή του, αλλά την αναδιάρθρωσή του, όπως επιθυμεί η ελληνική πλευρά και πιέζει το ΔΝΤ.

■ Εικόνα τρίτη: Τετάρτη 3 Ιουνίου, Γιούνκερ και Τσίπρας συναντώνται στις Βρυξέλλες αργά το βράδυ. Ο πρόεδρος της Κομισιόν έχει εξουσιοδοτηθεί από τους Ολάντ, Μέρκελ, Ντράγκι και Λαγκάρντ να μεταφέρει στον Ελληνα πρωθυπουργό τις αποφάσεις που πήραν δύο μέρες πριν στο Βερολίνο. Διάθεση για αστεία δεν υπάρχει. Τα μαντάτα είναι κακά για την Ελλάδα. Στις προτάσεις των δανειστών όχι μόνο δεν υπάρχει αναφορά στο χρέος, αλλά σβήνουν κυριολεκτικά τις κόκκινες γραμμές της κυβέρνησης και κάνουν το περίφημο «mail Χαρδούβελη» να μοιάζει με προσκοπικό κείμενο-πρόσκληση για εκδρομή στο βουνό.
Καταπώς φαίνεται, ο Αλέξης Τσίπρας όχι μόνο θα αργήσει να φορέσει γραβάτα, αλλά οι εταίροι-δανειστές τον πιέζουν να φορέσει μαύρο λαιμοδέτη. Θα το δεχτεί ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ; «Οχι», λένε όσοι τον γνωρίζουν καλά και προσθέτουν: «Θα προτιμήσει να πάει σε εκλογές παρά να υποστεί αυτό τον εξευτελισμό».

Βεβαίως, όσοι το λένε παραβλέπουν ότι οι αντιπροτάσεις 47 σελίδων που κατέθεσε ο Αλέξης Τσίπρας είναι εξίσου καταθλιπτικές για τους βουλευτές, τα στελέχη και τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν πως ενδεχομένως είναι χειρότερες και από αυτές των δανειστών, αφού και υφεσιακά μέτρα περιλαμβάνουν και δεν δρομολογούν τη χώρα σε μια πορεία απεξάρτησης από τα μνημόνια και την εποπτεία των ξένων, όπως διακήρυττε ο Αλέξης Τσίπρας.

Η σημειολογία της γραβάτας: Καταπώς φαίνεται, ο Αλέξης Τσίπρας θα αργήσει να φορέσει γραβάτα «όταν θα διαγραφεί το δημόσιο χρέος», και παρά τις προσπάθειες Γιούνκερ να του την προβάρει

Και το κυριότερο, αφαιρούν από την κυβέρνηση τη δυνατότητα να προβάλλει το επιχείρημα ότι της επιβλήθηκαν και μπροστά στον κίνδυνο της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ αναγκάστηκε να τα δεχτεί.

Η αλήθεια είναι πως το επιχείρημα αυτό ο πρωθυπουργός το ήθελε προκειμένου να καταφέρει να πείσει την αριστερή πτέρυγα του κόμματός του, αλλά και τον κυβερνητικό του εταίρο, τους ΑΝ.ΕΛ. του Πάνου Καμμένου, να δώσουν τη συγκατάθεσή τους σε μια χαμηλής πτήσης και προσδοκιών συμφωνία, που όμως θα κρατάει τη χώρα ζωντανή και εντός του ευρώ και θα παραπέμπει στο φθινόπωρο τις συζητήσεις για την τελική λύση. Τώρα, και μετά τη δημοσιοποίηση του περιεχομένου των προτάσεων, αυτό το επιχείρημα το χάνει και καθιστά δύσκολη έως και ανέφικτη την προσπάθεια να επικυρωθεί από τη Βουλή μια έστω ενδιάμεση συμφωνία χωρίς να κινδυνεύσει η δεδηλωμένη, ενώ φέρνει σε πρώτο πλάνο τα σενάρια είτε των πρόωρων εκλογών είτε της συγκρότησης κυβερνήσεως εκτάκτου ανάγκης κάτι που ορισμένοι κύκλοι, μετά τις τελευταίες αρνητικές εξελίξεις, φαίνεται να προωθούν στο παρασκήνιο προκειμένου να αποφευχθεί μια εθνική τραγωδία.

Ανεξαρτήτως του τι τελικά θα γίνει, αν δηλαδή η χώρα θα οδηγηθεί σε εκλογές ή θα βρεθεί κάποιος πρόσκαιρος συμβιβασμός που θα σώζει κάπως τα προσχήματα για τον Τσίπρα ώστε να συνεχίσει μέχρι τον Σεπτέμβριο ελπίζοντας σε μια καλύτερη συμφωνία, το μόνο σίγουρο είναι πως η χώρα -μετά από σχεδόν πέντε μήνες διαπραγματεύσεων- κατέληξε να βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση από αυτή που ήταν πριν από τις εκλογές.

Σε πέντε μήνες χάθηκαν περίπου 50 δισ. ευρώ από τις τράπεζες, επιχειρήσεις καταστράφηκαν, η αγορά κυριολεκτικά στέγνωσε, η ύφεση επανέκαμψε, η δημοσιονομική τρύπα μεγάλωσε, τα ελλείμματα επανήλθαν, τα δημόσια ταμεία άδειασαν και τα λίγα χρήματα που έχουν απομείνει φτάνουν δεν φτάνουν να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις τον Ιούνιο και μετά τέρμα. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ζητώντας να καθυστερήσει η πληρωμή της δόσης προς το ΔΝΤ μπήκαμε και στον κατάλογο των υπερχρεωμένων χωρών, στην ίδια κατηγορία με τη Ζάμπια, με τη χρεοκοπία να ετοιμάζεται να κρούσει τη θύρα της χώρας στις 29 Ιουνίου εάν στις 22 μέρες που απομένουν δεν υπάρξει κάποιας μορφής συμφωνία που θα περιλαμβάνει οπωσδήποτε και την αναγκαία χρηματοδότηση για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις διεθνείς και εγχώριες ανάγκες της η χώρα. Εδώ ανοίγουμε μια παρένθεση για να πούμε πως η κυβέρνηση όχι μόνον ήταν έτοιμη να πληρώσει τη δόση των 300 εκατ. στο ΔΝΤ, αλλά είχε ετοιμαστεί και ο μηχανισμός πληρωμής.

Η Κριστίν Λαγκάρντ το γνώριζε και γι’ αυτό η έκπληξη άμα και οργή της ήταν μεγάλη όταν πληροφορήθηκε ότι η Ελλάδα αιτείται την ομαδοποίηση των δόσεων και την εξόφληση στο τέλος του μήνα. Την ίδια έκπληξη αισθάνθηκαν και πολλοί, διεθνείς και εγχώριοι, οικονομικοί παράγοντες όταν έμαθαν την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης - και τούτο επειδή, όπως λένε, «μπορεί νομικά και τεχνικά να προβλέπεται, όμως είναι πρωτοφανές για μια χώρα της Ευρωζώνης, ενώ πολιτικά και οικονομικά είναι σε βάρος της Ελλάδας αφού επιδεινώνει το κλίμα έλλειψης εμπιστοσύνης έναντί της, που είναι κεφαλαιώδους σημασίας τόσο για τις διαπραγματεύσεις όσο και στις διεθνείς σχέσεις και τις οικονομικές συναλλαγές».

Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι οι ημερομηνίες 28 Ιουνίου και 5 Ιουλίου για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες είχαν συζητηθεί την προηγούμενη εβδομάδα στο Μαξίμου σε κλειστό κύκλο συνεργατών του πρωθυπουργού, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα υπήρχε συμφωνία, η οποία δεν θα ήταν μεν η καλύτερη δυνατή, όμως δεν θα ήταν και αυτή που τελικά μετέφερε ο κ. Γιούνκερ στον πρωθυπουργό και οπωσδήποτε θα υπήρχε αναφορά για μελλοντική αναδιάρθρωση του χρέους. Τώρα, αυτό το ενδεχόμενο έχει «καεί» ή, τέλος πάντων, έχει αυξημένο βαθμό δυσκολίας να πραγματοποιηθεί, καθώς το σχέδιο που προτείνεται από τους δανειστές δεν είναι αυτό που ανέμενε ο πρωθυπουργός - γι’ αυτό και διαμαρτύρεται λέγοντας ότι είναι εκτός του πλαισίου που είχε συμφωνηθεί με Μέρκελ και Ολάντ.

Ο επιπλέον λόγος που δυσκολεύει το εκλογικό σενάριο είναι ότι μετά τη μετάθεση της πληρωμής των δόσεων στο ΔΝΤ για τις 29 Ιουνίου οι εκλογές θα πρέπει να γίνουν με κλειστές τις τράπεζες και με το capital control σε ισχύ, κάτι που δεν συμφέρει τα δύο κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝ.ΕΛ.) που συναπαρτίζουν την κυβέρνηση. Εκτός κι αν ο Αλέξης Τσίπρας, μην αντέχοντας να πιει το πικρό ποτήρι, αποφασίσει να πάει σε μετωπική σύγκρουση και ρήξη με την Ε.Ε., υιοθετώντας τις απόψεις ακραίων κύκλων που υπερθεματίζουν υπέρ της επιστροφής στη δραχμή. Ο ίδιος, αλλά και στενοί του συνεργάτες υποστηρίζουν πως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Αντιθέτως ελπίζουν πως τις αμέσως προσεχείς ημέρες θα υπάρξουν, με τη μεσολάβηση και των ΗΠΑ, αμοιβαίες υποχωρήσεις και το αργότερο ως τις 14 Ιουνίου - δηλαδή την παραμονή της συνεδρίασης του G7 - θα καταστεί δυνατή η επίτευξη μιας συμφωνίας-γέφυρα μέχρι τον Σεπτέμβριο, οπότε και οι δύο πλευρές θα πρέπει να επιλύσουν οριστικά τις οποιεσδήποτε εκκρεμότητες προκειμένου να υπογραφεί μια νέα και μεγαλύτερης διάρκειας συμφωνία.

Στρατηγική κίνηση

Πάντως, υπάρχουν και συνεργάτες του πρωθυπουργού που υποστηρίζουν ότι η κίνηση της κυβέρνησης να παραπέμψει για το τέλος Ιουνίου την πληρωμή των δόσεων στο ΔΝΤ δεν είναι τακτικός ελιγμός. Αντίθετα, λένε, είναι μέρος μιας συνολικής στρατηγικής που στόχο έχει να αναγκάσει τους δανειστές να δεχθούν να υπογραφεί μια συνολική συμφωνία τώρα με βάση το σχέδιο 47 σελίδων που κατέθεσε η ελληνική κυβέρνηση. Αν μέχρι τέλος Ιουνίου δεν υπογραφεί συμφωνία, απόφαση του Τσίπρα με την οποία συμφωνεί και ο Πάνος Καμμένος είναι, λένε πάντα οι συνεργάτες του πρωθυπουργού, να μην πληρωθεί το 1,5 δισ. στο ΔΝΤ. Μάλιστα, υποστηρίζουν πως η άρνηση να πληρωθεί το ΔΝΤ δεν θα οδηγήσει τη χώρα σε χρεοκοπία, αλλά οι δανειστές μας θα βρουν τον τρόπο ώστε η χώρα να την αποφύγει. Αναμφίβολα, η άποψη αυτή είναι καινοφανής και προφανώς στηρίζεται στην εκτίμηση ότι οι δανειστές μας έχουν πολύ περισσότερα να χάσουν αν δεν δεχτούν την ελληνική πρόταση.

Επιπροσθέτως, οι συνεργάτες του πρωθυπουργού διατείνονται ότι, μετά τη δημοσιοποίηση της πρότασης Γιούνκερ, σε δυσμενή θέση δεν βρίσκεται η κυβέρνηση αλλά οι δανειστές. Κι αυτό επειδή η κυβέρνηση βρήκε την ευκαιρία να χιλιαπλασιάσει το διακύβευμα. Τώρα το πρόβλημα το οποίο πρέπει να σκεφτούν και να λύσουν οι δανειστές δεν είναι τα 300 εκατ. της δόσης του ΔΝΤ, αλλά τα 300 δισ. που έχουν δανείσει συνολικά στη χώρα και τα οποία θα χαθούν σε περίπτωση που η χώρα κηρυχθεί και επισήμως σε κατάσταση χρεοκοπίας.

Στην παρατήρησή μας ότι αυτό αποτελεί πρωτοφανή και ωμό εκβιασμό, τον οποίο είναι απίθανο να δεχτούν οι δανειστές χωρίς ολέθριες και μακροχρόνιες συνέπειες για τη χώρα, η απάντηση είναι αφενός πως και οι δανειστές το ίδιο κάνουν: εκβιάζουν για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα, αφετέρου ότι ο ελληνικός εκβιασμός θα αποδώσει επειδή η χρεοκοπία της Ελλάδας, παρά τα όσα περί του αντιθέτου λένε οι Ευρωπαίοι, θα επιφέρει παγκόσμια οικονομική αναταραχή, κάτι που γνωρίζουν καλά οι Αμερικανοί και γι’ αυτό πιέζουν να υπάρξει συμβιβασμός. Οπωσδήποτε αυτή η στρατηγική της κυβέρνησης είναι πολύ υψηλού ρίσκου, αλλά φαίνεται πως έχει επικρατήσει στα ηγετικά της κλιμάκια. Τις επόμενες ημέρες θα ξέρουμε αν πρόκειται όντως για τελεσίδικη απόφαση του Τσίπρα ή για την τελευταία και κόντρα ρελάνς μπλόφα του στο ιδιότυπο πόκερ της διαπραγμάτευσης που παρακολουθούμε εδώ και 130 ημέρες...