Το «Εργαστήριο Διλημμάτων» του Γιώργου Δρίβα στη Μπιενάλε Εικαστικών της Βενετίας

Άρχισε σήμερα η υλοποίηση του έργου «Εργαστήριο Διλημμάτων», του Γιώργου Δρίβα το οποίο θα αντιπροσωπεύσει την Ελλάδα στην προσεχή Μπιενάλε εικαστικών της Βενετίας. Το έργο αυτό αποτελείται από ένα μεγάλο σκοτεινό λαβύρινθο δύο επιπέδων και μια σειρά από οθόνες οι οποίες θα παρουσιάζουν αποσπάσματα ενός χαμένου ντοκιμαντέρ που βρέθηκε τυχαία πριν από ένα χρόνο στο Μπουένος Άιρες στο Μουσείο Κινηματογράφου της Αργεντινής.

Συνοδεύεται επίσης και από σκηνές μιας ταινίας, η οποία ξαναγυρίζεται σήμερα και πρωταγωνιστούν οι Σαρλότ Ράμπλινγκ, Γιώργος Κοτανίδης, Κόρα Καρβούνη, Πολύδωρος Βογιατζής, Ρένα Κυπριώτη, Πάνης Καλοφωλιάς. 

Στις οθόνες της εγκατάστασης θα δούμε ακόμη τον Λάζαρο Γεωργακόπουλο.

Διευθυντής Φωτογραφίας είναι ο Κλαούντιο Μπολιβάρ, σκηνογράφος ο Ηλίας Λεδάκης, ενδυματολόγος η Εύα Νάθενα, μοντέρ ο Χρήστος Γάκης και οργάνωση παραγωγής η Φένια Κοσοβίτσα.

Επιμελητής του έργου είναι ο Ορέστης Ανδρεαδάκης και φορέας υλοποίησης το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. 




Το πρώτο γύρισμα με την Σαρλότ Ράμπλινγκ έγινε σήμερα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.


Το «Εργαστήριο διλημμάτων» είναι μια αφηγηματική εγκατάσταση, βασισμένη στην τραγωδία του Αισχύλου «Ικέτιδες», η οποία επιχειρεί- με αφορμή το δίλημμα που η τραγωδία θέτει για επιλογή μεταξύ της σωτηρίας του Ξένου και της διατήρησης της όποιας ασφάλειας του Εγχώριου- να εκθέσει την αγωνία, την απορία και την σύγχυση ατόμων και κοινωνικών ομάδων όταν καλούνται να διαχειριστούν παρόμοια διλήμματα.

Ενσωματώνει επίσης και τις έννοιες της αναπαράστασης και της αναπαραγωγής της αλήθειας και του ψέματος.

Οι «Ικέτιδες», του Αισχύλου είναι το πρώτο λογοτεχνικό κείμενο της ιστορίας της ανθρωπότητας που θέτει το ζήτημα του αιτήματος ασύλου από μια διωκόμενη ομάδα ατόμων.

Οι Ικέτιδες του τίτλου φεύγουν από την Αίγυπτο για να αποφύγουν το γάμο με τα πρώτα ξαδέλφια τους και φτάνουν στο Άργος ζητώντας άσυλο από τον βασιλιά της πόλης.

Αυτός αντιμετωπίζει ένα τεράστιο δίλημμα. Αν, δηλαδή βοηθήσει τις ξένες, κινδυνεύει να προκαλέσει στον λαό του αναταραχή, αλλοίωση της –εθνικής, κοινωνικής και θρησκευτικής-φυσιογνωμίας της πόλης και πόλεμο με τους Αιγύπτιους, που θα έρθουν να πάρουν πίσω τις Ικέτιδες. 

Αν, όμως δεν τις βοηθήσει παραβαίνει τους θεοφύλακτους νόμους της Φιλοξενίας και τις αρχές του Δικαίου και του Ανθρωπισμού (έννοιες που μόλις αρχίζουν να αναφαίνονται) και αφήνει τις Ικέτιδες στο έλεος των διωκτών τους, οι οποίοι μπορεί και να τις αφανίσουν.

Στο έργο «Εργαστήριο Διλημμάτων» θα παρουσιαστούν τα διλήμματα της τραγωδίας μέσα από αποσπάσματα ενός ανολοκλήρωτου ντοκιμαντέρ που βρέθηκε τυχαία (found footage) και το οποίο κατέγραφε ένα άγνωστο επιστημονικό πείραμα. 

Το πείραμα αυτό γέννησε στην επιστημονική ομάδα που το σχεδίασε, διλήμματα που θυμίζουν τα διλήμματα των ηρώων της τραγωδίας.

Ωστόσο το πείραμα, για άγνωστους λόγους, δεν ολοκληρώθηκε κι έτσι τα αποσπάσματα του άγνωστου ντοκιμαντέρ αποκαλύπτουν σήμερα για πρώτη φορά τις λεπτομέρειές του, τις ελπίδες του Έλληνα καθηγητή που το εμπνεύστηκε και τις διαφωνίες με τους συνεργάτες του.

Αν οι Ικέτιδες δεν ήταν άνθρωποι αλλά ένας μικρός απειροελάχιστος οργανισμός του Σύμπαντος που κινδύνευε με αφανισμό και ο λαός του Άργους ήταν μία επιστημονική κοινότητα, που έπρεπε να επιτρέψει ή όχι την τοποθέτηση αυτού του οργανισμού σε ένα υπάρχον ασφαλές εργαστηριακό περιβάλλον, πώς θα απαντούσε η επιστήμη στο ερώτημα που θέτει η τραγωδία; 
Αν η σωτηρία κάποιου που κινδυνεύει μπορεί να σημαίνει την αλλοίωση και την  αλλαγή της ζωής μας όπως την ξέρουμε, θα τολμήσουμε να τον σώσουμε;

Ποιο είναι λοιπόν το ίχνος που αφήνει, στο σώμα της Ιστορίας ένα έργο τέχνης το οποίο διασκευάζεται, μεταφράζεται και εν τέλει μεταλλάσσεται  στο διηνεκές; Με ποιον τρόπο γίνεται η πρόσληψή του όταν αυτό έχει πια εξαφανιστεί; Είναι δηλαδή απαραίτητη η φυσική του παρουσία για την ισχυροποίηση και διάχυση των νοημάτων του;

Ήδη από το 1936 ο  Γερμανός φιλόσοφος Βάλτερ Μπένγιαμιν είχε εξετάσει ολόκληρη την διαδικασία της αναπαραγωγής του έργου τέχνης και είχε μιλήσει για την ακύρωση του «εδώ και τώρα» και την μεταφορά του αντίγραφου σε χώρο και χρόνο διαφορετικά από το πρωτότυπο. Έξι δεκαετίες αργότερα, ο Βρετανός συγγραφέας και θεωρητικός Τζον Μπέρτζερ ισχυρίστηκε ότι «η ζωγραφική είναι η επιβεβαίωση του ορατού που μας περιβάλει και που συνέχεια εμφανίζεται και εξαφανίζεται. Χωρίς την εξαφάνιση ίσως να μην υπήρχε κίνητρο να ζωγραφίσει κανείς»   

Αυτή η εξαφάνιση λοιπόν ενός έργου τέχνης και ενός εργαστηριακού επιστημονικού πειράματος (τα οποία βεβαίως εδράζονται πάνω σε ένα κλασικό έργο) κινητοποιεί την εγκατάσταση «Εργαστήριο διλημμάτων».

Με τον τρόπο αυτό τα προβλήματα του έργου του Αισχύλου απεκδύονται των πρόσκαιρων και επιφανειακών πολιτικών και νομικών τους νοημάτων και αποκαλύπτουν τον φιλοσοφικό και θεολογικό τους πυρήνα