Πώς φτάσαμε στο μνημόνιο

Η επιλογή του συγγραφέα, καθηγητή Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Οικονομίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και πρώην υπουργού Εμπορίου και Εθνικής Οικονομίας στις κυβερνήσεις Ανδρέα Παπανδρέου και αντιπροσώπου της χώρας στο ΔΝΤ στην κρίσιμη περίοδο των διαπραγματεύσεων του 2010 κ. Παναγιώτη Ρουμελιώτη να προτάξει στο νέο βιβλίο του -«Το άγνωστο παρασκήνιο της προσφυγής στο ΔΝΤ» του εκδοτικού οίκου Α.Α.Λιβάνη- το ποίημα του Καβάφη  που φέρει τον τίτλο «Εν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π.Χ.» τα λέει όλα για τις ευθύνες της κυβέρνησης του κ. Γιώργου Α. Παπανδρέου και των συνεργατών του στο οικονομικό επιτελείο.

Ο κ. Ρουμελιώτης, γνωρίζοντας από πρώτο χέρι το πώς και το γιατί φτάσαμε στο μνημόνιο, δεν μασά τα λόγια του για τις δραματικές επιπτώσεις που είχαν οι επιλογές της κυβέρνησης του κ. Παπανδρέου: «Η Ελλάδα μετατράπηκε σε μια σύγχρονη “αποικία”των δανειστών της, όπως την είχε περιγράψει ο Αλεξανδρινός ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης στο προφητικό ποίημά του».

Ο ίδιος ο συγγραφέας επισημαίνει ήδη από τον πρόλογο του βιβλίου: «Προκειμένου να αποφύγει την πτώχευση και να εξασφαλίσει την παραμονή της στην Ευρωζώνη, μια μικρή χώρα, όπως η Ελλάδα, εξαναγκάστηκε να αποδεχτεί τους αυστηρούς όρους του πρώτου και του δεύτερου μνημονίου που της επέβαλαν οι εταίροι της, με αποκορύφωμα το “νέο-αποικιοκρατικό” ειδικό  λογαριασμό στον οποίο θα δεσμεύονται οι φορολογικοί πόροι της χώρας μας ώστε να αποπληρώνει κατά προτεραιότητα τους δανειστές της».

Στο βιβλίο -το οποίο άρχισε να διατίθεται στους πάγκους των βιβλιοπωλείων από σήμερα το πρωί- ο κ. Ρουμελιώτης δικαιώνει, σε αντίθεση με τους σκληρούς της ευρωζώνης που έμειναν μέχρι τέλους αμετάπειστοι στην «τιμωρητική» γραμμή τους, το σχέδιο προγράμματος που είχε προβάλλει και προωθήσει ο τότε επικεφαλής του ΔΝΤ κ. Ντομινίκ Στρος-Καν. Για παράδειγμα, ο κ. Ρουμελιώτης υποστηρίζει ότι η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να έχει συμμαχήσει με το ΔΝΤ και να απαιτήσει καλύτερους όρους προσαρμογής και χρηματοδοτικής στήριξης από την ευρωζώνη. Επιπλέον,  ο κ. Ρουμελιώτης επιμένει -από την αρχή έως το τέλος- ότι η αποδοχή του μνημονίου δεν μπορούσε να μη συνδυαστεί με την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους, μια αναδιάρθρωση που ο ίδιος επιθυμούσε για λόγους αποτελεσματικής αντιμετώπισης της κατάστασης να γίνει «ευθύς εξαρχής».

Ολα αυτά -είτε πρόκειται για πολιτικά ζητήματα επιλογών, είτε για τεχνοκρατικά ζητήματα- ο κ. Ρουμελιώτης  τα καταγράφει, τα αναλύει και τα συνθέτει με έναν τρόπο που η προσωπική του μαρτυρία να καθίσταται μια αξιόπιστη και «διαβαστερή» αφήγηση ενός πολιτικού και τεχνοκράτη που βίωσε εκ των έσω μια κορυφαία χρονική στιγμή της σύγχρονης μεταπολιτευτικής Ελλάδας.

Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ολα ξεκίνησαν  από ένα τηλεφώνημα του κ. Χάρη Παμπούκη, τότε υπουργού Επικρατείας στην κυβέρνηση Γ. Α. Παπανδρέου, που έκανε τον καθηγητή Παναγιώτη Ρουμελιώτη να αδειάσει τις βαλίτσες του που είχε ετοιμάσει για τη Βαρκελώνη. Του είχε προσφερθεί η θέση του αναπληρωτή γενικού γραμματέα της  Ενωσης για τη Μεσόγειο, που είχε την έδρα της στην καταλανική πρωτεύουσα . Ετσι, το τηλεφώνημα του κ. Παμπούκη -με εντολή του τότε πρωθυπουργού- για τη θέση του Ελληνα αντιπροσώπου στο ΔΝΤ τον έβαλε μπροστά σε ένα ισχυρό δίλημμα.

Στο ερώτημα «γιατί εγώ;», ο κ. Παμπούκης  έσπευσε να απαντήσει ότι εκείνο που μέτρησε στην επιλογή του πρώην υπουργού Εθνικής Οικονομίας στην τελευταία πριν από το καλοκαίρι του 1989 κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν η στενή του σχέση με τον επικεφαλής του ΔΝΤ κ. Στρος-Καν. Το τηλεφώνημα έγινε στις 17 Φεβρουαρίου 2010 και την επόμενη ημέρα ο κ. Ρουμελιώτης συναντήθηκε με τον κ. Γιώργο Παπακωνσταντίνου στο γραφείο του στο υπουργείο Οικονομικών, παρουσία δύο στενών συνεργατών του, του κ. Ηλία Πλασκοβίτη, τότε γενικού γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών, και του κ. Γιώργου Ζανιά, τότε προέδρου του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων.

Αποδεχόμενος τη συνάντηση με τον υπουργό και τους επιτελείς του ήταν σαφές ότι ο κ. Ρουμελιώτης είχε αποδεχθεί τη συμμετοχή του στην προσπάθεια να σταθεί όρθια η χώρα ή με άλλα λόγια να κερδηθεί χρόνος προκειμένου η χώρα να αποφύγει τη χρεοκοπία.  Οπως αναφέρει στο βιβλίο του ο συγγραφέας, η κύρια αποστολή του -στο ΔΝΤ- ήταν η εξής: «Να εξετασθεί το ενδεχόμενο άντλησης χρηματοδοτικών πόρων από το ΔΝΤ, ώστε να αποφευχθεί η χρεοκοπία». Ο ίδιος επισημαίνει πάντως ότι εκείνο που απεκόμισε από τις συναντήσεις του με τον κ. Παπακωνσταντίνου και τον κ. Παπανδρέου (τον είδε από κοντά λίγες μέρες μετά το πρώτο ραντεβού του με τον υπουργό Οικονομικών) ήταν η εικόνα ότι «ορισμένοι από τους εταίρους μας στο Eurogroup, αλλά και η ΕΚΤ, είχαν εκφραστεί εναντίον της εμπλοκής του ΔΝΤ στη χρηματοδοτική στήριξη της Ελλάδας». Η συνέχεια είναι γνωστή σε όλους…

--------------------------------------------------------------------------------------Οι σχέσεις μου με τον Στρος-Καν

Ο πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ κ. Στρος-Καν έχει την τιμητική του στο βιβλίο του καθηγητή κ. Ρουμελιώτη. Αλλωστε, οι δύο άνδρες δεν συναντήθηκαν για πρώτη φορά στην Ουάσινγκτον, στην έδρα του ΔΝΤ, καθώς η σχέση τους -και μάλιστα στενή- πηγαίνει πίσω στα φοιτητικά τους χρόνια. Η σχέση αυτή, όπως επισημαίνει ο κ. Ρουμελιώτης, «βοήθησε στην καλύτερη δυνατή πληροφόρηση των ελληνικών αρχών σχετικά με τα προβλήματα, τις εναλλακτικές προτάσεις και τις λύσεις που ήταν εφικτό να προωθηθούν».

Ο συγγραφέας είναι κατηγορηματικός: «Ο Ντομινίκ Στρος-Καν διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση του ελληνικού προβλήματος». Και αυτό για τρεις λόγους. Ο πρώτος εξ αυτών αφορούσε αφενός την προσωπικότητά του -«χαρισματικός και έμπειρος πολιτικός, ικανός τεχνοκράτης»- αφετέρου το θετικό απόθεμα εμπιστοσύνης που είχε συσσωρεύσει η θετική του παρέμβαση  στην αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007.

Ο δεύτερος λόγος συνδέεται με την ικανότητά του «να πείσει τις ανεπτυγμένες χώρες να εγκαταλείψουν την ηγεμονική και εγωιστική τους στάση στους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς» και να δώσουν χώρο και στις  αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ ο τρίτος είχε να κάνει με ένα μείγμα πολιτικού- επικοινωνιακού συγκριτικού πλεονεκτήματος του ανδρός. Με άλλα λόγια, ο κ. Στρος-Καν κατάφερε να αποκτήσει μεγάλη επιρροή στους αρχηγούς  κρατών και κυβερνήσεων των χωρών της ευρωζώνης όσο και των υπολοίπων χωρών του ΔΝΤ, μια επιρροή που άσκησε με διακριτικότητα και σύνεση στην περίπτωση της Ελλάδας.