Εντυπωσιακά εγκαίνια για την νέα Εθνική Λυρική Σκηνή με Ηλέκτρα

Μαγική βραδιά από τις λίγες: Τα φώτα του Κέντρου Πολιτισμού  Σταύρος Νιάρχος όλα αναμμένα να σημαίνουν την πανηγυρική πρώτη για την Εθνική μας Όπερα που αποκτά πια τον δικό της, επιβλητικό χώρο. 

Το κόκκινο της φωτιάς τραβούσε το βλέμμα στα καθίσματα αλλά και στη σκηνή, καθώς ο κύκλος του αίματος στην Ηλέκτρα του Στράους δεν είχε τέλος δίνοντας την αφορμή στις πρωταγωνίστριες να κλέψουν την παράσταση: Εντυπωσιακή η Ζαμπίνε Χογκρέφε στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Ηλέκτρας και η Αγνή Μπάλτσα, η οποία συνεργάζεται για πρώτη φορά με τη Λυρική, σε αυτόν της Κλυταιμνήστρας. Εξαιρετικός, επίσης, ο Δημήτρης Τηλιακός στον ρόλο του Ορέστη σε ένα απρόσμενα εντυπωσιακό ντεπούτο-αλλά και ο Αίγισθος του Φρανκ Βαν Άκεν. Και ίσως είναι η πρώτη φορά που ακουγόταν τόσο έντονα σε χώρο η ορχήστρα - ίσως σε αυτό να συνέβαλε το πολυπληθές σχήμα της που κατάφερε να ανταποκριθεί με αρτιότητα στις εξπρεσιονιστικές απαιτήσεις της μοντέρνας σύνθεσης του Ρίχαρντ Στράους. 

Η απαιτητική «Ηλέκτρα» του Στράους ήταν η καλύτερη επιλογή για επίσημα εγκαίνια - και φάνηκε στο ευχάριστο κλίμα: Καιρό είχαν να φανούν τόσοι επίσημοι σε έναν χώρο. «Νομίζω πως είμαι στο Λίνκολν Σέντερ στη Νέα Υόρκη» ακούστηκε να λέει νεαρή θαμώνας που αδυνατούσε να πιστέψει ότι λίγο πιο κάτω βρίσκεται ο μολυσμένος Σαρωνικός.



Το «παρών» έδωσαν πολιτικοί όπως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκος Μητσοτάκης, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Μαρέβα, η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος, η Ντόρα Μπακογιάννη, η Όλγα Κεφαλογιάννη αλλά και άνθρωποι των μίντια. 

Το παρατεταμένο χειροκρότημα στο τέλος κρατούσε τους πάντες μέσα στην κατάμεστη αίθουσα με τα τέσσερα θεωρία και τα κόκκινα βελούδινα καθίσματα. Όσο για το κοκτέιλ που ακολούθησε στα υψηλά πατώματα, με θέα όλη την Αθήνα συγκέντρωσε στον ίδιο χώρο ανθρώπους του πνεύματος, συγγραφείς, υπαλλήλους πρεσβειών - και φυσικά τους συντελεστές της παράστασης που έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό σε μια όπερα που έχει καταγραφεί ως μια από τις απαιτητικότερες του είδους. 

Μένοντας πιστός στα προστάγματα του Στράους που θέλησε με την «Ηλέκτρα» του να οδηγήσει τη μουσική έκφραση στα άκρα ο σκηνοθέτης φρόντισε ταυτόχρονα να ακούσει, όπως έκανε τότε ο Στράους τότε τα προστάγματα του εμβληματικού λιμπέρτου, ξαναζωντανεύοντας έναν κόσμο που είχε αναφορές στην Αρχαία Τραγωδία αλλά ήταν βουτηγμένος στο βιεννέζικο κλίμα. Ήταν προφανείς έτσι οι διαρκείς αναφορές στον κύκλο των Ατρειδών αλλά όλα άλλαζαν όταν οι δυο γυναίκες συνομιλούσαν μεταξύ τους, αλλά και στην κρίσιμη εκείνη συνάντηση της Ηλέκτρας με τον Ορέστη ύστερα από τα απανωτά ερωτήματα για την καταγωγή της: «Δεν έχω το ίδιο αίμα! Εγώ είμαι το αίμα/του βασιλιά Αγαμέμνονα που χύσανε κάποια σκυλιά!» τονίζει, αντιστρέφοντας τους όρους της Αρχαίας Τραγωδίας. 





Το αίμα που διψάει για εκδίκηση δικαιώνεται στο τέλος καθώς ενώνει τα μέλη της οικογένειας παρά διχάζει: Είναι ένα αίμα σχεδόν τελετουργικό που δίνει στους θνητούς της Αρχαίας Τραγωδίας θεϊκή υπόσταση - τουλάχιστον αυτό κάνει η συγκεκριμένη εκδοχή του έργου του Σοφοκλή. Το λιμπρέτο ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς της γερμανικής γραμματείας, όπως ήταν αναμφίβολα ο Χόφμανσταλ, ακούστηκε απόλυτα υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Γιάννη Κόκκου δίνοντας σε αυτή την τελευταία σκηνή τον χαρακτήρα ενός χορού, ενός διονυσιακού πανηγυριού που άνοιγε τον δρόμο στον νιτσεικό υπεράνθρωπο. Έντονες και οι αναφορές στον Φρόιντ καθώς το έργο επιστρέφει διαρκώς στα όνειρα λειτουργώντας σε ένα φασματικό επίπεδο και αποπνέοντας τις θεωρητικές ανησυχίες της εποχής: Ποια είναι, όμως, πραγματικά η Ηλέκτρα; Ποιοι είμαστε εμείς και τι φανταζόμαστε για το μέλλον; 

Όποια και αν είναι η απάντηση το σίγουρο είναι ότι τη βραδιά των επίσημων εγκαινίων, ήμασταν από τους τυχερούς που βρεθήκαμε σε μια από τις πιο όμορφες βραδιές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, τη βραδιά που ήταν αποκλειστικά δική της.