Στάθης Μπαρτζώκας

Άρα βλέπουμε ότι η απομόνωση και οι επαφές μεταξύ των ανθρώπων ήταν από τότε γνωστές ως το πρώτο μέτρο για μία εξάπλωση μιας επιδημίας τόσο θανατηφόρας όσο ήταν η πανώλη.

Τι συμβαίνει όμως σήμερα με τον κορονοϊό; Αφού οι άνθρωποι δεν έδωσαν βάση στον ιό Sars και στον ιό Εbola ώστε να παραχθούν αντίστοιχα εμβόλια, όλη η ανθρωπότητα βρέθηκε αντιμέτωπη με μία πανδημία για την οποία όμως δεν υπήρχαν θεραπευτικά μέσα. Έτσι τα κράτη για προστατεύσουν την υγεία των πολιτών επέβαλαν αυτό που ονομάστηκε lock down.

Η διαχείριση λοιπόν της πανδημίας θυμίζει πολύ τα στάδια της διαχείρισης της αρρώστιας και του πένθους.

Αφού πληροφορηθεί ένας άνθρωπος ότι νοσεί από κάποιο σοβαρό νόσημα στην αρχή μπορεί να κάνει αυτό που λέγεται στην ψυχιατρική άρνηση, ο οποίος είναι ένας μηχανισμός της ψυχανάλυσης ώστε να μπορέσουμε να αντέξουμε τα επώδυνα γεγονότα της ζωής. Η μεγαλύτερη άρνηση του ανθρώπου είναι ότι θα πεθάνει ο ίδιος, άρα αυτό τον προστατεύει από μια θλιβερή καθημερινότητα με έναν άλλο ψυχαναλυτικό μηχανισμό που λέγεται απώθηση.

Μετά την άρνηση προκύπτει και η οργή μαζί με τον θυμό. Έτσι έπαθαν και οι άνθρωποι στον πλανήτη όταν τους στέρησαν την ελευθερία, να κινούνται ελεύθερα. Για αυτό παρατηρήθηκε τον πρώτο καιρό μαζική έξοδος σε παραλίες, καφετέριες, μέχρι που απαγορεύτηκε και αυτό. Όπως στην περίπτωση της ασθένειας έχουμε την απώλεια της υγείας, έτσι και στην περίπτωση του κορονοϊού έχουμε απώλεια της ελευθερίας.

Η κομβική λέξη εδώ είναι η λέξη απώλεια. Πίσω από την λέξη απώλεια όμως βρίσκεται και η λέξη θλίψη που μπορεί να οδηγήσει και σε κατάθλιψη. Η οργή και ο θυμός όσο νωρίτερα καταλαγιάσουν τόσο νωρίτερα θα περάσουμε στα επόμενα δημιουργικά στάδια.

Δεχόμαστε συνέχεια αρνητικές εικόνες από την τηλεόραση, οι θάνατοι στις γειτονικές μας χώρες Ιταλία και Ισπανία έχουν ξεφύγει τελείως και εμείς φοβισμένοι δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Αυτά συνέβησαν τον πρώτο καιρό της πανδημίας αλλά σήμερα όλο και περισσότερο βλέπουμε ότι οι Έλληνες έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι η κατάσταση στην χώρα μας φαίνεται ελεγχόμενη χωρίς να έχει ξεφύγει όπως στις γειτονικές μας χώρες.

Αυτό κάνει τους φοβισμένους πολίτες πιο υπεύθυνους, λιγότερο παραβατικούς, παρότι έχουν στερηθεί ένα από τα σημαντικότερα αγαθά που έχουμε στις δημοκρατίες, το οποίο είναι η ελεύθερη μετακίνηση.

Το ότι κάθε μέρα μας ανακοινώνονται θάνατοι, ότι κάποιοι νοσούν πιθανόν και γνωστοί μας οδηγεί όπως είπαμε πριν στην θλίψη και σε μερικούς ανθρώπους στην κατάθλιψη. Ας ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι δεν βιώνουν όλοι οι άνθρωποι ταυτόχρονα τα ίδια συναισθήματα. Άλλοι μένουν κολλημένοι στην άρνηση, άλλοι παραμένουν θυμωμένοι και οργισμένοι, άλλοι δεν μπορούν να ξεπεράσουν την πιθανή τους θλίψη αλλά και την κατάθλιψη σε ευάλωτες ψυχιατρικές ομάδες ώστε να περάσουν στην αποδοχή του γεγονότος της πραγματικότητας, του κορονοϊου ώστε να μπορέσουν να περάσουν σε λογική επεξεργασία.

Εφόσον λοιπόν φτάσουμε στο στάδιο της αποδοχής καταλαβαίνουμε ότι γίνονται πράγματα πέρα από τις δικές μας δυνάμεις. Δεν μπορούμε εμείς να τα βάλουμε με τον αόρατο εχθρό (όπως έχει χαρακτηριστεί ο ιός). Αποφεύγουμε να βλέπουμε εμμονικά τηλεόραση, ενημερωνόμαστε από τους ειδικούς λοιμωξιολόγους δίνοντας μεγάλη βάση στα καθημερινά κρούσματα που παρουσιάζονται.

Την ημέρα που γράφεται αυτό το άρθρο 13.4.20 είχαμε 31 νέα κρούσματα όπως και χθες και ένα μόνο νεκρό ηλικιωμένο. Η καμπύλη δεν δείχνει εκθετικές τάσεις στην χώρα μας και οδεύει προς επιπέδωση συμπτωμάτων. Η κρίση όπως πάντα δημιουργεί ευκαιρίες παραφράζοντας το αρχαίο "ουδέν κακόν αμιγές καλού”.

Εκτιμάμε την υγεία που έχουμε, εκτιμάμε την οικογενειακή ζωή, το σπίτι που μας είχε χάσει με τους γρήγορους ρυθμούς της ζωής. Βρίσκουμε την ευκαιρία να διαβάσουμε λίγο περισσότερο, να συνδεθούμε έστω και με video calls με τους φίλους μας, να πάρουμε τα τηλέφωνα που αναβάλαμε και να συνομιλήσουμε λίγο περισσότερο με τον εαυτό μας. Η ανθρωπότητα πέρασε πολέμους και συμφορές αλλά η ζωή συνεχίστηκε, έτσι θα γίνει και τώρα.

Στάθης Μπαρτζώκας
Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής