Παντελής Καψής

Το ΠΑΣΟΚ πέρασε για πρώτη φορά μπροστά τον Νοέμβριο με 13% έναντι 12,5% του Σύριζα. Διατήρησε την πρώτη θέση ως τον Φεβρουάριο όταν και τα δύο κόμματα φάνηκε να παίρνουν από 12% και τον Απρίλιο πέρασε ξανά μπροστά ο Σύριζα με 13%, έναντι 11% που παίρνει το ΠΑΣΟΚ.

Ήταν ένα εξάμηνο γεμάτο εξελίξεις με την κυβέρνηση να περνά την χειρότερη μάλλον περίοδο της θητείας της και να εμφανίζει πτώση, πάντα δημοσκοπικά. Από την πλευρά τους τόσο ο Σύριζα όσο και το ΠΑΣΟΚ άσκησαν δριμύτατη αντιπολίτευση, με κορύφωση την πρόταση μομφής του Νίκου Ανδρουλάκη και το αίτημα για πρόωρες εκλογές με διεθνείς παρατηρητές, του Στέφανου Κασσελάκη. Τα δύο κόμματα έχουν μπει σε μια πλειοδοσία για το ποιο από τα δύο κάνει πιο σκληρή αντιπολίτευση.

Πιστεύουν πως αυτό θα κρίνει και το ποιο από τα δύο θα θεωρηθεί ότι είναι το καταλληλότερο για το ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ιδού όμως το παράδοξο: σε όλο αυτό το διάστημα, το άθροισμα των ποσοστών των δύο κομμάτων παραμένει παγερά ακίνητο, για την ακρίβεια εμφανίζει και μια μικρή μείωση από 25,5% τον Νοέμβριο στο 24% τον Απρίλιο. Θυμίζει λίγο το πείραμα με τα ποντίκια που τρέχουν σαν δαιμονισμένα μέσα σε έναν περιστρεφόμενο κύλινδρο, παραμένουν όμως συνεχώς στην ίδια θέση. Έχουν την ψευδαίσθηση της κίνησης, κλεισμένα στον μικρόκοσμό τους. Όπως και η κεντροαριστερά.

Σύριζα και ΠΑΣΟΚ έχουν ανεβάσει τα ντεσιμπέλ στο μη παρέκει και το μόνο που έχουν πετύχει, ιδού και το δεύτερο παράδοξο, είναι να ανεβάσουν τα ποσοστά της ακροδεξιάς: ο Βελόπουλος εμφανίζει μια αύξηση της τάξεως του 60% και απειλεί το ΚΚΕ για την τέταρτη θέση. Εντάξει η σύμπτωση των δύο αυτών τάσεων δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι η άνοδος της ακροδεξιάς οφείλεται στην αντιπολίτευση που ασκούν τα δύο κόμματα. Αξίζει ωστόσο να προβληματιστούν γιατί δεν έχουν καταφέρει ούτε στο ελάχιστο να ανεβάσουν τα ποσοστά τους, παρά τη φθορά της κυβέρνησης.

Η εξήγηση ίσως και να είναι απλή: δεν έχουν καταφέρει να αντιμετωπίσουν το μεγάλο τους πρόβλημα που είναι ότι οι πολίτες δεν πιστεύουν ότι μπορούν να αποτελέσουν αποτελεσματική εναλλακτική, κυβερνητική λύση. Δεν τους εμπιστεύονται. Δεν εμπιστεύονται τον Νίκο Ανδρουλάκη και τον Στέφανο Κασσελάκη ότι μπορούν να ηγηθούν της χώρας. Και δεν εμπιστεύονται τις πολιτικές τους, αν μπορεί να χαρακτηριστούν πολιτικές οι θέσεις που παίρνουν. Για όλα έχουν μια έτοιμη απάντηση, απλή και εφαρμόσιμη, αρκεί να το θελήσει η κυβέρνηση.

Ξέρουν τι πρέπει να γίνει για τον πληθωρισμό, για τον οποίο ευθύνεται η κυβέρνηση, κι ας είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, για την αποτελεσματικότητα του κράτους, για τη δικαιοσύνη, την εγκληματικότητα, τις φωτιές, την υγεία ή την παιδεία. Φέρονται λες και δεν έχουν δοκιμαστεί ποτέ στην εξουσία και αυτός είναι ο λόγος που οι πολίτες δεν παίρνουν στα σοβαρά τις προτάσεις τους. Η απουσία εμπιστοσύνης στην αντιπολίτευση είναι και ο λόγος που η κυβέρνηση καταφέρνει να ξεπερνά σχετικά ανώδυνα τα ζητήματα στα οποία είναι εμφανώς εκτεθειμένη, όπως οι παρακολουθήσεις.

Το ότι δεν εμφανίζουν εκλογικά κέρδη ωστόσο, δεν σημαίνει ότι η αντιπολίτευση που ασκούν δεν έχει επιπτώσεις. Το αντίθετο, έχει συμβάλει καθοριστικά στο κλίμα γενικευμένης δυσαρέσκειας και αμφισβήτησης μαζί με άφθονη τοξικότητα που θυμίζει το σχετικά πρόσφατο παρελθόν της κρίσης. Σοβαρά ζητήματα στα οποία θα έπρεπε να επιδεικνύουμε περισυλλογή, αντιμετωπίζονται από λαϊκούς εισαγγελείς που ανθίζουν ακόμα και σε σοβαρά μέσα ενημέρωσης. Σε όλα σχεδόν τα θέματα προσδίδεται πλέον μια αρνητική χροιά. Αυτή την δυσαρέσκεια όμως δεν την καρπώνεται η αριστερά, όπως το 2012, αλλά η ακροδεξιά.

Ο Σύριζα δοκιμάστηκε από τους αγανακτισμένους το 2015 και τους απογοήτευσε. Έτσι τώρα, όσοι εκδηλώνονται, στρέφονται αλλού. Άλλωστε στα κοινωνικά κυρίως ζητήματα το πρόσημο στο δημόσιο λόγο έχει στραφεί προς τα δεξιά: θέλουμε περισσότερη τάξη, ασφάλεια, διώξεις και αυστηρότερες ποινές. Για να μη πούμε για τον γάμο των ομοφύλων ο οποίος αποτελεί αντικείμενο συστηματικής εκμετάλλευσης από την ακροδεξιά με την αρωγή εκκλησιαστικών παραγόντων. Προφανώς τους δυσαρεστημένους δεν τους καρπώνεται και το ΠΑΣΟΚ, το οποίο έτσι κι αλλιώς έχει πολύ διαφορετικό πολιτικό DNA.

Πώς και σε ποιο βαθμό θα εκδηλωθούν όλα αυτά στις ευρωεκλογές μένει να φανεί. Μια μεγάλη διαφορά με το παρελθόν είναι ότι η κυβέρνηση διατηρεί πολιτικό κεφάλαιο ενώ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπερέχει με μεγάλη διαφορά στην καταλληλότητα για την πρωθυπουργία από όλους τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς. Για τον Σύριζα και το ΠΑΣΟΚ πάντως η παγίδα είναι μπροστά. Αν καταφέρουν να φθείρουν την κυβέρνηση και την φθορά να την καρπωθεί κυρίως η ακροδεξιά, μπορεί προοπτικά να βρεθούν μπροστά σε δύσκολα διλήμματα. Θα αναγκαστούν τότε να πάρουν πίσω πολλά από όσα υποστηρίζουν σήμερα. Δεν θα είναι η πρώτη φορά βέβαια.