Μιχάλης Στούκας

Η πολιτεία θέλοντας να προωθήσει ακόμα περισσότερο τη χρήση της αγγλικής γλώσσας θέσπισε από το ακαδημαϊκό έτος 2021 – 2022 τη διδασκαλία των αγγλικών στο πρωινό υποχρεωτικό πρόγραμμα των νηπιαγωγείων. Στη συγκεκριμένη πρωτοβουλία αναφέρθηκε και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη Δ.Ε.Θ. τον περασμένο Σεπτέμβρη.

Η διδασκαλία των αγγλικών στο νηπιαγωγείο, γίνεται από εκπαιδευτικό αγγλικής γλώσσας (ΠΕΟ6) , για δύο διδακτικές ώρες την εβδομάδα σε κάθε τμήμα του. Η εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας στο νηπιαγωγείο έχει σκοπό, ανάμεσα στα άλλα, να βοηθήσει στην ενίσχυση της πολυγλωσσικότητας, στη διαπολιτισμική επικοινωνία και στη διαμόρφωση ταυτότητας ενεργού πολίτη στη σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία.

Για όσους αναρωτιούνται αν από παιδαγωγική άποψη η εισαγωγή των Αγγλικών στο νηπιαγωγείο είναι σωστή, η απάντηση των ειδικών είναι καταφατική. Όχι τόσο σε ηλικίες 4- 5 ετών, αλλά κυρίως στην ηλικία των 6 ετών, τα παιδιά έχουν αρκετά καλές επικοινωνιακές δεξιότητες, ενώ πιθανότατα θα χρησιμοποιούν τα Αγγλικά και τη μητρική τους γλώσσα πιο αποτελεσματικά, έχοντας τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις και, ίσως τις ιδέες τους.

Σαφώς είναι ενδιαφέρουσα η θέσπιση της διδασκαλίας των Αγγλικών στα νηπιαγωγεία και σίγουρα στην πράξη θα φανούν και τα όποια προβλήματα δημιουργούνται. Εκείνο που προβληματίζει, είναι τι συμβαίνει με τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και κατά πόσο τα παιδιά και οι νέες/νέοι έχουν επαρκή γνώση της επίσημης γλώσσας του ελληνικού κράτους. Είναι άραγε ικανοποιημένη η Πολιτεία από το επίπεδο της γνώσης της ελληνικής γλώσσας μεταξύ των μαθητριών και μαθητών στα σχολεία μας; Πόσες από τις λέξεις που τα παιδιά χρησιμοποιούν είναι αγγλικής αρχής; Γνωρίζουν ορθογραφία τα Ελληνόπουλα; Βέβαια, η άγνοια στοιχειωδών κανόνων ορθογραφίας, δεν είναι μόνο πρόβλημα των νέων, αλλά και των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Το διαδίκτυο δεν γνωρίζει από κανόνες και ο καθένας γράφει την κάθε λέξη όπως νομίζει αυτός ότι γράφεται…

Είναι δεδομένο ότι πολλά από τα παιδιά που φοιτούν στα σχολεία της χώρας μας έχουν γονείς μετανάστες και συνεπώς μητρική τους γλώσσα δεν είναι τα Ελληνικά. Αλλά και όσα παιδιά έχουν Έλληνες γονείς βομβαρδίζονται καθημερινά από πληροφορίες, πολλές από τις οποίες δίνονται στα Αγγλικά. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αν αυτό αφορούσε νέους όρους της τεχνολογίας, των επιστημών κλπ., θα ήταν κατανοητό σε μεγάλο βαθμό, καθώς υπάρχει μια χρονοκαθυστέρηση στη «μεταφορά» των λέξεων από τα Αγγλικά στα Ελληνικά! Δυστυχώς υπάρχει γενικότερη τάση για χρήση αγγλικών λέξεων, η οποία σε συνδυασμό με την λαθεμένη προσέγγιση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας οδηγεί σε περιθωριοποίησή της. Το, διαχρονικά φτωχό, λεξιλόγιο των νέων, γίνεται ακόμη φτωχότερο, όσον αφορά τα Ελληνικά τουλάχιστον. Έχουμε παρατηρήσει το φαινόμενο, όχι μόνο νέες και νέοι, αλλά και μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα, να γνωρίζουν σχεδόν άριστα Αγγλικά και μέτρια Ελληνικά! Αν εμείς οι μεγαλύτεροι αναζητούσαμε και αναζητούμε, πολλές φορές, την απόδοση μιας ελληνικής λέξης στα Αγγλικά, οι νεότερες γενιές αναζητούν την απόδοση μιας αγγλικής λέξης στα Ελληνικά! Και δεν αναφερόμαστε στις διαχρονικές προσθήκες ξένων λέξεων ή παραγώγων τους στο λεξιλόγιο των νέων (π.χ. κριντζάρω, νιώθω απέχθεια και αμηχανία, η λέξη προέρχεται από το αγγλικό cringe + την κατάληξη – άρω) , αλλά σε ευρύτερη χρήση αγγλικών λέξεων.

Το 2001 η Άννα Διαμαντοπούλου, ως Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης τότε, είχε προτείνει την καθιέρωση των Αγγλικών ως δεύτερης επίσημης γλώσσας στην Ελλάδα ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων. Παράλληλα, πρότεινε κανείς να μην μπορεί να πάρει απολυτήριο Λυκείου, αν δεν έχει πλήρη, διαγνωσμένη γνώση της ξένης γλώσσας. Είκοσι ένα χρόνια αργότερα, φαίνεται ότι αθόρυβα και άτυπα, η πρώτη πρότασή της υλοποιήθηκε…

Το θέμα είναι τι ακριβώς θέλει η Ελληνική Πολιτεία. Προσπαθώντας να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, σε μία εποχή καταιγιστικών εξελίξεων, το κράτος, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, λειτουργεί σπασμωδικά και με τη θέσπιση ημίμετρων.

Χρειάζεται, και εδώ, διακομματική και στοχευμένη πολιτική για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία. Ας μην φτάσουμε στο σημείο τα Ελληνικά, μια γλώσσα με ιστορία χιλιάδων χρόνων, να γίνουν δεύτερη γλώσσα στην ίδια την Ελλάδα. Ανέκαθεν στο ελληνικό λεξιλόγιο «έμπαιναν» ξένες λέξεις. Από τις χιλιάδες τουρκικές που υπήρχαν κάποτε, σήμερα αυτές είναι περίπου το 1% των λημμάτων του, κορυφαίου, «Χρηστικού Λεξικού της Νεοελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών (700 περίπου σε σύνολο 70.000). Δεν αναφερόμαστε σε παράγωγα των τουρκικής προέλευσης λέξεων, αλλά στις πρωτογενείς μεταφορές τουρκικών λέξεων (π.χ. κέφι <keyif, αλλά όχι στις λέξεις κεφάτος κ.λπ.). Μέχρι, περίπου, και τα τέλη της δεκαετίας του 1960, διεθνής γλώσσα ήταν τα Γαλλικά, που σήμερα έχουν αντικατασταθεί από τα Αγγλικά. Και βέβαια οι συνθήκες που επικρατούσαν πριν από πενήντα και εξήντα χρόνια, δεν έχουν καμία σχέση με τις σημερινές. Κανείς δεν μπορεί βέβαια να προβλέψει με ασφάλεια τι θα συμβεί στο μέλλον.

Το 2017 γεννήθηκαν στην Ελλάδα 88.553 παιδιά (45.686 αγόρια και 42.867 κορίτσια) , 4.345 λιγότερα από το 2016, που γεννήθηκαν 92.898 παιδιά (ποσοστό μείωσης 4,7%). Άραγε το 2035, όταν τα παιδιά αυτά θα έχουν τελειώσει το Λύκειο, πόσα θα γνωρίζουν περισσότερες ελληνικές λέξεις απ’ ό,τι αγγλικές; Πολύ φοβόμαστε ότι η πλάστιγγα δεν θα γέρνει υπέρ των ελληνικών λέξεων… Σαφώς η γλώσσα έχει μια δυναμική και μια εξέλιξη που δεν μπορεί να καθοριστεί από νόμους.

Ωστόσο η Πολιτεία έχει χρέος απέναντι στην ιστορία, στο χθες και στο αύριο, να κάνει ό,τι μπορεί και ό,τι πρέπει, ώστε η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία να βελτιωθεί έτσι ώστε να μην γίνουν τα Ελληνικά σε λίγα χρόνια, δεύτερη(ή και τρίτη…) επίσημη γλώσσα του ελληνικού κράτους…