Μαρίνος Σκανδάμης

Σε ένα κείμενο 166 σελίδων ο έγκριτος συγγραφέας, Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου - Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, αποδίδει τη συγκρότηση της ελληνικής συνταγματικής ιδεολογίας μέσα από συνθήκες διακινδύνευσης, που περιελάμβαναν αντιπαλότητες, μηχανορραφίες, συμφέροντα, μα και εμφύλιες συγκρούσεις.

Χωρίς να φιλοδοξεί να ξαναγράψει τη συνταγματική μας ιστορία, ο συγγραφέας με περίτεχνο τρόπο αναδεικνύει το επαναστατικό περιβάλλον, που μέσα από τις αλληλοδιαδεχόμενες πολιτικές συμμαχίες και διαιρέσεις, αλλά και τις δυτικές επιρροές του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, καθορίζει την εθνική μας συνταγματογένεση.

Στο βιβλίο καταγράφεται ο απίθανος «εθνικός» φατριασμός προκρίτων κατά οπλαρχηγών, Ρουμελιωτών και Νησιωτών κατά Πελοποννησίων, αυτοχθόνων κατά ετεροχθόνων, εκσυγχρονιστών κατά παραδοσιακών, αλλά και οι συγκυριακές και μεταβλητές συμμαχίες αγγλόφιλων, γαλλόφιλων και ρωσόφιλων.

Από όλο αυτό τον κατακερματισμό συμφερόντων, που κατά την κοινή εμπειρία μπορούσαν να οδηγήσουν στην αποσύνθεση του Αγώνα, το γεγονός ότι παράγεται συγκρότηση Πολιτείας, αναδεικνύει τελικά, την κοινή πίστη των σπαρασσομένων συμφερόντων σε ένα μοναδικό στόχο, που υπερέβη κάθε διαίρεση και ανάπτυξε την δική του ανεξέλεγκτη δυναμική. 

Δηλαδή, την κοινή εμπεδωμένη πεποίθηση ότι το ελληνικό Έθνος θα αποκτήσει με κάθε θυσία και έξω από κάθε μερική ή ιδιοτελή επιδίωξη, την πολιτική του ύπαρξη και ανεξαρτησία.

Αυτό που αποτυπώνει το βιβλίο είναι εν τέλει μια επαναστατική διαλεκτική διαδικασία, κατά την οποία οι επί μέρους αντιφάσεις, τα συμφέροντα, οι συγκρούσεις και οι ατομικές ή ομαδικές επιδιώξεις, καταλύονται από ένα ανώτερο επίπεδο αλήθειας, που συγκροτεί ένα νέο πραγματικό κόσμο. Αυτόν του πρώτου ανεξάρτητου έθνους - κράτους στην Ευρώπη.

Η αντικειμενική ματιά του Κοντιάδη πάνω στα πρόσωπα και στις συνθήκες της επαναστατημένης Ελλάδας, βοηθά τον αναγνώστη να εισχωρήσει βαθιά στα πολιτικά και κοινωνικά διακυβεύματα της ιστορικής συντακτικής στιγμής.

Προπάντων, η αποτίμηση του ρόλου των ηρώων και αντιηρώων της εποχής γίνεται με την αναγκαία επιστημονική απόσταση, που καταργεί ιστορικές διαστρεβλώσεις ή προκαταλήψεις και αποσαφηνίζει με λιτό και περιεκτικό τρόπο τη συμβολή του καθενός στο τεράστιο εγχείρημα.  

Στα υπέρ του βιβλίου ανήκει επίσης η απλότητα του λόγου του συγγραφέα, που συμβάλλει στην κατά τον Ρολάν Μπάρτ απόλαυση του κειμένου. Μάλιστα το έργο, χωρίς να συνιστά εκλαϊκευμένη επιστήμη, παρέχει και στον μη ειδικευμένο αναγνώστη μια πλήρη αφήγηση για το πώς συγκροτηθήκαμε σε κράτος, με πλήθος πληροφοριών, γεγονότων και εργαλείων για την βαθιά κατανόηση της εθνικής μας συνταγματογένεσης.

Ανεπιφύλακτα, θα πρέπει να διαβαστεί από κάθε ανήσυχο πολίτη· δηλαδή,