Κώστας Λαπαβίτσας

Το χρέος παρουσιάζει ανοδική πορεία επί ΣΥΡΙΖΑ: 311,7 δισ. το 2015, 315 δισ. το 2016 και 317,4 δισ. το 2017. Η άνοδος αυτή θα συνεχιστεί και το 2018, με τον όγκο του να πλησιάζει ίσως τα 330 δισ. ευρώ. Ο λόγος είναι ότι η κυβέρνηση επιδιώκει να σχηματίσει «μαξιλάρι» που θα επιτρέψει την περίφημη «καθαρή έξοδο» από τα μνημόνια.

Ως ποσοστό του ΑΕΠ το χρέος κινήθηκε γύρω στο τεράστιο ύψος του 180% τα χρόνια αυτά. Πάνω από τα 2/3 η χώρα μας τα οφείλει σε ξένους επίσημους φορείς. Ταυτόχρονα, όμως, η μέση διάρκειά του έχει επιμηκυνθεί σημαντικά, φτάνοντας τα 18 χρόνια το 2017, ενώ τα χρεολύσια μετά το 2018 θα είναι σχετικά μικρά -μεταξύ 5 και 10 δισ.- για δεκαετίες. Τέλος, το μέσο κόστος χρηματοδότησης έχει πέσει - και το 2017 ήταν 2,2%.

Με δυο λόγια, το ελληνικό χρέος άλλαξε βαθιά μετά το 2010. Από τη μια μεγάλωσε σε απόλυτο μέγεθος, παρά το καταστροφικό PSI, και βρίσκεται σε δυσθεώρητα ύψη ως προς το ΑΕΠ. Το νομικό του καθεστώς έγινε πολύ δυσμενέστερο, δεδομένου ότι το χρωστάμε κυρίως σε ξένους δανειστές. Αλλά έγινε και πολύ πιο μακροχρόνιο, με τις ετήσιες αποπληρωμές του να έχουν συρρικνωθεί δραστικά και το κόστος του να έχει χαμηλώσει αισθητά.

Οι αλλαγές αυτές ήταν επιλογή των δανειστών σε αγαστή συνεργασία με μια σειρά ελληνικών κυβερνήσεων - και του ΣΥΡΙΖΑ φυσικά. Συγκεκριμένα, για να αποφύγουν την άρνηση πληρωμών και την πιθανή διαγραφή μεγάλου μέρους του, οι δανειστές επιμήκυναν το χρέος και μείωσαν το κόστος του. Το αντίτιμο ήταν η επιβολή σκληρής λιτότητας ώστε να μπορεί να γίνεται η εξυπηρέτησή του απρόσκοπτα στο μέλλον.

Στην ουσία οι δανειστές επιδίωξαν να αποφύγουν τη ζημία για τον εαυτό τους αναδιαρθρώνοντας το χρέος ενώ παράλληλα έδεσαν την Ελλάδα σε μακροχρόνια αιματηρή λιτότητα. Το αποτέλεσμα είναι οι εξωπραγματικοί στόχοι για το πρωτογενές πλεόνασμα που αναπόφευκτα φέρνουν υπερφορολόγηση και περικοπές των δημοσίων επενδύσεων. Οσοι νομίζουν ότι μπορεί να υπάρξει ταχύρρυθμη ανάπτυξη στο πλαίσιο αυτό, είτε δεν καταλαβαίνουν τι συμβαίνει, είτε πιστεύουν σε θαύματα.

Στις διαπραγματεύσεις που θα γίνουν τους επόμενους μήνες είναι πιθανόν να αποχωρήσει το ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα και το χρέος να βαπτιστεί βιώσιμο. Δεν πρόκειται φυσικά να υπάρξει απομείωση, ούτε και υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για άλλη επιμήκυνση ή μείωση του μέσου κόστους. Στην ουσία ελάχιστα πράγματα θα αλλάξουν, πέρα από τελείως επιφανειακές παραχωρήσεις. Το ήδη αναδιαρθρωμένο χρέος θα συνεχίσει να πορεύεται έτσι για όσο διάστημα ο ελληνικός λαός θα δέχεται να σηκώνει την υπερφορολόγηση, τη φθορά των υποδομών και την ανεργία. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν θα υπάρξει διεθνής κρίση που θα αποκλείσει τη χώρα μας από τις παγκόσμιες αγορές.

Αυτή φαίνεται να είναι η προσδοκία της κυβέρνησης για το χρέος, με στόχο να μιλήσει για «καθαρή έξοδο» το 2018 και να φτιάξει μια εκλογική ιστορία για «νέα σελίδα» που θα πει στον ελληνικό λαό. Εχει αποδεχθεί τις συνθήκες μακροχρόνιας παρακμής της χώρας, αρκεί να είναι στα πράγματα.

* Οικονομολόγος, πρώην βουλευτής