Γρ. Νικολόπουλος

Το οικονομικό επιτελείο, με επικεφαλής τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, έδρασε άμεσα δίνοντας στις επιχειρήσεις το δικαίωμα να μην πληρώσουν φόρους και ασφαλιστικές εισφορές αλλά και δάνεια στις τράπεζες μέχρι τον Ιούλιο, και αυτό συνέβαλε σημαντικά στη διατήρηση ρευστότητας για την αποφυγή απολύσεων. Στην ίδια κατεύθυνση λειτούργησε πολύ αποτελεσματικά το μέτρο επιδότησης των εργαζομένων στις επιχειρήσεις που τις υποχρέωσε το κράτος να κλείσουν αλλά και σε όσες πιέζονται από την κρίση και προχωρούν σε αναστολή της εργασίας μέρους του προσωπικού τους.

Οι διαβεβαιώσεις, δε, ότι και από εδώ και πέρα το κράτος θα συνεχίσει να επιδοτεί όσους πλήττονται είναι και αυτό μια έντιμη και υπεύθυνη συμπεριφορά. Η προσφορά εγγυήσεων του κράτους για μικροδάνεια σε επιχειρήσεις που έχουν ανάγκη ρευστότητας είναι επίσης ένα θετικό μέτρο, αν και δεν χρησιμοποιείται από πολλές επιχειρήσεις οι οποίες προφανώς δεν θέλουν να φορτωθούν με δάνεια.

Παράλληλα, το υπόλοιπο οικονομικό επιτελείο λαμβάνει σειρά μέτρων για χρηματοδοτήσεις επιχειρήσεων, ενώ οι τράπεζες συντάχθηκαν με τις κυβερνητικές συστάσεις για αναστολή της πληρωμής τόκων και χρεολυσίων.

Ολα αυτά μαζί αντιμετώπισαν μια ενδεχόμενη αυτόματη καταστροφή τους πρώτους μήνες της πανδημίας, διατήρησαν εν ζωή τις κλειστές και υπολειτουργούσες εταιρείες και διέσωσαν όλες τις θέσεις εργασίας. Προς το παρόν, λοιπόν, όσο καλά τα πήγε η κυβέρνηση στον τομέα της υγειονομικής αντιμετώπισης, άλλο τόσο καλά τα πήγε και στην αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης.

Τώρα όμως που μπήκαμε στη δεύτερη φάση, με το σταδιακό άνοιγμα των μετακινήσεων και της οικονομίας, τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα.

Η λογική ανοίγματος των επιχειρήσεων και η άρση της απαγόρευσης της κυκλοφορίας είναι ένα αναγκαίο πείραμα. Είναι πείραμα διότι δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα ποια θα είναι η επίπτωση στην αύξηση των κρουσμάτων και φυσικά επειδή ακόμη δεν υπάρχει ούτε φάρμακο ούτε εμβόλιο.

Οι κινήσεις της κυβέρνησης μοιάζουν προσεκτικές και συντονισμένες με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, με μόνη παραφωνία -προσωπική μου άποψη και μακάρι να διαψευστώ- την ανεξήγητη «μανία» της κυβέρνησης να ανοίξει τα σχολεία, τα οποία υπό κανονικές συνθήκες ούτως ή άλλως θα έκλειναν σε έναν μήνα.

Η Ιταλία, η οποία γνώρισε ένα άλλο πρόσωπο της πανδημίας, ανακοίνωσε ότι δεν θα ανοίξει καθόλου τα σχολεία μέχρι τον Σεπτέμβριο, η Γερμανία το ξανασκέφτεται, η Αγγλία έχει επιμόνως επισημάνει ότι υπάρχουν θανάσιμες επιπλοκές σε παιδιά, τις οποίες διαπιστώνει και η Γαλλία, και η ελληνική κυβέρνηση έχει για κάποιον ακατανόητο λόγο κάνει σημαία το άνοιγμα των σχολείων, πράγμα που ίσως αποδειχθεί τεράστιο λάθος. Θα το δούμε καθ’ οδόν.

Στη δεύτερη φάση, λοιπόν, με το σταδιακό άνοιγμα ο κ. Σταϊκούρας έχει υποσχεθεί ότι το κράτος θα συνεχίσει να στηρίζει όσο χρειάζεται τους πληττόμενους και θα το κάνει με μέτρο.

Το «όσο χρειάζεται» δείχνει πρόθεση, όχι δυνατότητα. Αν η πανδημία δεν υποχωρήσει το καλοκαίρι, η διατήρηση της στήριξης για πολλούς μήνες δεν μπορεί να γίνει με βάση τη σημερινή οικονομική μας κατάσταση.

Ολα λοιπόν εξαρτώνται από τις αποφάσεις που θα πάρει η Ευρώπη για το αναπτυξιακό πακέτο που αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ 1,2-2 τρισ. ευρώ και θα συμφωνηθεί -αν δεν επιμείνουν να αντιδρούν ορισμένες χώρες του Βορρά- στη Σύνοδο Κορυφής της 6ης Μαΐου. Αλλά ακόμη κι αν δεν εγκριθεί, τότε θα εγκριθεί σε επόμενο χρόνο ένα πακέτο-μαμούθ, όπως το ονόμασε η Μέρκελ.

Το αν θα δοθεί ως επιδοτήσεις ή ως δάνεια είναι επίσης θέμα σκληρών διαπραγματεύσεων, με τις πιθανότητες να γέρνουν προς ένα μεγάλο μέρος δανείων και ένα μικρότερο επιδοτήσεων.

Η ευρωπαϊκή λογική λέει ότι θα δώσουν επιδοτήσεις μόνο για το άμεσο κόστος της πανδημίας και πολύ χαμηλότοκα και μακροχρόνια δάνεια μειωμένου κόστους εξυπηρέτησης για την ανάπτυξη των οικονομιών.
Η Ελλάδα παλεύει μαζί με τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία για περισσότερες επιδοτήσεις και λιγότερα δάνεια, αλλά είναι βέβαιο πως ό,τι αποφασιστεί θα το χρησιμοποιήσει.

Εάν λοιπόν δεν υπάρξει επιδείνωση της μετάδοσης του ιού μέσα στο καλοκαίρι -και αυτό εξαρτάται από τη συνέπεια των πολιτών στην τήρηση των μέτρων προστασίας-, οι επιπτώσεις στην οικονομία θα αρχίσουν σταδιακά και αργά να περιορίζονται.

Μαζί με το πακέτο στήριξης του τουρισμού, που αναμένεται να ανακοινωθεί σύντομα και πρέπει να έχει μεγάλη ισχύ, τα υπόλοιπα μέτρα που ανακοινώθηκαν για στήριξη των εισοδημάτων και των επιχειρήσεων κρίνονται επαρκή.

Και εφόσον το Δημόσιο διαθέτει ρευστότητα που του την εξασφαλίζει η ΕΚΤ για να καλύπτει τις τρέχουσες ανάγκες, η ελληνική οικονομία μπορεί να επιβιώσει και στη δεύτερη φάση και να ελπίζει σε ένα ήπιο δεύτερο κύμα της πανδημίας το φθινόπωρο και στην εύρεση κάποιων φαρμάκων αντιμετώπισης του ιού.

Το υπουργείο Οικονομικών υπέβαλε εκτίμηση στην Ευρώπη για ύφεση 4,7% φέτος και η Τράπεζα της Ελλάδος έχει διαμορφώσει τρία σενάρια για ύφεση από 4% μέχρι 8% ανάλογα με τη διάρκεια της πανδημίας.

Ας ελπίσουμε ότι το καυτό ελληνικό καλοκαίρι και η καλή διάθεση που έχουν δείξει οι πολίτες στην υιοθέτηση των οδηγιών θα συμβάλουν στην ήπια εξέλιξη της πανδημίας τους επόμενους τρεις μήνες, ώστε τελικά και οι οικονομικές επιπτώσεις να μην είναι σοβαρές.