Γιώργος Σταμάτης

Κατοχυρώνεται στο αρ.19 της Σύμβασης των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, αποτελώντας παράλληλα το δομικό θεμέλιο του συνόλου της Σύμβασης και της προσέγγισης της διεθνούς κοινότητας για την αναπηρία. Γιατί η αναπηρία είναι κατεξοχήν ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης και αυτοκαθορισμού για όλους χωρίς διακρίσεις είναι θεμελιώδες πανανθρώπινο δικαίωμα.
Η διασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης σε υπηρεσίες προσωπικής βοήθειας, στα άτομα με αναπηρία που την έχουν ανάγκη, αποτελεί τον πυρήνα του δικαιώματος στην ανεξάρτητη διαβίωση και την κοινωνική τους συμπερίληψη. Ο θεσμός του προσωπικού βοηθού είναι το πλέον ισχυρό μέσο για την επίτευξη της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας των ατόμων με αναπηρία, εξασφαλίζοντας τους την άρση πληθώρας εμποδίων και το δικαίωμα να ελέγχουν τις αποφάσεις για τη ζωή τους και να ζουν σύμφωνα με τις δικές τους εξατομικευμένες ανάγκες και επιλογές.

Η πρόσβαση στην προσωπική βοήθεια ξεκίνησε να εφαρμόζεται από τον περασμένο αιώνα σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, όπως και στην Αυστραλία, ενώ ο κύκλος των χωρών που υιοθετούν αυτήν την πολιτική προσέγγιση διευρύνεται περαιτέρω τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, στη χώρα μας, μέχρι πριν πέντε χρόνια, η παροχή της δυνατότητας για προσωπικό βοηθό στα άτομα με αναπηρία, φάνταζε ένα όνειρο που δε μπορούσε να χωρέσει στην ελληνική πραγματικότητα, γιατί δεν είχε αναδειχθεί ως πολιτική επιλογή από κανένα πολιτικό κόμμα. Η κατάσταση άλλαξε το 2019, όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στο επίκεντρο των δημόσιων πολιτικών και την εξασφάλιση της παροχής προσωπικού βοηθού σε άτομα με αναπηρία που τον χρειάζονται ως μείζονα πολιτική προτεραιότητα.

Ο απολογισμός πέντε χρόνια μετά, βρίσκει τη χώρα μας σε ένα τελείως διαφορετικό σημείο. Μέχρι πρόσφατα, οι συνθήκες διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία, η διαχείριση της καθημερινότητας τους, η εξέλιξη τους, βασιζόταν στην υποστήριξη τους από το οικογενειακό περιβάλλον. Σήμερα, έχουμε θεσμοθετήσει το πιλοτικό πρόγραμμα για την παροχή προσωπικού βοηθού σε άτομα με αναπηρία που τον χρειάζονται, μεταβαίνοντας έτσι στην ουσιαστική εφαρμογή του δικαιωματικού μοντέλου για την αναπηρία. Το πρόγραμμα αφορά 1000 ωφελούμενους στην Περιφέρεια Αττικής και 1200 στις υπόλοιπες περιφέρειες. Στην Αττική οι διαδικασίες έχουν ολοκληρωθεί και οι περισσότεροι συμπολίτες μας που εγκρίθηκαν έχουν υπογράψει σύμβαση εργασίας με τους προσωπικούς τους βοηθούς. Στην υπόλοιπη Ελλάδα οι αξιολογήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ αρκετοί ωφελούμενοι από το σύνολο των περιφερειών της Χώρας έχουν ήδη υπογράψει και εκείνοι συμφωνητικά με τους προσωπικούς τους βοηθούς. Μετά τη λήξη της πιλοτικής εφαρμογής, θα ξεκινήσει η καθολική εφαρμογή του προγράμματος.

Ο θεσμός του προσωπικού βοηθού συμβάλλει ουσιωδώς στην πρόληψη και αποτροπή της ιδρυματοποίησης, αφού αίρονται οι πρακτικές διαχωρισμού και περιθωριοποίησης των ατόμων με αναπηρία, οι οποίες παρατηρούνται είτε στα ιδρύματα, είτε ακόμη και στα σπίτια τους, όταν ζουν σε συνθήκες απομόνωσης και εγκλωβισμού. Ο προσωπικός βοηθός, επιλέγεται μέσα από το σχετικό μητρώο από το άτομο με αναπηρία και ενεργεί σύμφωνα με τις δικές του επιθυμίες και επιλογές, αίροντας τους λειτουργικούς του περιορισμούς. Συντελεί στην προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη των ατόμων με αναπηρία, την ισότιμη κοινωνική τους συμμετοχή, την προώθηση της εξωστρέφειας και την καλλιέργεια κοινωνικών σχέσεων. Έτσι, τα άτομα με αναπηρία παίρνουν στα χέρια τους τη ζωή τους, αποκτούν ορατότητα στην κοινωνία και μεγιστοποιείται η αυτονομία τους, αποδεσμεύοντας παράλληλα την οικογένεια από τη συνεχή υποστήριξη τους.

Η θεσμοθέτηση του προσωπικού βοηθού συνιστά επίσης επένδυση και για την κοινωνία. Αφενός το κοινωνικό σύνολο ωφελείται από τη συμμετοχή και τις δεξιότητες των ατόμων με αναπηρία και εμπλουτίζεται με την συνεισφορά που προσφέρει η ποικιλομορφία. Αφετέρου, δημιουργείται ένα νέο επάγγελμα, με εξασφαλισμένη αμοιβή και ασφάλιση. Παράλληλα, οι προσωπικοί βοηθοί λειτουργούν και ως πρεσβευτές της ορατότητας των ατόμων με αναπηρία, ενισχύοντας την κατάρριψη των στερεοτύπων και προκαταλήψεων.

Η εμβληματική, μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία της θέσπισης του προσωπικού βοηθού για τα άτομα με αναπηρία, αποτελεί μια απτή απόδειξη για την προώθηση και εφαρμογή από την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη του κοινωνικού Κράτους στην πράξη. Σχεδιάζουμε και υλοποιούμε ενεργητικές κοινωνικές πολιτικές που έχουν ως στόχο όχι απλά την επιβίωση των ατόμων με αναπηρία, αλλά την αξιοπρεπή τους διαβίωση με ίσους όρους με τους υπόλοιπους πολίτες. Ο προσωπικός βοηθός αποτελεί το μέσο για την εξασφάλιση των συνθηκών απρόσκοπτης και ισότιμης κοινωνικής ένταξης των ατόμων με αναπηρία στη βάση της αρχής της ισότητας, της ελευθερίας των επιλογών και της συμπερίληψης.


Άρθρο του Γιώργου Σταμάτη,
Βουλευτή Επικρατείας της ΝΔ.