Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Την ώρα που έχει ανοίξει το ζήτημα της Ιταλίας και ζούμε τις πρώτες αψιμαχίες ενός -πιθανώς γενικευμένου- εμπορικού πολέμου, η Ευρωζώνη θέλει να δείξει στη διεθνή κοινή γνώμη ότι το ευρώ είναι ακλόνητο αφού ακόμα και η Ελλάδα, η «ειδική περίπτωση» όπως χαρακτηρίστηκε, αφήνει πίσω την κρίση. Την ίδια στιγμή, οι ευρωπαϊκές πολιτικές ηγεσίες στέλνουν και το μήνυμα στους ψηφοφόρους τους ότι η διαχείριση ήταν σωστή και αποτελεσματική.

Πέραν της πολιτικής διάστασης, υπάρχει και η οικονομική, καθώς ο αντικειμενικός στόχος της Ευρωζώνης είναι να ξεκινήσει η Ελλάδα να δανείζεται εκδίδοντας νέα ομόλογα και έτσι να αποπληρώνει τα δάνεια που έλαβε από τους επίσημους δανειστές (Ευρωζώνη και ΔΝΤ) τα τελευταία χρόνια.

Στη διάρκεια της κρίσης οι επίσημοι δανειστές πήραν πάνω τους το χρέος της Ελλάδας και τώρα ετοιμάζονται να το μεταφέρουν και πάλι στα χέρια ιδιωτών επενδυτών.

Επί της ουσίας, με την επιμήκυνση των δανείων που αποφάσισε το Eurogroup δημιουργείται ένα χρονικό διάστημα «ασφαλείας» τουλάχιστον 15 ετών, κατά το οποίο οι υποχρεώσεις της χώρας για την αποπληρωμή του χρέους θα είναι σχετικά χαμηλές. Επομένως, οι επενδυτές μπορούν να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα γνωρίζοντας ότι το ρίσκο είναι πολύ μικρό και επομένως υπάρχουν –θεωρητικά- οι προϋποθέσεις για λογικά επιτόκια.

Επειδή, μάλιστα, η κατάσταση στις αγορές σήμερα είναι ιδιαίτερα ρευστή, προβλέπεται και ένα χρηματοδοτικό απόθεμα ασφαλείας έτσι ώστε η Ελλάδα να μην εξαρτάται από τις εκδόσεις ομολόγων, εφόσον αυτές δεν μπορούν να γίνουν με λογικά επιτόκια.

Από εκεί και πέρα, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά και, στο κάτω-κάτω, ουδείς μπορεί να προβλέψει ή να σχεδιάσει τι θα συμβεί ύστερα από 15 χρόνια.

Οι σχεδιασμοί αυτοί, βέβαια, θα δοκιμαστούν στην πράξη καθώς η διεθνής οικονομία εισέρχεται σε μια περίοδο αύξησης του κόστους χρήματος με πολλές αβεβαιότητες.

Επιπλέον, το πρόβλημα, βέβαια, στην εξίσωση του ελληνικού χρέους, είναι ότι βασίζεται πάνω σε προβλέψεις για επίτευξη υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων στον κρατικό προϋπολογισμό, τα οποία πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν ότι δεν μπορούν να επιτευχθούν σε βάθος χρόνου.

Προς το παρόν, πάντως, είναι εμφανής η πρόθεση όλων των πλευρών να παρουσιάσουν ένα ελληνικό success story.

Ακόμα και η Γερμανία που ξεκίνησε από τελείως αρνητική στάση συμφώνησε τελικά στην δεκαετή επιμήκυνση των δανείων και της περιόδου χάριτος για την πληρωμή τόκων σε δάνεια ύψους 96 δις. ευρώ που πήρε η χώρα το 2012. Δεν είναι το μέγιστο των 15 ετών, αλλά ούτε και τα «μηδέν» χρόνια ή τα πέντε από τα οποία ξεκίνησαν το παζάρι οι Γερμανοί.

Το αντάλλαγμα προφανώς είναι η εγκατάλειψη του λεγόμενου «γαλλικού κλειδιού» που προέβλεπε αυτόματη ελάφρυνση χρέους εάν η οικονομική ανάπτυξη δεν «έπιανε» κάποια ποσοστά και η υιοθέτηση ενός μηχανισμού επιτήρησης ώστε να διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα δεν θα αναιρέσει τα μέτρα που έχει λάβει στο πλαίσιο των τριών διαδοχικών μνημονίων.

Από την άλλη πλευρά, οι χώρες της Ευρωζώνης δεσμεύονται ότι εάν χρειαστούν νέες παρεμβάσεις στο μέλλον, αυτές μπορούν να γίνουν, εφόσον κριθούν απαραίτητες και υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να σέβεται τις ήδη αναληφθείσες δεσμεύσεις της και τους «κανόνες του παιχνιδιού».

Το ΔΝΤ μπαίνει κι αυτό στο παιχνίδι, εγκαταλείποντας τη σκληρή άποψη που είχε μέχρι πρότινος ότι το ελληνικό χρέος ήταν «εξαιρετικά μη βιώσιμο» και βάζει νερό στο κρασί του. Τώρα πλέον το Ταμείο θεωρεί βιώσιμο το χρέος σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, εκφράζει επιφυλάξεις για το μακροπρόθεσμο ορίζοντα («μιλάμε για το 2060» είπε η Κριστίν Λαγκάρντ), αλλά αναγνωρίζει ότι Ευρωζώνη είναι αποφασισμένη να παρέμβει ξανά εφόσον χρειαστεί, προϊδεάζοντας, έτσι, για μια σχετικά ευμενή ανάλυση βιωσιμότητας χρέους από την πλευρά του.